Баға неге өсті деген сауалға сәл кейінірек жауап береміз, әзірге мына бір қызық деректерге назар аударайық. Ең қымбат үйлер Гонконг, Сингапур және БАӘ-де екен. Ал ең арзаны – Непалда. ТМД елдерінің ішінен Қазақстаннан да арзан арендалық баспананы 266,3 долларға Әзербайжаннан табуға болады. Ресейде айлық жалдау бағасы – 412,5, Арменияда – 396,74, Украинада – 366,11, Өзбекстанда – 322,27, Беларусьта – 306,17 доллар.
2021 жылдың желтоқсан айында Қазақстанда жайлы жабдықталған тұрғын үйдің арендалық төлемі бірден 17,5 пайызға қымбаттап,
1 шаршы метрі 1,9 мың теңгеге жеткен. Ірі қалалар арасында қатты қымбаттау Алматыда байқалады – бірден 40,6 пайызға өскен. Антилидерлер қатарынан Оралды (+32,5 пайыз) және Шымкентті (+31,3 пайыз) көреміз. Ең төменгі жылдық өсім Таразда (+5,5 пайыз) байқалады.
«Тұрғын үй арендасының ең жоғарғы бағасы елордада байқалады: шаршы метрі – 3,7 мың теңге. «Қымбат» қалалар ішінде Алматы (3,3 мың теңге), Ақтау (2,4 мың теңге) қалалары бар.
«Арендалық бағаның өсімі көптеген факторлармен, соның ішінде жылжымайтын мүлік нарығындағы сату құнының өсуімен байланысты. Аренда сегменті мен тұрғын үй сатылымы тығыз байланысты. Үй сатып алуға деген жоғарғы сұраныс және 2021 жылғы баға қымбатшылығы аренда сегментіндегі ұсынысты «шайып» жіберді. Пәтер бағасының өсіп жатқанын пайдаланып көптеген арендалық баспана иелері пайда табу үшін үйлерін сатылымға шығарды. Ал сатқысы келмегендер аренда бағасын көтерді. Сөйтіп, табыстылықты сақтап қалуға және оны ұлғайта түсуге әрекеттенді», дейді тұрғын үй саласының тәуелсіз сарапшысы Анна Шацкая.
Сарапшының айтуынша, үй сатып алуды жоспарлап, бірақ баға өсуіне байланысты бұл жоспарын кейінге қалдырып, пәтер жалдап тұруға көшкен азаматтар да сұраныстың өсуін туғызды. Ондай жағдайда ұсыныс жасаушылардың да (аренда иелерінің) қымбат бағамен саудаласуға тырысатыны белгілі. Әрине, аренданың қымбаттауына бұдан өзге де экономикалық себептер көп. Соның қатарында – тұғырынан түспей тұрған инфляцияны, карантин шараларының әлсіреуін, оқу мен жұмыстың дәстүрлі форматқа оралуын атай аламыз. Оның үстіне 2020 жылы локдаун салдарынан кірісінен айырылған жалға берушілер соның орнын толтыру үшін де бағаны оңды-солды өсіріп жіберді.
Бірнеше күн бұрын Үкімет үй кезегінде тұрған азаматтардың арендалық ақысының жартысы төленетінін мәлімдеді. Бұл мақсатта 50 млрд теңге қарастырылған. Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігінің мәліметінше, әкімдік кезегінде тұрған көпбалалы отбасылар мен аналар, I және II топтағы мүгедектер, мүгедек бала тәрбиелеп отырған отбасылар, жетім және ата-ана қамқорлығынсыз қалған балалар (29 жастан аспаған) осы көмекті алады. Сондай-ақ көмек алушыда Қазақстан Республикасының азаматтығы болуы және отбасының әрбір мүшесінің соңғы алты айдағы табысы ең төменгі күнкөріс деңгейінен (2022 жылы 36 018 теңге) аспауы қажет. Министрліктің есептеуінше, елімізде ондай азаматтар саны 70 мыңға жуықтайды.
Дегенмен сарапшылардың бір шоғыры 2022 жылы тұрғын үй нарығында жылымық пайда болуы мүмкін деп болжайды. Қазақстан жылжымайтын мүлік федерациясының президенті Ермек Мүсіреповтің айтуынша, жылдың екінші жартысында пәтерге деген ажиотажды сұраныс біршама бәсеңдейді.
«2022 жылдың 1 сәуірінен бастап БЖЗҚ-дағы артық ақшаны мерзімінен бұрын алуға байланысты жаңа шектің белгіленуіне орай баспана нарығындағы ахуал біраз тұрақталады. Зейнетақы ақшасы есебінен тұрғын үй жағдайын жақсартпағандар мұны 1 сәуірге дейін істеуге тырысады. Мамыр айынан бастап нарық, әсіресе эконом санатындағы сегмент қайта жаңарады. Ай көлемінде 1-2 пайызға төмендейді. Ал жайлы, бизнес және элит санатындағы тұрғын үйлер бағасы инфляция деңгейіне орай өзгермек», дейді ол.
