Қоғам • 08 Шілде, 2022

Бала тәрбиесіне бейжай қарамайық

309 рет
көрсетілді
4 мин
оқу үшін

Соңғы жылдарда бала тәрбиелеу ісі қоғамда үлкен алаңдаушылық туғызып отыр. Тастанды балалар, білім мекемелеріндегі әлімжеттік, өз-өзіне қол жұмсау, ажырасқан отбасылар көрсеткіші мемлекеттік тұрғыда бақылауға алатын келелі мәселеге айналып барады. Осы орайда мамандар тұрмыс тауқыметін тартып, ата-ана мейрімінен зәрулік көріп, тағдыр тәлкегіне ұшыраған балалардың өмірі қоғамға сын ғана емес, елдің болашағына төніп тұрған үлкен қауіп екенін алға тартады.

Бала тәрбиесіне бейжай қарамайық

Мамандар өтпелі кезеңде тегін кеңес беру орталықтарын көптеп ашып, отбасы берекесін сақтау мен бала тәрбиесіне жіті көңіл бөлу керектігін айтады. Бұл істе әсіресе, ата-ана жауапкершілігі мен тәрбиесін де қаперде ұстау қажет. Жақында тәрбие мәселесін көтерген алқалы жиында мамандар осы мәселеге ерекше назар аударуға шақырды.

Халықаралық психологиялық ғы­лым­дар академиясының мүшесі, Қазақ­стан пси­хологтер одағының сарапшысы, пси­холог-маман Нұргүл Молдабайқызы «Балаға қарау, яғни баланы бағып-қағуды оның болашағына қараумен шатас­тырып жүрміз. Ата-ананың ойын­ша, балаға қарамай-ақ оның болашағына болжам жасау арқылы мұқ­таж­дығының бәрін сұраусыз бере беру баланың сезімталдығы мен бас көте­рер адамдығынан айырады. Оның өз жетесі арқылы ойлап, ар-ожданы мен жүрек қалауы арқылы тіршілік етуі­не кедергі келтіреді. Баланы бағып-қағу әуелі оның өзіңізге тиесілі екенін, екінші жағынан өз алдына бөлек әлем, жаратқанның пендесі екенін мойындау арқылы жүзеге асқаны дұрыс», дейді. Психолог атап өткендей, бала әйтеуір бала тусам болды деген талпысының көрінісі ғана болмауы керек. «Бала – адам, тірі жан иесі. Ол өз тірлігін, өз тіршілігіне деген құқығының бастауын ата-анасынан алады. Сондықтан бала өсірудің алғышарты, іргетасы – оның әкесі мен анасының табиғатына, тірлігіне, тіршілігіне деген құрметтен басталады. Яғни адам өзін рухани жан иесі ретінде сезінуі өте маңызды». Ал біздің қоғамда толыққанда тұлға болып қалыптасуда жетіспейтін басты мәселе – жан руханияты.

Нұргүл Молдабайқызы бала тәрбие­сіне қатысты мазмұнды дүниелерді «Өз­ге бұлақ: балаға қараудың экзистен­ция­лық негіздері» атты студенттер мен педагогика саласы мамандарына арнал­ған еңбегінде де тереңнен талдау жасап, балаға құрмет көрсету, оның бойын­дағы құндылықтарды бағалай отырып, денінің саулығына, ойы мен жан-дүниесіне барынша үңілу арқылы отбасынан, қоғамнан жырақта өмір сүруіне мүмкіндік бермеу қағидаттарына ерекше мән береді. Сонымен қатар әсіресе, ұлттық ойындардың бала тәрбиесіндегі мазмұнын аша түседі. Бұдан өзге еңбектерінде де психолог маман баламен жұмыс істеудің көптеген амал-тәсілдеріне жүгініп, баланың толыққанды тұлға болып қалыптасуының негіздерін ғылыми әрі тәжірибе тұрғысынан талдап көрсетеді.

Нұргүл Молдабайқызының еліміз­дегі сот жүйесінің зорлық-зомбылық мәсе­лелерімен, қылмыскерлердің пси­хологиясымен оншақты жылдай ай­на­­­лыс­қан маман ретіндегі еңбектері­нің маз­­мұны тәрбие саласындағы құн­ды­­лық­­тардың ерекшеліктерін айшықтай түсе­ді. Осы орайда психолог маман қазақ­қа өзінің төл психологиясы қажет­тігін айтады.

Ұлын батырындай тәрбиелеп, қызын қанатындай үкілеп өсірген халықтың бойында ұлттық педагогиканың бай мұрасы жатыр. Осы орайда халықтың тұрмыс-тіршілігімен бірге жасасып келе жатқан осынау рухани бай мұраны заманауи құндылықтармен байланыстыра отырып бала тәрбиесінде пайдаланудың мазмұны тереңде жатқанына мән беру қажет. Психолог атап өткендей, адамның сүйген перзенті адамның билік жүргізіп, өзіндік маңызын дәлелдеу үшін берілген меншігі емес. Тапқан бала­сын сыртқа теппеу, бауырына басып, аса жауапкершілікпен қарау ата-ана­ның міндеті. Бала өз алдына бөлек әлем, ол бар болмысымен қабыл­даған­ды қалайды. Қорғауға, аялап, мәпе­леуге мұқтаж қоғамның кішкентай мүшесі­нің болашағы ата-ана ғана емес, мемле­кет­тің көзінің қарашығындай сақтап, жа­уап­кершікпен қарайтын басты міндеті.

 

АЛМАТЫ