Жуырда Фейсбук әлеуметтік желісінен «Ойдене» қоян-қолтық ұрыс федерациясының парақшасын байқап, ойға қалдым. Қазақ байтақ жерін ат үстінде ғана емес, қоян-қолтық ұрыс тәсілімен де қорғап қалған екен. Бұл тәсіл қазір спорттық жекпе-жекте жалғасын тапқандай. Иә, денешынықтыру қимылдары ептілік пен есептілікке үйретеді. Осы орайда, қазақы спорт түрі, алда айтқан «Ойденені» дамытуға барынша күш салып жүрген Серік РЫСПАЕВПЕН әңгімелескен едік.
– «Ойдене» қандай мақсаттан туған дүние?
– Бала жастан спортты өзіме серік еттім. Самбо, бокс секцияларына қатыстым. Әсіресе, тоқсаныншы жылдардың басында қазіргі Қ.Сәтбаев атындағы Ұлттық политехникалық университетте оқып жүргенімде жекпе-жек түрлеріне деген қызығушылығым арта түсті. Таэквондодан бапкер атандым. 3-курста оқып жүргенімізде елге келген Мұстафа Өзтүріктің таэквондоны үйрететіні туралы естіп, бір топ азамат алдына бардық. Асыл ағамыздан сабақ ала жүріп, Түркияға алғаш барған Қазақстан құрамасының сапында өнер көрсеттім. Мұстафаның алғашқы шәкірттерінің бірі екендігімді мақтанышпен айта аламын.
Ол бізге таэквондоның спорт қана емес, философия екендігін үйретті. Жекпе-жек өнері ұғымы, шығыс жекпе-жегінің басты мағынасы – адамгершілікке баулу дегенді санамызға сіңірді. Кейін мен корейдің таэквондосынан жапонның каратэсіне ауысып кеттім. Уақыт өте берді. 2000 жылдардан бастап өзіміздің ата-баба үлгісіндегі қоян-қолтық ұрысты дамытып, қазақтың жекпе-жек өнерін жеке мектеп ретінде ашу туралы ой санамды жаулап алды. Шығыс Азия елдерінің жекпе-жегі секілді, қазақтың қоян-қолтық ұрысын дамытуды өзіме мақсат еттім. Тіпті, жобасын кесіп-пішіп, бағдарламасын дайындап қойдым. 2001 жылы Алматыдағы оқушылар сарайында жұмыс істеп жүрген кезімде Әли есімді үйірме жетекшісімен аралас-құралас болдық. Ол бағдарламамды көріп, атауын «Ойдене» деп атауды ұсынды. Таза ой мен епті дененің белгісі ретінде. Сосын каратэ үйірмесіндегі 60 шақты шәкіртімді «Ойдене» секциясына ертіп әкеліп, жаттықтырдым. Бәрі осылай басталды.
– Нұсқаулық әдістемені кім дайындады? Федерация ретінде тіркелдіңіздер ме?
– Жоқ, әлі тіркеле қоймадық. Әрине, бірақ қай дүниенің де асығыс, шала-пұла дайындалмағаны жақсы. Өйткені, «Ойдененің» ережелерін 2000 жылдан бастап жасақтап келемін. Жаңашылдықты құптаймын. Өсу бар жерде даму, ізденіс бар. Киім үлгісін, спорттық белгісін жасадық. «Ойдененің» әлеуеті үлкен екеніне сенімім мол. Егер Спорт және денешынықтыру агенттігінен аккредитациядан өтіп жатсақ, спорттық мектептерде «Ойдене» секциясы тегін ашылатын болады. Өйткені, қазірдің өзінде «Ойденемен» айналысқысы келетін балалар өте көп. Бірақ көбінің қалтасы «тесік».
Әрине, тегін қабылдайтын кезіміз де болады. Себебі, «Ойденеге» жастарды неғұрлым көбірек тартсақ, жастар арасында отансүйгіштік, адамгершілік беки түседі. «Ойдененің» түпкі мақсат-мұраты ой мен бойды таза ұстап, дененің мығым болуы. Ұлы Абай Құнанбаев айтпақшы, «ыстық қайрат, нұрлы ақыл, жылы жүрек» әр жасөспірімнің бойынан табылса, ертеңгі күнге алаңдау азаяды деп ойлаймын. «Жаның сау болса, сорлымын деме, тәнің сау болса, жарлымын деме» деген қазақ. Жарлымын демейтін жастарды көбейтуді мақсат тұтып жүрмін. Уақыты келгенде федерация атанармыз деген үмітім басым.
