Өз кезегінде осы істі үрдіске айналдырған С.Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық медицина университеті Қазақ онкология және радиология ғылыми-зерттеу институтындағы Онкология кафедрасына Сәкен Нұғмановтың есімін берді. Кейінгі ұрпақ кеше ғана еліміздегі бір де бір онкологиялық операция мен кеңес Сәкен Нұғманұлының қатысуынсыз өтпегенін заңдылық, оның атын өшірмеу ұлттық медицинаның шежіресіне сын деп біледі.
Дәрігерлердің нағыз дәрігері болған медицина ғылымдарының докторы, профессор Сәкен Нұғманұлының өмірбаянына барынша қысқа тоқталғанның өзінде, оның Қазақ КСР-нің еңбек сіңірген дәрігері, Бүкілодақтық онкологтер мен акушер-гинекологтер қоғамының басқарма мүшесі, Қазақ КСР Денсаулық сақтау министрлігінің бас онкологі болғанын айтпай кетуге болмайды. 1962 жылы КСРО Денсаулық сақтау министрлігінің Алматы дәрігерлер білімін жетілдіру институтының онкология кафедрасын ұйымдастырып, оны басқарды. Одан кейін 1971 жылы Алматы мемлекеттік медицина институтының онкология кафедрасының негізін қалап, өмірінің соңына дейін жетекшілік етті.
«Соғыстан кейінгі қиын-қыстау кезеңде болашақ ұрпақ үшін бәрін жасаған, жаңа орталықтар ашып, іргелі зерттеулер жүргізіп, әлемдік және отандық денсаулық сақтаудың дамуына зор үлес қосқан көрнекті профессорларға құрмет көрсету үшін биыл университетімізде арнайы жобаны іске қостық. Мысалы, мен үшін онкология институты мен онкология кафедрасының ашылу тарихын зерттегенде, барлық республикада осындай бірінші санаттағы онкологиялық ҒЗИ ашылған кезде тек Мәскеу қаласында ғана басқа институттармен бірге Қазақ онкология және радиология институты болғаны таң қалдырды. Олар біздің мамандарымыздың 25 сомнан көп алатынымен ерекшеленіпті. Институтта бірегей зертханалар ашылған. Өзім фармаколог болғандықтан, бұл бірегей фармакология зертханасы деп толық айта аламын. Қазір онкологияны емдеуде қолданылатын көптеген дәрі-дәрмек пен оның негізі осы жерде жасалды. Бүгін маған Сәкен Нұғманов атындағы ҚазҰМУ онкология және радиология кафедрасына берілетін сертификатты табыстау мәртебесі берілді. Бұл шешімді университет сенаты қабылдады. Сенат атынан, университет атынан және жеке өз атымнан осы сертификатты кафедра меңгерушісі Диляра Радикқызына табыстауға рұқсат етіңіздер», деді ҚазҰМУ ректоры Талғат Нұрғожин.
Айтулы оқиғаға Сәкен Нұғмановтың студенттері де қатысып, оның еңбексүйгіштігі мен дәрігерлік, сондай-ақ педагогикалық қасиеттерін кезегімен еске алып жатты.
«Бүгін – онкологтер мен радиологтер үшін маңызды күн. Онкологиялық қызметте талай мақсатқа қол жеткізілгенімен, бірқатар мәселе өзектілігін жоғалтқан жоқ. Қазіргі уақытта профессор Сәкен Нұғманұлы бастаған істі оның шәкірттері жалғастырып жатыр. Онкология кафедрасы онкологиялық көмек көрсететін барлық ұйымда жұмыс істейтін мамандарды оқытады. Ендігі жерде Қазақ онкология және радиология ғылыми-зерттеу институтының негізін қалаушы, профессор Сәкен Нұғмановтың есімі ұрпақтар жадында мәңгі сақталатын ғалымдар, дәрігерлер мен оқытушылар қатарынан лайықты орын алды», деді ҚазОжРҒЗИ басқарма төрайымы, Қазақстанның бас онкологі Диляра Қайдарова.
Көзкөргендердің айтуынша, Сәкен Нұғманұлы ғылыми, ұйымдастырушылық және қоғамдық қызметтерімен бірге үнемі дәрігерлік міндет майданында жүрді. Оның қатысуынсыз немесе кеңесінсіз бірде-бір күрделі операция өтпеді. Ол науқастардың сеніміне ие болған дәрігер және Қазақ КСР-нің еңбек сіңірген дәрігері атағына шын мәнінде лайықты тұлға еді.
«Құрметті әріптестер, баршаңызды осы айтулы күнмен, біздің кафедраға ұлы ұстаз Сәкен Нұғманұлының есімін берілген күнмен құттықтағым келеді. 1975 жылы хирургия дәрігерлерін жетілдіру институтының операциялық бөлімінде таңертең операция бөлмесіне келгеніміз есімде. Операциялық үстелде 2 хирург тұр еді. Сәкен Нұғманұлы операция жасап жатты, бұл менің өмір бойы есімде қалған көрініс – қазақстандық медицинадағы екі ұлы хирургтің бір операциялық үстелде мейірбикеге операция жасаған кезі болатын», деді ҚазҰМУ онкология және радиология кафедрасының бұрынғы меңгерушісі Бахыт Қайдаров.
Б.Қайдаров кафедраға Сәкен Нұғмановтың есімін беру туралы ұсыныс бірнеше рет, алдымен 80-жылдары, содан кейін 2000 жылдары шығарылғанын, бірақ университет басшылығы сол кезде бұл істі соңына жеткізе алмағанын еске салды.
Сәкен Нұғмановтың қызы, профессор Жәмилә Сәкенқызы: «Онкология кафедрасына әкемнің атын беруде мен жеке өзімді байланыстырушы жіп деп бағалаймын. Бұл жіп үзілмейді, ұрпақтар сабақтастығы біздің медициналық мамандығымыздың негізгі тірегі болып жалғаса берсін», деп ризашылығын білдірді.
АЛМАТЫ
