«Егістен сөреге дейін» жобасы аясында отандық өнімнің өрісі кеңейеді

Олай дейтініміз «Егістен сө­реге дейін» жобасы аясында Сай­рам ауданында «Dala-fruit.kz» ЖШС бау алқабында ұйым­д­астырылған ауыл шаруа­шы­лығы өнімдерін өткізу нары­ғын кеңейту жөніндегі респуб­ликалық семинар-кеңес барысында Түркістан облысы әкімдігі мен облыс және республикалық маңызы бар қала әкімдіктері ара­сында өзара ынтымақтастық тура­лы меморандумға қол қо­йыл­ды. Осы арқылы шаруа­лар­дың өнімді сатудағы жұмысы же­ңілдемек. Сонымен бірге ба­ға­­ны тұрақтандыруға да оң әсе­­рін ти­гізеді деген болжам бар. Се­минар-кеңеске Ауыл ша­­руа­­­шылығы министрі Ер­бол Қарашөкеев, Түркістан об­лы­­­сы­ның әкімі Өмірзақ Шө­кеев, Сауда және интеграция бі­рін­­ші вице-министрі Ер­лан Бат­­тақов, облыс және рес­пуб­ли­ка­лық маңызы бар қала әкім­діктерінің салалық орынбасар­лары, қаржы мекемелері, ірі сауда желілерінің басшылары, ауыл шаруашылығы тауарын өндіру­шілер мен кәсіпкерлер қатыс­ты. Жиында ауыл шаруашы­лығы субьектілерін, бизнес өкіл­­дерін қо­л­­­дай отырып, баға тұ­рақ­­ты­­лы­ғын қамтамасыз ету, ауыл ша­­руа­­­шылығын дамыту бойын­­ша жаңа тәсілдер мен тех­ноло­гия­л­арды ен­гізу жолдары талқыланды.

Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың тапсырмасымен дағ­дарысқа қарсы іс-шаралар жос­пары бойынша «Егістен сөреге дейін» пилоттық жобасы елімізде кеңінен жүзеге асырылуда. Бұл ретте семинар-кеңеске қатысушылар Түркістан облысы диқандары мен аграрлары­­ның жетістіктері мен тәжірибе­­лерін жоғары бағалады. Соны­мен бір­ге диқандардың өнімін ті­ке­­­лей нарыққа ұсынатын «экобазардың» салаға оң серпін бе­ретіні ай­тылды. Әлеуметтік маңы­зы бар азық-түлік тауарлары бағасын тұрақтандыру­ға бағыт­талған экобазар өндіру­ші­лер­дің өнімдерін делдалсыз тікелей сату жүйесін қалыптастырады. Автовокзал жанында, халықаралық әуежайға барар жолда орналасқан сауда кешенінде Түркістан өңірінің барлық өнімі ұсынылады.

Семинар-кеңесте Ө.Шөкев қатысушыларды өңірде қолға алынған жұмыстармен таныстырды. Өңірде ауыл шаруашылығын дамытуда жаңа технологияларға басымдық берілуде. Су үнем­деу, тамшылатып суару, үйір­гелік жерге көкөніс егу, агроқұры­лым­дарды ірілендіру жұмыстары жүр­гізілуде. Жұмыс күші де жет­кі­лікті. «Облыста 2019 жыл­дан бері бір алқаптан жылына 2-3 өнім алу тәжірибесі кеңі­нен енгізілуде. Жоба арқылы шаруа­лардың табысы 2-3 есе ұлғай­ды. Биыл «Бір алқаптан жы­лына 2-3 өнім алу» жобасы шең­берінде 133 ауылдық округтегі 8,4 мың гектар жерде 3 мың жоба жүзеге асырылуда. Еліміздің өзге өңірлеріне көкөніс жеткізуге мүмкіндік мол», деді Ө.Шөкеев.

