Конференция шымылдығын ППУ ғылыми жұмыстар жөніндегі проректоры Бауыржан Есенгелдин ашты. «Академик Әлкей Марғұлан – қазақ халқының тарихын материалдық және рухани тұрғыда өте терең әрі ауқымды зерттеген ғалым. Ол Қазақстан ғылымының көптеген саласын, атап айтқанда қола дәуірінің ортағасырлық археологиясын, қазақ халқының мәдениеті мен өнер тарихын зерттеп, этнографиясының негізін салушы ретінде тарихта қалды. Оның асыл мұралары жас ғалымдар мен зерттеушілер үшін баға жетпес дереккөзі болса, музей мамандары үшін құнды жәдігерлер қатарында», деді ол.
Шарада Әлкей Марғұлан туралы деректі фильм көрсетілді. Халықаралық конференцияға Қазақстанның және бірнеше шетелдік жоғары оқу орнының ғалымдары қатысып, баяндама жасады.
«Әлкей Марғұлан және мәдени мұра» деп аталатын туындының авторы – тарих ғылымдарының кандидаты Марван Хамитова. Жергілікті тарихшылар мен өлкетанушылар академик Әлкей Хақанұлы туралы жарық көрген жаңа кітаптың мазмұны мен тарихи құндылығына жоғары баға берді.
– Марван Арынқызын марғұлантану ғылымының басында тұрған ғалымдардың бірі деуге болады. Бүгін қолымызға алып отырған жаңа кітап – автордың отыз жылдан астам ізденісінің нәтижесі. Бұл – Әлкей Марғұланға арналған ең көлемді монографиялық әрі энциклопедиялық еңбектердің бірі. Мұнда академик ғалым туралы жан-жақты зерттеулер берілген. Сонымен қатар бұрын-соңды жарияланбаған материалдар мен фотосуреттер басылған. Мысалы, Ахмет Байтұрсынұлы, Мағжан Жұмабаев, Жүсіпбек Аймауытов, Әлімхан Ермеков сынды Алаш қайраткерлерімен бірге түскен суреттерді бірінші рет осы кітаптан көрдім, – дейді Торайғыров университетінің қауымдастырылған профессоры, тарихшы Ернұр Рахымов.
Кітаптың алғысөзін белгілі жазушы, алаштанушы Тұрсын Жұртбай мен тарихшы, ғалым Хангелді Әбжан жазған. Кітап алты бөлімнен тұрады. Бірінші бөлімінде ғалымның өмір жолы, отбасы және шыққан тегі туралы жазылған. Екінші бөлімінде қазақ халқының материалдық мәдениетін зерттеуге қосқан үлесі, үшінші бөлімінде түркі халықтарының рухани мәдениетін зерттеуге қосқан үлесі туралы баяндалған. Ал төртінші, бесінші және алтыншы тарауларға Шоқан мұрасын зерттеуіндегі еңбегі мен аудармалары және шәкірттері туралы тың деректер топтастырылған.
– Кішкентай кезімізде ата-анамыз газет-журнал оқытатын. Әлкей Марғұлан есімімен сол кезде таныс болдым. «Мәдениет және тұрмыс», «Білім және еңбек» журналдарында Әлкей Хақанұлының мақалалары көп басылатын. Кейін мұғалім болғаннан кейін үйде сақталған сол журналдардан материалдар жинақтап, мектеп оқушыларына баяндама жасап жүрдім. Тіпті ауыл халқын мәдениет үйіне жинап, баяндама жасаған кездер болды. Міне, осылай іздене жүріп, Қазақстан Ғылым Академиясына және академиктің ұрпағы Данель Әлкейқызына хат жазып көмек сұрадық. Ол кісі де қуана қабылдап, қолдау көрсетті. Соның нәтижесінде ауыл мектебінде ғалымға арналған музей ашылды. Содан бері осы тақырыпты үзбей зерттеп келемін, – дейді тарихшы Марван Хамитова.
Конференция барысында алдағы уақытта Әлкей Марғұланның еңбектерін дипломдық зерттеулер арқылы жаңа қырларын ашып көрсету мәселелері көтерілді. Сонымен қатар Павлодар қаласында мемориалды мұражай ашу мәселесі ұсынылды.
Павлодар облысы
