Дамуға үлес қосатын шешім

Өйткені 7 жылдық мерзімге сайланатын Президент бір жағы­нан қоғамдағы әртүрлі күштерді біріктіруге, екіншіден бастамала­рын, қандай да бір саяси-әлеу­мет­тік, экономикалық реформаларын тиянақты аяқтауға мүмкіндік алады. Сондықтан бұл жолғы кезектен тыс Президент сайлауы 2019 жылдан бергі үш жылда жасалған саяси реформалардың нақты нәтижелерін жүзеге асыруға арналған нүкте деп білеміз. Екінші жағынан бұны еліміздің тұрақты дамуына үлес қосатын шешім ретінде қабылдаған жөн. Себебі кезектен тыс Президент сайлауы еліміздің тұрақты дамуына үлес қосады.

Осы орайда бірнеше бағыт­ты айқындап алуымыз керек.

Бірін­шіден, 2019 жылдан бері Мемлекет басшысы әуелі саясат, одан кейін экономика қағидасы аясында саяси реформалар жүргі-

зуді бастап кеткен еді. Бү­гінге дейін төрт саяси реформа топ­­та­­масы қабылданды. Оның ло­гика­лық нәтижесі ретінде жазда өткен конституциялық өзге­ріс­терге қатысты жалпыұлттық ре­ферен­думды атап өтуге болады.

Екіншіден, жалпыұлттық референдум Қазақстан халқының елдегі болып жатқан саяси өзгерістерді қолдайтынын көрсетті. Соның нәти­жесінде аталған өзгерістерді жүзеге асырудың нақты те­тігі керек болды. Бұл орайда, консти­туциялық реформалар кезінде барлық саяси билік тармағының толықтай трансфор­мациясына қа­тысты өзгеріс­тер енгізілді. Яғни бұл – сайлау туралы заңна­маға өзгеріс, саяси партия­ларды тір­кеуге байланысты жеңіл­дік­тер, әкім­дерді тікелей сайлау және де жалпы жергілікті өзін-өзі бас­қару органдарының орталық­сыз­дан­дыруы.

Парламент Мә­жі­ліс­інің құзы­ретін күшейту бойын­ша да өзгерістер қабылданды. Ал оны жүзеге асыру үшін ең алды­мен Пар­ламент жаңа құрамда болуға тиіс. Өйт­кені Мәжіліске пропор­цио­нал­ды-ма­жоритарлық модель ар­қылы сай­ланған депутаттар келуі керек.

Енді жаңа саяси партиялардың билікке келуіне мүмкіндіктер жасалуы қажет. Сондықтан кезектен тыс Парламент сайлауы саяси дамудың жаңа кезеңін айқындайды.

Үшіншіден, Президент өзінің электоралды циклін тәуел­сіздік тарихында алғаш рет алдын ала жария­лады. Яғни бірінші қыркүйектегі Жолдауында атап өтті. Бұл саяси пікір алуандығы мен демократияның бар­лық ұста­ны­мына сәйкес келеді. Өйт­кені саяси партияларға 1 қыр­күйектен бастап 2023 жылы өтетін Парламент сайлауына, 20 қа­рашада өтетін Президент сайлауына алдын ала дайындалуға, кандидаттарын ұсынуға, жалпы сайлауалды науқанға әзірленуге мүмкіндік берді.

 

Қазбек МАЙГЕЛДИНОВ,

Қазақстан қоғамын дамыту институтының басқарма төрағасы, саясаттанушы