Біздікі не мақтан?

Осы мақтану сезімінен, мақтангер­ші­ліктен қандайда бір пайда көре қойма­ғаны­мызды ескерер түріміз жоқ. Ісініп, кебініп, күпініп әлі баяғы ескі сарында мақ­танумен келе жатырмыз. Ал қазіргі шап­шаң өзгерістер кезеңінде мақтанудың да критерийлері өзгеріп кеткенін бағамдар емеспіз.

Қолымыздағы барымызды, ұлтымыздың барша игілігін айтып мақтанудан бас­қа қолымыздан мардымды іс келе қоймаған­дықтан оза шапқан өзге жұртқа қызыға, қызғана қарап, олардың шын дүлдүл екенін іштей мойындаймыз. Бұл өз кезегінде жал­ған мақтанның «ауылының» маңына мық­тап тұсалғанымызды аңғартса керек.

Мақтану сезімін тудыратын құнды­лық­тардың заманына сай өзгеріп отыратынын өмірдің өзі көрсетіп беріп отыр. Мақтанса ауыл шаруашылығының өнімдері әлемді жау­лап алғандар, озық әрі жаңа технологиясы арқылы бәсекелестерімен жанталаса жарысып, жаһанды өз тауарларына телмір­тіп қойғандар, ғарышты меңгеріп, әлемнің төбесінен төне жатқан-тұрғаныңа дейін бақылап, бар құпияңды біліп отырғандар, тіпті майда-шүйде бұйымдарын брендке айнал­дырып, қара базарыңа әмірін жүргізіп тұрғандар мақтансын. Мейлі, өзімізден оқ бойы озып кеткендерді қоя тұралық.

Өзімізбен шамалас, бірақ одан-бұдан құрап, жоқтан бар жасап, тіпті өзгенің жасы­ғын, қоқысын жалма-жан қақшып алып, қажетті бұйым, дүние жасап, оны пұлдап, өз ба­зарын қыздырып отырған елдерге де мақ­тану жарасады. Ал біздікі не мақтан? «Солар­дан біздің қай жеріміз кем?» деген сауалға шынайы жауап табатын уақыт келді ғой.

Елімізде өндіріс саласында жылт еткен жаңалық болса қуанып, бір-бірімізден сүйінші сұрап, жерден жеті қоян тапқандай «ойбай не дейсің, біздің елде мынадай бұ­йым шыға бастапты, анадай зат өзімізде өнді­рілетін болыпты» деп жатамыз. Мұндай жа­ғымды хабарды сүйіншілеудің астарында халқымыздың ұлы тілегі – өз қолымыз өз аузымызға жетсе, тек шикізатқа тәуелді болмай, өз өнеркәсібіміз өркендесе деген тілегі жатқаны айтпаса да түсінікті. Мем­лекет, атқарушы билік халықтың көкейін тескен осынау тілекті орындауға түбегейлі бекінсе дейсің.

Осы арада бір айта кететін жайт, қоғамда «Қазақстанда жасалған» деп жүрген өнім­дерге қатысты күмәнді ойлар жетерлік. Бұ­йым­дағы жапсырма қағазда «Қазақстанда жасалған» деп жазылып қойғанымен оның арғы жағында бір шикіліктің барын жұрт біледі. «Отыз жыл бойы халық тұтынатын қарапайым бір бұйымды өзімізде жасай алмадық» деген қоғамдағы ащы да болса шын пікірдің салмағын жеңілдету үшін «жасампаздықпен» ойлап табылған – шетелдерде жасалған бірқатар зат-бұйымға «Қазақстанда жасалған» деген жазуы бар жапсырманы желімдеп қою амалы әжеп­тәуір өріс алды. Бірақ бұл қитұрқылық пен қу­лық­ты ел-жұрт біледі. Білгендіктен әлгін­дей кү­мәнді ойларға беріледі. Осындай жағым­сыз үр­дістен түбегейлі арылудың уақыты келді.

Өтірікпен де өрге басуға болады деген соқыр сеніммен күн өткізу, уақыт ұту, сөйтіп амалдап жылдарды жылжыту заманы өтті. Өтірік уәдеге сендіру, ықтимал жарқын бола­шақтың елесіне елжіретіп, соны аңсатып үміт­тендіру, ырғайдай мойы­ныңды алға созды­рып жініктіру әдістері енді алдау, арбау құралы бола алмайды деген үкілі үмітіміз алдамас дейміз.

Жалған мақтанмен рух, жан семірт­кенмен ұлттың еңсесі көтерілмейді. Келе­шекте ұрпа­ғымыз өзге көшелі жұрттың көше­сін сыпырып кетпесін десек, еліміздің аса жо­ғары мүм­кіндіктерін тиімді пайдаланып, өзін өзі сыйлайтын, құрметтейтін ел сияқ­ты уақыт талабына сай іс-әрекеттерге көшу маңызды.

Байлығымыз – шикізатымыз таусылар, таусылмас, мәселе онда емес, мәселенің кө­кесі өзгеге есе жіберуде, ақы жегізуде, на­мыс­­­­ты қолдан беріп отырғанымызда ғой. Бү­­гін күлшелі бала болғанымызбен, ертең астаң-кестеңі шыққан кен орындарының ба­сында мола күзеткендей болып бейшара азалы жандай отырып қалмайық. Басты қауіп осы.