Халқымыз өткен тарихында да осы ғажап сөзді аз естімеген. Алысқа бармай-ақ қояйық. Кешегі кеңестік кезеңде мемлекет пен халықтың арасында ондай өзара түсінісу болды ма? Мүлдем болмады деп күнәға бату орынсыз. Ондай өзара түсінісу қысқа сәтке болса да орын алды. Мәселен, Ұлы отан соғысы аталған жылдары. Арасында қазақ та бар кеңес халқы осы кезеңде үкіметтің барлық шарасын жанын салып қолдады. Соның арқасында билік, мемлекет үлкен абыройға ие болды. Халық та! Дегенмен бұл бір сәттік өзара түсінісу еді. Тоталитарлық жүйе халықтың бұл биік саналы ерлігін өз дәрежесінде бағалай алмады, оның қадіріне жете алмады. Халық пен биліктің арасындағы мұндай алшақтықтың нәтижесі бізге мәлім.
Аллаға шүкір, бүгін біз мемлекетті ұлтпыз. Болашақтан үміттенуге хақымыз бар. Ал осы үміт қайткенде шындыққа айналмақ?! Менің түсінігімде өкімет пен халық екеуі бірдей шындыққа, ақиқатқа ұмтылып, осы жолда бір болғанда ғана. Ондай әрекеттің нәтижесін көп ұзамай-ақ біз көретін боламыз. Мұндай тәжірибені өскен-өнген елдердің өмірінен байқауға болады. Яғни ақиқатқа сүйенген, оны сыйлаған елдің, мемлекеттің болашағы айқын.
Басқаша айтқанда, бізге Абай айтқандай, нөлдердің бірлігі емес, екіжақты саналылардың, мақсаты түсінікті ұлт пен оның мемлекетінің бірлігі, тұтастығы қажет. Бізді мына күрделене түскен заманда құтқаратын жалқы тура жол осы ғана!
Қысқа ғана қаңтардағы жағдайға байланысты. Мен бұл тарихи сәтке тарихшының көзімен қарағым келеді. Сондай-ақ оны бір қырлы, қарабайыр оқиға ретінде түсіну де қателікке ұрындырар еді. Бұл күрделі қоғамдық құбылыстан өз басым алдымен қарапайым ашынған, наразы халықтың ащы үнін естігендей боламын. Ұзаққа созылған әділетсіздікке, аяқ асты болған үмітке. Ол дауысты бәріміз де естуге тиіспіз! Мәселе мынада. Халық күнде көтеріле бермейді. Біздің ұлттық жүріп өткен тарихи жолымыз солай дейді. ХХ ғасырды ғана алайықшы. 1916 жыл солай болды. Ол жолғы ұмтылыс Алашорда өкіметін өмірге әкелді. Келесі ұмтылыс 1929-1931 жылдардың байқалды. Халық большевиктік қиянатшыл, әділетсіз реформа-сымақтарға көтеріліспен жауап берді. Наразылық қанға боялып басылды. 1916 жылы да солай болған. Келесі сілкініс 1941-1945 жылдардың ізін ала байқалды. Бұл жолы ол рухани сипат алды. Қарсылық жеке интеллектуалдар тарапынан байқалды. Бұл жолы ұлттық зиялылардың белсенді бөлігі 25 жылды арқалап Сібірге айдалды. Кеңестік қиянатқа соңғы қарсыласу 1986 жылдың желтоқсанында орын алды. Дүлей күшке қарсы тұрған буынның меселі қайтты, тауы шағылды.
Мен 2022-нің қаңтарындағы наразылықты баяндалған кеңестік кезеңдегі наразылықтың жалғасы деген тұжырымнан аулақпын. Бұл жолғы оқиғаның болмысы бөлек. Оған пиғылы, мақсаты халықтың мүддесінен мүлдем бөлек, азаттығымызға, елдігімізге, мемлекеттігімізге қарсы күштердің араласқандығы алыстан айқайлап көрініп тұрды. Қаңтар оқиғасының қауіптілігі де осында. Менің айтпағым, осындай күрделі құбылыстардан халықтың үнін, мұңын ести білгеніміз, оны ажыратып, аршып алғанымыз кемелділіктің көрінісі болмақ.
«Сөз түзелді, тыңдаушы сен де түзел» дейді ұлы ойшыл. Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың майдан қыл суырғандай әрекеті қоғамның ойынан шығып отыр. Біз –орналасқан кеңістігі, жүріп өткен жолы күрделі ұлтпыз. Соған сәйкес болашақ ұрпақ, өткен аға буындар алдындағы жауапкершілігіміз де жеңіл емес. Жақсы мен жаманды ажырата алатын кемелдік бізге де жат емес. Ол ата-бабамыздан дарыған ел едік қой! Ойлы, білімді, іскер ұлтқа айналғанымыз жөн. Және бұл мақсатқа тез арада жетуге тиіспіз. Президентіміздің төңірегіне бірігейік, мұрат-мақсаты айқын елге айналайық.
Мәмбет ҚОЙГЕЛДИЕВ,
академик