АШТӨ-нің айналым қара­жаттарын толықтыру үшін Ауыл шаруашылығы министр­лігіне көктемгі дала жұмыстарына бері­летін жеңілдетілген несие көлемін ұлғайту жөнінде об­лыс әкімдігі тарапынан бірнеше ұсыныс енгізілді. Өзге өңірден келген кәсіпкерлер мен диқандар да министр мен вице-министрге өткір сұрақтар қойып, мәселелерін ортаға салды. Мысалы, шаруалар елімізде газ бен электр және көмір тарифінің қымбат екенін, республикалық деңгейде көмек керек екенін жеткізді. Сонымен бірге шетелдік бақша өнімдеріне жағдайға қарай шектеу қойып, отандық өндірушілерге жан-жақты қолдау көрсетуді ұсынды. Бұл орайда Ауыл шаруашы­лы­ғы министрі Ербол Қарашөкеев көтерілген мәселелер назар­ға алынып, шаруаларға қолдау көрсету бағытында жұмыс кү­ше­йетінін жеткізді. Нарықты отан­­дық азық-түлікпен қамту ісіне басымдық берілетінін айтып өтті. Егіс науқанын табыс­ты өткізу үшін фермерлер бар­лық қажетті ресурспен – тұқым, ми­нералды тыңайтқыштар, жағар­­май, техникамен және қар­жы құралдарымен қамтамасыз етілген. Бұл бағыттағы қаржы көлемі 140 млрд теңгеге жеткен. Сондай-ақ министр егіс науқанын уақтылы және сапалы өткізу – Президент қойған ба­сым міндеттердің бірі екенін атап өтті. Осы орайда, көктем­гі егіс жұмыстары жоспарлы түр­де жүргізілуде. Бұл мәсе­ле ми­нистрліктің ерекше бақы­лауы­на алынған. Сонымен қатар ми­нистр­лік жүйелі негізде азық-түлік тауарлары қорына монито­ринг, өндіріс пен тұтыну теңгері­мін жүргізеді. Қажет болған жағдайда министрлік өңірлерді қажетті өнімдермен толық қам­тамасыз ету мақсатында облыс­тар арасында тауарларды қай­та бөлуді жүзеге асырмақ.

Әкімдіктердің 20 сәуірдегі деректері бойынша республикада картоп қоры – 204 мың тонна, сәбіз – 44,7 мың, қырыққабат – 28,6 мың, пияз – 36 мың тонна. Түркістан облысында көлемі шамамен 198 мың тонна болатын ерте пісетін қырыққабатты жинау жұмыстары басталған. Сондай-ақ мамыр айының ортасынан маусымға дейін 174 мың тонна көлемінде ерте пісетін картоп және маусым айында 45 мың тонна сәбіз, 55 мың тонна пияз жинау болжанып отыр. Бұл ретте жеміс-көкөніс пен ерте пісетін өнімдерді өндіру үшін жеткілікті жұмыс күші бар Түркістан облысының әле­у­еті зор. Тұрақтандыру қор­лары мен «айналым схемасы» қа­ра­жаты аясында облыс ша­руа­ларын форвардтық қаржы­лан­дыру бойынша жұмысты жол­ға қою отандық өндіруші­лер­ді қолдауға, оларды өткізу на­рық­­тарына шығаруға, тауарлар тапшылығының және азық-тү­лік­тің бақылаусыз қым­бат­тауы­ның алдын алуға мүм­­кін­дік береді. Жалпы агро­өнер­кәсіп­тік кешенді қол­дауға биыл 608,2 млрд теңге бөлінді. Бұл қаржы инвести­циялық суб­си­диялауға, мал шаруа­шы­лығы мен өсімдік шаруа­шы­лығын дамытуға, ғылыми зерттеулерге, фитосанитарлық және вете­ри­нарлық қауіпсіздікті қам­тамасыз етуге, ауыл халқы­ның табысын арт­тыруға бағытталады.

Министр әлемдік азық-тү­лік нарықтарындағы тұрақ­сыз жағ­дайға байланысты және отан­дық құс фабрикаларын қол­дау, ішкі нарықтың тұрақ­ты­лы­­ғын сақтау мақсатында жұ­мырт­­қа өндірушілерді қолдау көлемін ұлғайту туралы шешім қабыл­данғанын жеткізді. Асыл тұқымды мал шаруашылығын дамытуды, мал шаруашылығы­ның өнімді­лі­гін және өнім сапасын арттыруды субси­дия­лау қа­ғидаларына тағамдық жұ­мыр­тқаны субси­диялауды енгізу бөлігінде өзгеріс­тер мен то­лық­тырулар енгізіліп отыр. Осылайша, ереже жобасында жұмыртқа өндірісінің құнын арзандатуға арналған субсидия­лар нормативін екі есе ұлғайту көз­делген. Ол құс фаб­рикасының қуатына қарамас­тан, бір данасы­на 3 теңге бола­ды. Бұл қол­дау шарасымен елі­міздің бар­лық жұмыртқа құс фаб­рика­сы қамтылады, олар­­ды субсидиялауға 6,5 млрд тең­ге бөлінеді. Осы арада айта кете­лік, елімізде 63 құс фабрикасы бар, оның 29-ы ет және 34-і жұ­­мыртқа бағытында. Өткен жыл­­­дың қорытындысы бойынша отандық құс фабрикалары со­йыс салмақта 266,8 мың тонна құс етін өндірді, бұл – жалпы өндіріс көлемінің 98%-ын құрайды. Тауық жұмыртқасы 3,5 млрд дана немесе жалпы өндірістің 74%-ы өндірілді. Құс етімен қамтамасыз ету – 66%, импорт үлесі 45%-дан 39,5%-ға дейін төмендеді. Ел тағамдық жұмыртқамен 98% қамтамасыз етілген.

