Аймақтар • 18 Мамыр, 2022

Айдынға ақсақа жіберілді

346 рет
көрсетілді
6 мин
оқу үшін

Айтты-айтпады, табиғатты ластауға, орман-тоғайды отауға, аң-құсты жойып жіберуге шеберміз. Ал оның орнын толтыруға келгенде, көпшілік үнсіз қалады. Әйтеуір, мемлекет тарапынан табиғатты қайта қалпына келтіріп отыру үшін түрлі бағдарламалар қабылданып, азды-көпті жұмыстар жүргізіліп жатыр. Басқасын айтпағанда, биыл мемлекеттік тапсырыс арқылы өңірдің ірі суқоймаларына 30 млн ақсақа балығы жіберілді.

Айдынға ақсақа жіберілді

Шыны ыдыстағы суда тары­дай уылдырықтар бұрқ-сарқ қайнап жатқан тәрізді. Әбден жетілгендері жарылып, дернәсілі кеңдеу ыдысқа бөлініп шығады. Өздерінен көздері үлкен дер­нәсілдер белгілі уақыттан соң сүзіп алынып, көлдерге жөнел­­тіледі. Өкініштісі, көлге жі­берілген дернәсілдердің 3 па­йызы ғана толық жетіледі екен. «Балық – судың құрты» демекші, балық біткен табиғи жолмен көбеймей ме дейсіз ғой. Дәл қа­зіргі таңда Ертістегі балықтың өзді­гінен көбеюіне су электр стансалары көп кедергі келтіреді. Әсіресе көктемде ағысқа қарсы жүзіп, жал­пақ беткейлердегі қайраңдарға уыл­дырық шашатын балықтар жасан­ды бөгендерден өте алмайды. Су­қоймалардағы су деңгейінің өзге­руіне қарай, су температурасы да құбылмалы. Екіншіден, өңірде өзегі талмайтын балықшылар да аз емес. Бірі рұқсатпен ауласа, енді бірі жасырын ау құрады. Сондықтан да балықтандыру жұмыстары мемлекет тарапынан қолға алынған. Жыл сайын Зайсан, Ертіс бассейніне 30 млн шабақ жіберіліп отырады.

Мамандардың айтуынша, Ертіс бассейні көлемі жағынан балық шаруашылығын жүргізетін су айдыны ретінде елімізде үшінші орында. Демек мұндағы балық аулау кәсібі – өңірдің азық-түлік кешенінің ажырамас бөлігі деуге болады.

– Балық шаруашылығын дамы­тудың 2021-2030 жылдар­ға арналған мемлекеттік бағдарлама­сын іске асыру мақсатында Бұқ­тырма суқоймасындағы тауарлы балық өсіруге арналған үш учаскені 20 жылға жалға беру жөнінде конкурстар өткізілді. Әрі қарай тор ішінде тауарлы балық өсірушілерге осындай төрт учаскені бекітіп беру қарастырылған, – дейді Зайсан-Ертіс облысаралық бассейндік балық шаруашылығы инспекция­сы басшысының орынбасары Талғат Рахымжанов.

Сонымен қатар Өске­мен суқой­­масында «ШығысУнивер­сал» жә­не «ГрандФиш» сынды екі кә­сіп­орын форель балығын тор шар­бақтарда өсіріп жатыр. Былтыр облыс аумағында өсірілген тауарлы балықтың көлемі 480 тоннаны құраса, биыл бұл көрсеткішті 1 297 тоннаға жеткізу жоспарланған.

Тауарлы балық өсірумен қа­тар «ШығысУниверсал» кәсіп­орны инку­бациялық цехтарда ақсақа тұқымды балықтардың дернәсілдерін өсіріп жатыр. Олар жасанды жолмен суқоймалар­ды балықтандырып, тұты­нушы­ларды балықпен қамтама­сыз етуді көздеген.