Әңгімелескен
Венера ТҮГЕЛБАЙ,
«Егемен Қазақстан».
– Бала жастан спортты өзіме серік еттім. Самбо, бокс секцияларына қатыстым. Әсіресе, тоқсаныншы жылдардың басында қазіргі Қ.Сәтбаев атындағы Ұлттық политехникалық университетте оқып жүргенімде жекпе-жек түрлеріне деген қызығушылығым арта түсті. Таэквондодан бапкер атандым. 3-курста оқып жүргенімізде елге келген Мұстафа Өзтүріктің таэквондоны үйрететіні туралы естіп, бір топ азамат алдына бардық. Асыл ағамыздан сабақ ала жүріп, Түркияға алғаш барған Қазақстан құрамасының сапында өнер көрсеттім. Мұстафаның алғашқы шәкірттерінің бірі екендігімді мақтанышпен айта аламын.
Ол бізге таэквондоның спорт қана емес, философия екендігін үйретті. Жекпе-жек өнері ұғымы, шығыс жекпе-жегінің басты мағынасы – адамгершілікке баулу дегенді санамызға сіңірді. Кейін мен корейдің таэквондосынан жапонның каратэсіне ауысып кеттім. Уақыт өте берді. 2000 жылдардан бастап өзіміздің ата-баба үлгісіндегі қоян-қолтық ұрысты дамытып, қазақтың жекпе-жек өнерін жеке мектеп ретінде ашу туралы ой санамды жаулап алды. Шығыс Азия елдерінің жекпе-жегі секілді, қазақтың қоян-қолтық ұрысын дамытуды өзіме мақсат еттім. Тіпті, жобасын кесіп-пішіп, бағдарламасын дайындап қойдым. 2001 жылы Алматыдағы оқушылар сарайында жұмыс істеп жүрген кезімде Әли есімді үйірме жетекшісімен аралас-құралас болдық. Ол бағдарламамды көріп, атауын «Ойдене» деп атауды ұсынды. Таза ой мен епті дененің белгісі ретінде. Сосын каратэ үйірмесіндегі 60 шақты шәкіртімді «Ойдене» секциясына ертіп әкеліп, жаттықтырдым. Бәрі осылай басталды.
– Нұсқаулық әдістемені кім дайындады? Федерация ретінде тіркелдіңіздер ме?
– Жоқ, әлі тіркеле қоймадық. Әрине, бірақ қай дүниенің де асығыс, шала-пұла дайындалмағаны жақсы. Өйткені, «Ойдененің» ережелерін 2000 жылдан бастап жасақтап келемін. Жаңашылдықты құптаймын. Өсу бар жерде даму, ізденіс бар. Киім үлгісін, спорттық белгісін жасадық. «Ойдененің» әлеуеті үлкен екеніне сенімім мол. Егер Спорт және денешынықтыру агенттігінен аккредитациядан өтіп жатсақ, спорттық мектептерде «Ойдене» секциясы тегін ашылатын болады. Өйткені, қазірдің өзінде «Ойденемен» айналысқысы келетін балалар өте көп. Бірақ көбінің қалтасы «тесік».
Әрине, тегін қабылдайтын кезіміз де болады. Себебі, «Ойденеге» жастарды неғұрлым көбірек тартсақ, жастар арасында отансүйгіштік, адамгершілік беки түседі. «Ойдененің» түпкі мақсат-мұраты ой мен бойды таза ұстап, дененің мығым болуы. Ұлы Абай Құнанбаев айтпақшы, «ыстық қайрат, нұрлы ақыл, жылы жүрек» әр жасөспірімнің бойынан табылса, ертеңгі күнге алаңдау азаяды деп ойлаймын. «Жаның сау болса, сорлымын деме, тәнің сау болса, жарлымын деме» деген қазақ. Жарлымын демейтін жастарды көбейтуді мақсат тұтып жүрмін. Уақыты келгенде федерация атанармыз деген үмітім басым.
Әңгімелескен
Венера ТҮГЕЛБАЙ,
«Егемен Қазақстан».
