Атап айтсақ, олардың қатарында балуан, Олимпиада жүлдегері Эльмира Сыздықова, боксшы, әлем чемпионатының жүлдегері Абылайхан Жүсіпов, дзюдошылар, халықаралық турнирлердің жеңімпаздары мен жүлдегерлері Жансай Смағұлов пен Ислам Бозбаев, әртістік жүзу шеберлері Александра және Екатерина Немичтер, жеңіл атлетші Мария Овчинникова болды.
Өкінішке қарай, біз үміт артқан спортшыларымыз доданың бастапқы кезеңінде сүрініп, үйге ерте қайтты. Яғни ел спортының нашар көрсеткішіне қарағандылық спортшылар да сүбелі «үлес қосты» деп айтуға болады.
Жасыратыны жоқ, Жапонияда аяқталған дүбірлі дода Қарағанды облысы спортының кейінгі жеті-сегіз жылдағы жүріп өткен жолының, жалпақ тілмен айтқанда жеткен жерінің қандай екендігін көзге шұқып көрсетті. Яғни біз осыдан бірнеше жыл бұрын ыждағатсыз жасалған біршама дүниенің ыңыршағы қалай шығып, қандай «жемісін» бергенін енді байқап отырмыз. Егер алдағы уақытта ауған жүк түзелмесе, 2024 жылы Парижде өтетін Олимпия ойындарында да дәл осы кепті киерміз-ау деген уайым басым.
Қарағандылық спортшылардың Токиода сәтсіз өнер көрсетуінің бір себебі оқу-жаттығу жиындарын ұйымдастыру барысында жіберілген олқылықтарда жатыр деген сыңайдағы пікір білдірді, арнайы хабарласқанымызда облыстық дене шынықтыру және спорт басқармасының басшысы Темірхан Абылаев.
«Мәселен, – дейді тағайындалғанына бір жылдан енді асқан облыс спортының басшысы, – оқу-жаттығу жиындарының жүйелі түрде өтуіне былтырдан бергі пандемияның орасан зор нұқсан келтіргені рас. Әрине, бәрін әлемнің өзін әбігерге салған індетке жабудан аулақпын. Айтайын дегенім – карантиндік шектеулерге байланысты шетелдегі оқу-жаттығу жиындарынан қол үзген спортшыларымыз өз ішімізде дайындалуға мәжбүр болды. Міне, осы жерде біздегі оқу-жаттығу жиындарының әдістемесі мұндай жүктемені алып жүруге әзір болмай шықты. Бұл – шұғыл түрде сараптауды, жан-жақты зерттеуді, сосын белгілі бір қорытындысын шығаруды қажет ететін тамыры тереңге кеткен мәселе».
Арқа спортының басшысы айтқан сөздің жаны бар. Биыл, мысалы, Қарағанды облысындағы жоғары спорттық шеберлік бойынша Ұлттық құрама командалар сапында жүрген спортшыларға, олардың бапкерлеріне деген қамқорлықта қапы болмады. Бір сөзбен айтқанда, ел намысын қорғайтын атлеттеріміз ештеңеден тарлық көрмей, алда тұрған додалы жарыстарға алаңсыз дайындалу мүмкіндігіне ие болған еді.
Өкініштісі сол, артылған сенім мен үміт ақталмады. Жалпы, Токио Олимпиадасының қорытындысы бойынша үлкен басқосулар өтіп, кең ауқымда талқылаулар болады, тиісті қорытынды шығарылады дегенді айтады Темірхан Абылаев.
«Уақыт деген – жүйрік. Келесі Париж Олимпиадасына үш жыл емес, екі жарым жыл ғана қалды дей беруге болады. Егер біз шұғыл түрде кешенді шешімдер қабылдамасақ, Токиодағы жағдайды тағы да бастан кешетініміз анық. Дәл қазіргі уақытта біздің алдымызда зор міндет тұр. Біз үшін талантты деген спортшыларды тауып, оларды баулу қаншалықты маңызды болса, өз ісіне жан-тәнімен берілген білікті жаттықтырушылар құрамын өсіріп шығару да – күн тәртібінде өткір тұрған басты мәселенің бірі. Міне, осы және басқа да кезек күттірмейтін шаруалар жүзеге асқанда ғана бізден Сәпиевтер мен Сыздықовалардың ізбасарлары шығады», дейді спорт басшысы.
