«Анадай темекі емес қой» деп электронды шылымның зиянын жоққа шығаратындар бар. «Электронды темекі мен айкостың шылымға қарағанда зияны аз» деген пікірдің жаңсақ екенін арнайы зерттеулер дәлелдеп берді. Зерттеушілердің айтуынша, электронды темекінің құрамына манго, жеміс-жидек, крем сияқты заттар қосылатындықтан жастарды тез баурап алады. Шын мәнінде, көбінде никотин бар. Шылымнан шығатын аэрозольдың құрамында никотин, канцерогенді химикаттар, ұшпа органикалық қосылыстар, өкпе ауруымен байланысты хош иістер, никель, қалайы және қорғасын сияқты ауыр металдар болуы мүмкін. Вейптің қаптамасындағы никотин жоқ деген жазуға бейқам қарауға болмас. АҚШ-та жүргізілген зерттеу сол елде сатылатын вейптердің 99 пайызында никотин бар екенін көрсетіпті.
Темекі шегуге арналған сұйықтықтың температурасы жоғарылаған кезде бу шығаруға арналған қыздыратын құрылғы ерін мен ауыз қуысының шырышты қабығын, сондай-ақ тыныс алу жолдарын күйдіреді. Темекі сұйықтықтығының құрамына кіретін диацетил тыныс алу жолдарының шырышты қабығын зақымдайды, оның салдары тыныс алуды тарылтатын бронхит болуы мүмкін. Қысқасы, никотин қатты тәуелді етіп, жасөспірімдердің миының дамуына зиян келтіреді. Мидың назар аударуға, оқуға, көңіл күйге жауап беретін бөлігі зақымдалады. Ғылымның сөзі бұл. Дәлелденген!
Алыстан мысал іздеп керек емес. Соңғы уақытта ТМД көлемінде, соның ішінде елімізде жастардың вейп пен никпэктен зардап шегіп, улану деректері жиі тіркеліп жүр. Кейбір вейптер 300 рет соруға арналған. Бұлардың барлығы бекітілген мемлекеттік стандартсыз, бақылаусыз жасалатындықтан, онда нақты қанша никотин бары беймәлім. Мәселен, бір дана шылымда орташа есеппен 1-2 миллиграмм никотин болса, бір никпэкте оның көлемі ондаған есе асып түсуі мүмкін.
Жоғарыда айтқанымыздай, бойжеткендер арасында электронды темекі сәнге айналып бара жатқаны белгілі. Тіпті қыздар бір-бірінің туған күніне вейп сыйлайтын «дәстүр» пайда болыпты. Әсем безендіріліп, кішкентай құтыға, қорапшаға толтырылған бұл өнімдер әлдебір инновация, сәнді тауар ретінде көздің жауын алады. Мәселен, вейптерде батарея заряды, картридждегі өнімі қанша қалғанын көрсететін индикатор-лампа қарастырылған. Сәйкесінше, жастар оны де-вайс, гаджет деп таниды.
Қазір кез келген гипермаркетке, ірі дүкенге кірсеңіз, темекі өнімдері касса алдындағы биік орналасқан әдемі сөреде қаз-қатар тізіліп тұрады. Кассаға кезегіңізді күткенше соны тамашалауға мәжбүрсіз. Бұл, әсіресе, жастардың оған деген ынта-ықыласын тудырады дейді мамандар.
Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының мәліметінше, жер шарында 1 млрд-тан астам адам шылым шегеді. Темекі тұтынушылар жылына 5,7 млрд дана табак өнімдерін пайдаланып, 1 млн тонна тұқыл тастайтын көрінеді. Бейресми мәлімет бойынша әлемде 40 миллиондай адам электронды темекі тартады. Жыл сайын темекі зиянынан 8 миллионнан астам адамның өмірі қиылады екен. Олардың 7 миллионнан астамы темекі шегушілер мен бұрын темекі тұтынғандар, 1,2 миллионға жуығы темекі шекпейтін, бірақ темекі түтінінің әсеріне ұшырағандар.
Мәселені түбегейлі шешудің жолдарын қарастыру маңызды. Темекі өндіру компанияларының белсенді жарнама жұмысы және темекі бағасының төмен болуы алаңдатады. Жасөспірімдер мен жастар арасында темекі шегудің алдын алу жұмыстары мықтап қолға алынуға тиіс. Дұрысы, жасөспірімдердің электронды темекіге деген құштарлығын заң арқылы тежеу керек. Түкірік үшін айыппұл қарастырылып жатқанда электронды шылымға қатысты айыппұлды реттеуге болатын шығар...
