Қазақстан • 06 Ақпан, 2022

Әбдіжәміл Нұрпейісов жайында

1449 рет
көрсетілді
2 мин
оқу үшін

Қазақстанның Еңбек Ері, Халық жазушысы, КСРО Мемлекеттік сый­лығының лауреаты Әбдіжәміл Кәрімұлы Нұрпейісов 98 жасқа қара­ған шағында дүниеден озды.

Әбдіжәміл Нұрпейісов жайында

Ол 1924 жылы 22 қазанда Қызыл­орда облысы Арал ауданының Құлан­ды ауылдық кеңесіне қарасты Үшкөң ауылында туған.

Майдангер-жазушы 1942-1945 жылдары Ұлы Отан соғысына қатысқан. 1956 жылы Мәскеудегі М.Горький атындағы Әдебиет инс­титутын бітір­ген, 1962-1964 жылдары «Жұлдыз» журна­лының бас редакторы болды. 1992 жылдан халықаралық Қазақ ПЕН клубының президенті, 2000 жылдан «Таң-Шолпан» журналы редакторлар кеңесінің төрағасы қызметін атқарды.

Әдебиетке 1947 жылдан араласа бастады. Тұңғыш шығармасы – соғыс тақырыбына арналған «Курляндия» романы 1950 жылы жарық көрді. Бұл шығармасы үшін жазушыға Жамбыл атын­дағы рес­публикалық сыйлық берілді. «Кур­ляндия» романын кейіннен өңдеп, толықтырып, 1958 жылы «Күткен күн» деген атпен қайта жариялады. «Қан мен тер» трилогиясы (1-кітап – «Ымырт», 1961; 2-кітап – «Сергелдең», 1964; 3-кітап – «Күйреу», 1970) және «Сең» (1983), «Соңғы парыз» (1999) романдары көптеген тілге ауда­рылған.

«Қан мен тер» романы бойынша жасалған инсценировкасы М.Әуезов атындағы академиялық қазақ драма театрының (1974 жылдан) репертуа­рынан тұрақты орын алды, экранға шығарылды. «Соңғы парыз» роман-дилогиясы – әлеуметтік-пси­хо­логиялық шығарма. Дило­гияда Арал теңізінің апатқа ұшы­рау хикаясы нақты суреттелген. Шығармада экология, та­биғат пен адам ара қатынасын тол­ғаған қаламгер оқырмандарды рухани-адамгершілік мұраттарға же­телейді. Таңдамалы әдеби-сын мақалалары «Толғау» (кейіннен «Жү­регі толы жыр еді») деген атпен қазақ және орыс тілдерінде жеке кітап болып шық­ты (1972), 1985 жылы «Ақ­бидай туралы аңыз» атты очерк­тер жинағы жа­рық көрді.

Жазушы А.П.Чеховтың, А.М.Горь­­­кийдің, Назым Хикмет­тің, ис­пан жазушысы А.Кэсонның шығар­маларын қазақ тіліне аударған.

2001 жылы Мәскеудегі Ха­лық­­аралық Әдеби қордың «За честь и достоинство», 2003 жылы Халықаралық М.Шолохов атын­дағы сыйлықтардың лауреаты атанды. Қызыл Жұлдыз, Еңбек Қызыл Ту, «Құрмет Белгісі», Халықтар достығы (1984), «Отан» (1994) ордендерімен және медальдармен, РСФСР Жоғарғы Кеңесі Президиумының Құрмет грамотасымен марапатталған.

 

Мәдениет және спорт министрлігі