Бұлай деуіміздің бірнеше себебі бар. Зауыттың бас директоры Мұрат Досмұратовтың дерегіне сүйенсек, біріншіден, Энергетика министрлігі бекіткен кестеге сәйкес технологиялық қондырғыларды кезекпен жөндеу мұнай өнімдерін шығаруды тоқтатпауға мүмкіндік беріп отыр. Қазақстандағы мұнай өңдеу зауыттарында жоспарлы жөндеудің дәл осындай тәсілі бұрын-соңды қолданылмаған.
Екіншіден, бұл – Атырау мұнай өңдеу зауытының тарихындағы ең күрделі жөндеу. Зауытта бұған дейін мұндай көлемдегі жөндеу жұмыстары болған емес. Сол себепті жоспарлы жөндеу қарашаның ортасына дейін созылады. Технологиялық қондырғылар мен құрылғылардың кейбірі 20 күндік мерзімде жөнделеді. Ал каталитикалық крекинг процесі жүретін ең күрделі қондырғы 45 күнге жуық уақыт жөндеуде болады.
Үшіншіден, зауытта тізбекті жөндеу тәсілі қолданылып отыр. Өйткені кәсіпорында мұнайды бастапқы өңдеуге арналған екі қондырғы бар. Технологиялық қондырғылардың бір тізбегі жөндеуге тоқтатылғанда, екінші тізбегі жұмыс істей береді. Міне, осы себептен зауыттың жұмысы толық тоқтатылмайды.
Төртіншіден, алдағы уақытта зауыт жөндеуді кезең-кезеңімен, бір жылда бір тізбекті жөндеуден өткізуді жоспарлап отыр. Жөндеудің мұндай жүйесі мұнай өңдеу көлемін ұлғайтып, өнімдер санын арттыруға жол ашады. Бұл Атырау мұнай өңдеу зауытының отандық жанар-жағармай нарығына әсері азайып, жөндеу жұмыстары кезінде әлеуметтік маңызы бар мұнай өнімдерін шығару қамтамасыз етілмек.
Бұрынғыдан өзгеше жөндеу жүргізіліп жатқан зауыт биылғы 9 айда 4,2 млн тонна мұнай өңдеді. Бұл жыл басында бекітілген жоспардағы көрсеткіштен 112 мың тоннаға артық. Зауыт ұжымы 1 млн тонна автобензин, 1,2 млн тонна дизельді отын, 114 мың тонна әуе отыны мен басқа да мұнай өнімдерін шығарды. Ал қазан, қараша айларында 692 мың тонна мұнай өңдеу жоспарланып отыр. Мұнай өңдеудің орташа тәуліктік көрсеткіші 11 347 тоннаны құрайды. Мұнай өнімдерін шығарудың орташа тәуліктік көрсеткіші 2 400 тонна автобензин, 2 600 тонна дизельді отын, 240 тонна реактивті отын және 170 тонна сұйытылған газды құрамақ.
Міне, еліміздегі ең байырғы кәсіпорынның өндірістік көрсеткіштерінде осындай оң динамика байқалады. «ҚазМұнайГаз» ұлттық компаниясы» АҚ басқарма төрағасы Мағзұм Мырзағалиев зауыттағы жоспарлы жөндеу жұмыстарының барысын қадағалап, оны сапалы әрі мерзімінде іске асырудың маңызына тоқталды.
– Өткен жылы Атырау мұнай өңдеу зауыты жөндеу жұмыстарына тоқтатылған жоқ. Бұл бір жыл ішінде мұнай өңдеу көлемін рекордты көрсеткішке дейін жеткізуге мүмкіндік берді. Ал биылғы жоспарлы жөндеу зауыт жұмысын толық тоқтатпай-ақ жүзеге асырылып жатыр. Қазір зауыт жөндеу жұмыстары жүргізіліп жатса да 50-70 пайызға тең қуатпен жанар-жағармай шығарып, тұтынушыға жөнелтуді жалғастырып отыр. Сол себепті Атырау мұнай өңдеу зауыты өндірістік жоспарды толық орындайтынына сенемін, – дейді М.Мырзағалиев.
Отандық компания басшысы зауытта кездесу өткізгені мәлім. Онда бұдан басқа да бірнеше мәселе қозғалды. Біріншіден, зауытты энергиямен қамтамасыз етудің сенімділігін арттыру қажет. Зауыт қондырғыларының іркіліссіз өнім өңдеуі үшін «KEGOC» АҚ-мен бірлескен жұмыс атқарылып жатыр. Мақсат – зауытты энергиямен үздіксіз қамтамасыз ету.
Екіншіден, Tazalyq жобасын іске асыру мерзімінде аяқталуы керек. Бұл – зауыттың Атырау қаласындағы экологиялық ахуалды жақсартуға бағытталған экологиялық жобасы. Қоршаған ортаға жағымсыз әсерді барынша азайтуды көздеген жоба 2023 жылдың соңында аяқталатыны жоспарланған. Жоба екі кезеңнен тұрады. Бірінші кезеңде «АМӨЗ» ЖШС-ның механикалық тазарту құрылыстарын қайта жаңарту көзделген. Екінші кезеңде сарқынды суларды тазарту сапасы нормативтік көрсеткіштерге дейін жеткізіледі. Тазарту құрылыстарының ашық бөлігінен атмосфераға зиянды булану, ал булану алаңдарынан қоршаған ортаға әсері тоқтатылады.
Бұл экологияның жақсаруына айтарлықтай әсер етеді. Өндірістің жерасты суларына, Атырау қаласының флорасына, фаунасы мен атмосфералық ауасына теріс әсері жойылады. Жобаға сәйкес АМӨЗ-дің тазартылған ағынды сулары жаңа жабық каналмен қалалық кәріз-тазарту құрылыстарына жіберілетін болады. Толығымен жабық болатын бұл каналдан қоршаған ортаға зиянды заттардың түсуіне жол берілмейді.
Үшіншіден, «Теңіз» кен орнынан өндірілген мұнайды өңдеу мүмкіндігі қарастырылып отыр. Осы кезге дейін ең ірі кеніштің мұнайы «Теңіз-Новороссийск» құбыры арқылы экспортталады. Қазір кен орнында «қара алтын» өндіруді жыл сайын 12 млн тоннаға арттыратын екі жобаны іске асыру аяқталуға таяды. Жобаны алдағы жылы іске қосу жоспарланып отыр. Сол кезде кен орнынан мұнай өндіру көлемі жыл сайын 37 млн тоннаға жетпек.
«Теңіздің» тереңінен алынған мол мұнайдың бір бөлігі Атыраудағы зауытта өңделсе, жанар-жағармай түрлерінің саны молаятыны даусыз. Бұған мұнай өңдеу зауытының мүмкіндігі мол. Себебі мұнда бірнеше рет жаңғырту жобасы іске асырылды. Оның ішінде мұнайды терең өңдеу жобасы да бар.
Төртіншіден, цифрландыру мен автоматтандыру мәселесінің маңызы зор. Мұнай өңдеу саласы да жаһандық үрдістен шет қалмай, ең озық технологияның жетістіктерін өндіріске енгізіп отыр.
Атырау облысы
