Алдымен облыс басшысы Көкарал бөгетінің жұмысымен танысты. Тоқсаныншы жылдары нәпақа іздеген ел жан-жаққа көшкен байырғы жұртта атакәсіпті қайта жалғастыруға жағдай жасап отырған кіші теңіздегі бұл бөгеттің маңызы ерекше. Облыс әкімі сала мамандарымен пікірлесіп, бөгетті жөңдеу жұмыстарының барысын байқады. Аудан тіршілігіне жан бітірген нысанды жөндеу Мемлекет басшысының тапсырмасы аясында қолға алынғанын атап өтті.
– Ел Президенті Кіші Аралды сақтап қалу үшін шұғыл шаралар қабылдауды тапсырғанын білесіздер. Осыған байланысты республикалық бюджет есебінен «Көкарал бөгетін сақтап қалу және Сырдария өзенінің атырауын қалпына келтіру» жобасының жоба-сметалық құжаттамасы әзірленіп, тамыз айында мемлекеттік сараптаманың оң қорытындысы алынды. Көп ұзамай республикалық бюджеттік комиссия отырысында Су ресурстары комитетінің бюджетін қайта бағыттау есебінен жобаны іске асыруды бастауға биыл 500 млн теңге бөлінді. Сондықтан жұмысты сапалы деңгейде үйлестіріп, механикалық тазарту жұмыстарын жүргізу қажет, – деді облыс әкімі.
Жоба шеңберіндегі негізгі жұмыстардың бірі теңіздің солтүстік бөлігінің тұздылығын азайту мақсатында Тұщы, Сарытерең, Қарашалаң-1, Қарашалаң-2 каналдарына механикалық тазарту жұмыстары басталып кетті.
Президент пәрменімен бұған дейін де Қазақстан мен Өзбекстан сенаторлары талқылаған бөгет мәселесіне орай бірлескен топ Көкаралға келген болатын.
Осыдан 17 жыл бұрын қолданысқа берілген бөгеттің ұзындығы 13 шақырым. Тоспаны жаңғырту жобасының құны 4,6 млрд теңге. Көкарал салынғалы бері теңіздегі су көлемі 11,5 млрд текше метрге ұлғайып, тіршілігін тоқтатқан алып айдынмен бірге көзден ғайып болған балық түрлері қайта пайда болды. Ал аулау көлемі 400 тоннадан 8 мың тоннаға дейін артты.
Ауданға сапар барысында Мемлекет басшысының «Әкімдердің халықпен кездесулерін өткізу туралы» Жарлығы аясында облыс басшысы құқық қорғау органдары жетекшілерімен бірге тұрғындарды қабылдады. Жетпіске жуық азаматтың өтініші қаралған кездесуде тұрғындар тарапынан тұрғын үй, жұмысқа орналасу, инфрақұрылым жүргізу, жол сапасы, сор көлдер мен каналдарды тазалау, балабақша, мектеп салу және субсидияға қатысты мәселелер көтерілді.
Тарихи қаланың 95 жылдығына арналған мерекелік іс-шараларға мемлекет және қоғам қайраткері Құдайберген Саржанов құрған «Суреттер сыр шертеді» тарихи мұражайы да үлес қосып отыр. Төрт жыл бұрын жұмысын бастаған музейде жарты мыңға жуық фотосурет пен тарихи жәдігер сақталған. Облыс әкімі балықшылардың, осы саланы басқарған азаматтардың, бұрынғы балық шаруашылығы министрі Құдайберген Саржановтың жеке заттары қойылған музейде болды.
Осы күнгі мерекелік іс-шараларға келгендер Балықшылар аллеясының жұмысымен танысып, арнайы монументті ашу рәсіміне қатысты.
Қаланың 95 жылдығына жасалған тартудың бірі – «Арал антологиясы» жинағы болып отыр. Айдынды өлкенің тарихы мен даму барысын сипаттайтын кітап көпшілікке таныстырылып, оқырманға жол тартты.