Иә, Темірхан Абылаевтың бұл сөзімен келіспеске болмас. Осы орайда, жаттықтырушының спортшы өмірінде маңызды рөл ойнайтын басты тұлға екенін тағы бір мәрте қайталап айтудың артықтығы жоқ. Бапкердің деңгейі – спортшы жетістігінің өлшемі. Мәселен, бокстан Токио Олимпиадасына қатысушы Абылайхан Жүсіповті алайық. Аталған былғары қолғап шебері жасөспірімдер мен жастар арасындағы халықаралық деңгейдегі жарыстарда жүлде біткеннің түгелін жеңіп алды. Бірақ ересектер арасындағы додаларда бұл боксшы біз күткен деңгейден көріне алмады. Осы жерде Абылайхан Жүсіповтің кейінгі кездегі сәтсіз өнерінің бір себебі жеке бапкердің біліктілік деңгейінде жатқан жоқ па деген де ой келеді.
Әлбетте, бұл – біз үміт артқан атлеттердің көбінің басында бар жағдай. Қарағандылық дзюдошылар Жансай Смағұлов пен Ислам Бозбаев турасында да айтылар сын аз болмай тұр. Бұл спортшылардың төртжылдықтың басты бәсекесінде ала-құла өнер көрсетуі – Олимпиада алдындағы дайындыққа жеткілікті түрде мән бермегендіктің салдары деп батыл тұжырым жасауға негіз береді. Мұны бапкерлер штабының жіберген кемшілігі, жаттығу жұмыстарын ұйымдастыру барысындағы шалағайлық десе де шындықтың ауылынан алыс кетпегендік болар еді.
Бір өкініштісі, кейбір әкім-қаралар спорттағы жетістікті бұл салаға бөлінген қаражаттың мөлшерімен ғана өлшейді. Оларға салсаң, бүгінгі бергеннің қайтарымы күні ертең болуы керек. Әлбетте, бұл түбірімен қате және таяз түсінік. Чемпиондарды тәрбиелеу дегеннің өзі шүмектеп төгілген тер, шыдамдылық пен қажырлылық өз алдына, ұзақ уақытты қажет ететін күрделі үдеріс. Бұл дегеніңіз, солқылдаған жас шыбықты мәпелеп күтіп, жылдарды араға салып барып алып бәйтерекке айналдырған сияқты ерен еңбектің жемісі.
«Бұқаралық және балалар спортын дамытуға көңіл бөліп, сол арқылы әлемдік аренада үлкен табыстарға қол жеткізуге ұмтылу қажет», деген Мемлекет басшысының сөзі санада сағаттай сыртылдап-ақ тұр. Иә, Олимпиадада елдің байрағын көтеріп, әнұранын шырқатар саңлақ спортшыны бала күнінен баулу – ортақ мақсаттың мүддесіне жұмылған басшысы бар, қосшысы бар, бірнеше топтың алдындағы асқаралы міндет. «Дарынды шәкірт болғанымен, білікті бапкер, оларды барынша қолдап отыратын мамандар мен басшылық бұл істе бір жағадан бас, бір жеңнен қол шығармаса, еңбектің зая кеткені дей беріңіз, – дейді Темірхан Абылаев. – Сөзімізді түйіндер болсақ, бапкер – алымды, шәкірт – шалымды, бұларға деген басшылықтың қамқор пейілі толымды болмай, жоғары шеберлік спортының бағы ешқашанда жанбақ емес».
Иә, ел спортының алдында ересен зор міндет тұр: соның бірі – Токиодағы тоқыраудан дұрыс қорытынды шығарып, оны Париждегі байрақты бәсекеде пайдаға жарата білу. Ең бастысы, бұл салада белең алған тәртіпсіздік, берекесіздік, біліксіздік, бір сөзбен айтқанда жойдасыз жүгенсіздік тыйылғанда ғана, әбден жүдеп-жадаған спортымыз бұрынғы жарау күйін қайта табар еді дегенге сенгіміз-ақ келеді.
Қарағанды облысы