– Инспекция «ШығысУнивер­сал» кәсіпорнының мемлекеттік тапсырыс аясында өсіріп жат­қан рипус балығының уылды­рық­тарын инкубациялық аппарат­тарға қойып, одан дернәсіл алуға дейін­гі ке­зеңін үнемі бақылауда ұстай­ды. Бү­гін уылдырықты жарып шық­қан дернәсілдерді Бұқтырма су­қой­масының Ва­сильев өткелінің тұсы­на жібер­дік. Бұдан бөлек ақсақа ба­лықтарының 17 млн дернәсілін Шүлбі суқоймасына жібергенбіз. Бұқтырма суқоймасына биыл 13 млн дернәсіл жібереміз, – дейді Т.Рахым­жанов.

Ал «ШығысУниверсал» ЖШС-ның директоры Вячеслав Асанов мемлекеттің балық ша­руа­шылығын дамытуға назар аударып отырғанына қуанышты.

– Биыл біз инкубациялық цехта ақсақа балығының дернәсілін өсіре бастадық. Бұл балық түрі­нің инкубациялық кезеңі өте ұзақ. Шамамен бес ай. Қарашада ұрықтандырылған уылдырықтан табиғи жағдайда сәуірдің ортасына қарай дернәсіл жарып шығады, – дейді балық өсірудің қыр-сырын меңгерген В.Асанов.

Көргеніміздей, инкубациялық цехтағы судың ағысы, температурасы табиғи жағдайға ұқсас. Уылдырық та табиғаттағыдай уа­қытында жарылады. Төрт жыл бұрын балықтың алғашқы мил­лион дернәсілін өсірген бұл кәсіпорын жыл басынан бері оның санын 60 млн-ға жеткізген. Олар күз айларында ақсақа балықтарын аулап, одан уылдырық сығып, жасанды жолмен уылдырықты жетілдіреді.

– Уылдырықты инкубаторға сал­ған соң бес ай басы-қасында жүреміз. Бұл өте қызықты жұ­мыс. Уылдырық ерте жарылмауы үшін суға мұз салып, суытып отырамыз. Өзен-көл­дердің мұзы толық ери салысымен дернәсілдерді, көлге жібереміз, – дейді әңгімесінде В.Асанов.

Уылдырықтан жаңа шыққан құрт­тай балықтарды көлге жі­беру­дің өзі қызық екен. Цехтағы ыдыстан шелекке сүзіп алып, жүк көлігіндегі үлкен бөшкеге құяды. Жай бөшке емес, ауа айналымы бар арнайы бөшке. Жарыққа жаңа шыққан дернә­сілдерді бірден көлге жібере салу­ға да болмайды. Көл суы мен дернәсілдер тұрған судың температурасы бірдей болуы қажет. Температурада айырмашылық болса, ұсақ дернәсіл өліп қалуы мүм­кін. Сол үшін көл жағасына жете сала В.Асанов арнайы құ­рыл­ғымен көлдің температурасын тексерді. Содан кейін ғана көз­ге көрінер-көрінбес дер­­нә­сіл­­д­ер­ді айдынға түтік арқылы төкті.

– Суқоймаға жіберілген 30 млн дернәсілдің тоқсан мыңға жуы­ғы уылдырық шашатын жас­қа жете­ді деген үмітіміз бар. Әрине, мил­лиондаған дернәсілдің ішінде тоқсан мың дегеніміз, сырт көзге тым аз көрінуі мүмкін. Десе де, Ертіс бассейніндегі балықтардың көбеюіне аз да болса, септігін тигізеді, – дей­ді Балық шаруашылығы ғылыми-өндірістік орталығына қарасты «Алтай» бөлімшесінің бастығы Бауыржан Әубәкіров.

Айта кетерлігі, Шығыс Қа­зақ­станда балық өсіруді қолға алған кәсіпкерлердің шаруалары шалқып отыр. Ең бастысы, өңір кәсіптің бұл саласы үшін өте қолайлы. Оның үстіне, балық өніміне деген сұраныс елімізде күннен-күнге артып келеді.

 

Шығыс Қазақстан облысы