Зиялы қауыммен кездесу барысында облыс әкімі Мемлекет басшысының қолдауымен Арал өңірінің жағдайын жақсарту, балық шаруашылығын дамытудың нақты жолдары іске асқанын, теңізді өлкедегі өзекті мәселелер кезең-кезеңімен оңтайлы шешіліп келе жатқанын айтып өтті.
Аралдың аңқасы кеуіп, теңіз табаны көрінген кезеңдегі қиыншылық әлі де ел есінен шыға қойған жоқ. Атакәсіптен ажырағысы келмеген жұрт сол тұста «Каттегаттан Аралға дейін» жобасы аясында жеткізілген камбала балығын аулауға көшіп еді. Тұздылығы артқан суда тіршілік етуге қабілетті балықтың осы түрі талайлардың нәпақасына айналды. Кейін су тұщылана бастаған тұста басқа балық түрі көбейіп, камбала ғайып болды. Кездесуде облыс әкімі қазір мемлекет қолдауымен теңіздегі су деңгейіне қатысты көптеген қиындық еңсерілгенін айтып өтті.
– Бірнеше балық зауыты ашылып, кезінде жоғалып кеткен балықтың түрлері қайта оралуда. Мәселен, Аралға қазір 23 балық түрі қайта келді. Балық аулау көлемі 400 тоннадан 8 мың тоннаға дейін ұлғайды. Оннан аса зауыт жұмыс істеп, өнімдері шетелге экспортталуда. Аралда тіршіліктің көзі мен балық пен мал шаруашылығы болғандықтан, бұл бағыттағы жұмыстарға қолдау болады, – деді Н.Нәлібаев.
Қазір өңірде Еуропа нарығына шығуға мүмкіндік беретін еуропалық сапа стандартын растайтын белгісі бар төрт кәсіпорын жұмыс істейді. Жыл басынан бері 3 435 тонна өнім шетелге шығарылған. Облыста балық шаруашылығын дамытудың 2021-2030 жылдарға арналған бағдарламасы бекітіліп, Арал ауданындағы Ақшатау-Сорғақ, Домалақ, Тұщы, Қаракөл, Алаша, Ақбілек және Шөмішкөл көлдері тауарлы көл тізіміне енгізілді.
Жиынға қатысушылар Балықшылар музейінде болды. Аралдың балығы тайдай тулаған кезіндегі деректерді топтастырған музейге былтыр бюджеттен қаржы бөлініп, қайта жаңғыртылды. Осыдан 60 жыл бұрын теңіздің тартылуына байланысты жабылған порттың маңайына спорт кешені, спорт алаңы салынып, ашық аспан астындағы мұражайға айналды.
Бір ғасыр бұрын жағалауындағылардан бөлек жырақтағы жұрттың өзегін талдырмаған Аралдан ауланған 14 вагон балық аштыққа ұшыраған Еділ бойындағыларға жөнелтілгені тарих бетінде тұр. Қаланың 95 жылдығына арналған салтанатты іс-шарада осы оқиғаға 100 жыл толуын бейнелеген театрландырылған қойылым көрсетілді.
Ауданда өткен Балықшылар слетіне облыс әкімі Нұрлыбек Нәлібаев, Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігі Балық шаруашылығы комитеті төрағасының орынбасары Алмас Асылбеков, мемлекет және қоғам қайраткері Құдайберген Саржанов, сала ардагерлері мен қызметкерлері қатысты.
Облыс әкімі тұрғындарды Арал қаласының 95 жылдық мерейтойымен құттықтап, аймақ үшін балық шаруашылығының маңызын атап өтіп, мемлекет және қоғам қайраткері Құдайберген Саржановқа Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың арнайы Алғысхатын табыстады.
Балық шаруашылығы комитеті төрағасының орынбасары Алмас Асылбеков балықшыларға тілегін арнады. Салтанатты жиында балық шаруашылығына елеулі үлес қосқан азаматтар құрметке бөленіп, марапат иеленді.
Қызылорда облысы