Семинар-кеңесте Сауда және интеграция бірінші вице-ми­нистрі Ерлан Баттақов өңірара­лық сауда және экононо­микалық қатынастарды дамыту жөнінде ой қозғаса, кәсіпкерлер мен ға­лымдар ауыл шаруашылы­ғы саласын дамыту бойынша ой-пікірлерін ортаға салды. Ал «Fruit.kz» ЖШС бас ди­ре­к­торы Болат Алиев ауыл шаруа­шы­лығы өнімдерін ішкі және сырт­қы нарыққа өткізу және туын­даған мәселелері бойынша өз ұсыныстарын жеткізді.

Жиын соңында Түркістан облысының 40-тан астам ауыл шаруашылығы тауарын өн­дірушілерінің өнімдері көр­месі ұсынылып, бірнеше тонна көкөніс өзге облыстарға жіберіл­ді. Оның ішінде Ресейге және Нұр-Сұлтан мен Алматы қалаларына 80 тоннадай ерте пісетін бақша дақылдары саудаланып, жолданды. Семи­нар-кеңеске қатысушыларды, әсіресе, Түркістан өңірінде жүзе­ге асы­рылып жатқан үйіргелік ша­р­уашылықты дамыту жобасы қы­зықтырды. Осы орайда Ауыл шаруашылығы министрі мен өңірлерден келген кәсіпкерлер, әкім орынбасарлары Сайрам ауданындағы екі шаруаның үйін­де болып, шаруашылығымен танысты. Облыс әкімі бұл бастама арқылы жұмыссыздар саны азая­тынын, отандық азық-түліктің көлемі артатынын және елдің әлеуеті көтерілетінін жеткізді. Се­минар қатысушылары шаруа­ларға сұрақтарын қойып, тиісті кеңес­терін алды. Түркістан облы­сының диқандары мен кәсіпкер­лерінің еңбегіне тәнті болған министр Е.Қарашөкеев жас диқанға өзінің галстугін тарту етті.

Түркістан өңірінде ауыл ­ша­р­­уа­­­шылығы саласы өнімділі­гін арт­­тыру үшін 3 негізгі бағыт­ты да­­мытуға басымдық берілген. Бі­рін­­ші бағыт – жеке қосалқы үй ша­­руа­шылықтарын дамыту. Был­тыр жаңадан 525 отбасылық ша­руашылық құрылса, оның ішінде 162 үй шаруашылығына «Еңбек» бағдарламасы арқылы гранттық қолдау көрсетілген. «Бір алқаптан жылына 2-3 өнім алу» жобасы арқылы былтыр 8 мыңнан астам гектарда 3 мыңға жуық жоба жүзеге асырылып, 280 мың тонна өнім жиналды. Үшінші бағыт – агроқұрылымдарды ірілендіре отырып, өндіріске заманауи озық технологияларды енгізу бойынша «Түркістан қаласы аумағында азық-түлік белдеуін қа­лыптастыру» жобасы қолға алынды. Жалпы құны 35,1 млрд теңге болатын 6 серпінді инвес­ти­ция­лық жоба жүзеге асы­рылуда. Жаң­бырлатып суа­ру технологиясы 11 мың гек­тар­ға енгізіледі. Бүгінде 3 коо­пе­ратив негізінде 2,2 мың гек­тарға 65 дана жаңбырлатып суару қондырғылары орнатылды. Технологияның тиімділігі – дақыл түріне қарай ағын суды 2 есе үнемдеумен қатар өнім­ді­лік­ті 3 есеге дейін арттырады. Сайрам ауданының әкімі Ұлас­бек Сәдібековтің айтуына қа­рағанда, аудан көлемінде ауыл шаруашылығын негізгі кәсіпке айналдырған отбасылар көп. Жалпы Түркістан облысында жеке қосалқы үй шаруашылық­тарын дамыту, яғни үйіргелік шаруашылығы жақ­сы дамып келеді. Бұл жобада тамшылатып суару әдісі қол­да­нылады. Жобаға «Еңбек» бағ­дар­ламасымен жаңа бизнес-идея­ларды іске асыру мем­лекет­тік гранты есебінен қол­дау көрсетілуде. Өткен жыл­дың өзінде жаңадан 525 бірлік отба­сылық шаруашылық құрыл­ды, оның ішінде 162 үй шаруашы­лықтары­на гранттық қолдаулар көрсетіл­ген. Өңірде 257 мыңнан астам үй шаруашылығы бар. Жыл сайын қосалқы үй шаруашылықтарында 310 мың тоннаға жуық өнім өндіріледі. Бұл – жалпы көкөніс өнімінің 30%-ы.