Дүниежүзілік мұхитпен жалғаспайтын тұйық теңіз Каспий – мыңдаған жылдар бұрын Хорезм мен Хиуадан Еуропа мен Таяу Шығысқа Ұлы Жібек жолы керуені өтетін ежелгі өркениет мекені болса, бүгінде Маңғыстау арқылы жаңа жобалардың, жаңа бастамалардың қолға алынуына өткел болып отыр. Маңғыстау облысы барлық көлік жолының болуы есебінен қуатты транзиттік және логистикалық әлеуетке ие. Бүгінде еліміздің жалғыз теңіз қақпасы арқылы мемлекетіміздің ғана емес, сондай-ақ осы көлік бағытын қалайтын басқа да елдердің экспорттық жүгі өтеді. Сондықтан теңіз порттарын дамыту басым бағыт болып саналады.
Облыс әкімі Нұрлан Ноғаевтың қатысуымен «Каспий порттары және кеме қатынасы-2021» халықаралық конференциясы мен көрмесінің ұйымдастырылуы – бұған дейінгі атқарылған жұмыс пен алдағы уақытқа жоспарланған жұмыстарды таныстырды. Іс-шара барысында Азия мен Еуропа арасындағы сауда жолдарын дамытуға бағытталған шешімдерді іздеу мәселелері талқыланды.
Теңіз көлік инфрақұрылымының маңызды нысаны – ТРАСЕКА, Солтүстік – Оңтүстік және ТХКБ, Қытай – Еуропа халықаралық дәліздерінің қиылысында орналасқан Каспийдегі Ақтау теңіз порты. Облыс әкімінің баспасөз қызметі хабарлағандай, порт жылына 5,2 млн тонна көлемінде құрғақ жүк пен 12,5 млн тонна көлеміндегі шикі мұнайды өткізуге қауқарлы.
«Нұрлы жол» бағдарламасы мен Қазақстанның транзиттік стратегиясын дамыту нәтижесінде Ақтау портына маңызды транзиттік жүктерді тартуға мүмкіндік беретін көлік бағыттары әзірленді. Мәселен, соңғы 5 жылда Қазақстан аумағы арқылы жөнелтілетін контейнерлік жүктер ағыны 100 есеге жуық өсті.
Ақтау теңіз портын солтүстік бағытта кеңейту мақсатында Ақтау теңіз солтүстік терминалы іске қосылды. Жыл басынан бері солтүстік терминал арқылы жүк тасымалдау көлемі 813,5 мың тоннаны құрады, бұл 2020 жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 57%-ға артық. 2023 жылға қарай жүктерді ауыстырып тиеу көлемін 2,3 млн тоннаға дейін ұлғайту жоспарланып отыр.
Каспий теңізінде дамып келе жатқан теңіз порты – Құрық порты. Ақтау портынан оңтүстік бағытта, Каспий теңізінің шығыс жағалауында ауа-райы қолайлы шығанақта орналасқан Құрық паромы астық пен мұнай өнімдерін, химиялық заттарды және тыңайтқыштарды, өзге де тұрмыстық жүктерді тиеп-түсіруге бағытталған. Тәуелсіздік алған соң теңіз жағасынан салынған алғашқы порт Транскаспийлік көлік дәлізіндегі маңызды байланыс буыны болып табылады. Жоба іске қосылған соң алғашқы кезекте 2015-2016 жылдары 4 млн тонна, 2017-2018 жылдардағы екінші кезекте 2 млн тонна, үшінші кезекте, яғни 2030 жылға қарай 7,9 млн тонна қуатқа жетуді межелеген, бүгінде жүктерді мультимодальды тасымалдауды қамтамасыз ететін Транскаспий халықаралық көлік бағдарының маңызды буыны саналады. Еуразияның перспективалы көлік дәліздерінің бірі ретінде Қытайдан Қазақстан аумағы, Каспий теңізі акваториясы, Әзербайжан және Грузия арқылы өтіп, кейіннен Еуропа елдеріне шығады.
Портта «Нұрлы жол» инфрақұрылымды дамытудың мемлекеттік бағдарламасы аясында 2017 жылы теміржол және автомобиль айлақтарын құрайтын паромдық кешен іске қосылды. Теміржол айлағының өткізу қабілеті жылына 4,1 млн тонна, ал автомобиль айлағы жылына 1,9 млн тонна жүкті өңдеуге мүмкіндік береді. Егер 2020 жылы екі айлақ арқылы өткен жүк көлемі 1,6 млн тоннаны құраса, 2021 жылдың 9 айында портта шамамен 600 мың тонна жүк тиелді. Құрық портын дамыту тұжырымдамасы шеңберіндегі инвестициялар болжамы 2030 жылға дейін 120 млрд теңгені құрайды деп шамаланады.
Өңір басшысы Н.Ноғаев құттықтау сөзінде Маңғыстау облысы өңірдің көліктік-логистикалық мүмкіндіктерін пайдалана отырып, Экономикалық даму жоспарын жүзеге асыру бойынша Елбасы мен ел Президенті алға қойған міндеттерді орындау үшін жұмыс істеп жатқанын айтты. Нұрлан Ноғаев заманауи көлік инфрақұрылымын қалыптастыру өңір экономикасына оң мультипликативті әсер ететінін және жергілікті атқарушы органдар өңірдің көлік-логистикалық әлеуетін толық іске асыру үшін барлық күш-жігерін жұмсайтынын атап өтті.
Теңіз порттарының әлеуетін арттыру, порттардағы жұмыстарды заманауи деңгейге жеткізу – заман талабы және ел экономикасының дамуына қосылар үлес. Сондықтан бұл бағыттағы жұмыстар маңыздылығын жоймақ емес.
Маңғыстау облысы
