Жансая жарап тұр

Қазақ қыздары арасында ең үздік көрсеткіш Жансая Әбді­мә­лікке тиесілі. 23 жастағы Ал­маты қа­ласының тумасы 2497 ұпай жи­ып, дүниежүзілік рейтингте 13-орынды иеленді. Балауса ша­ғы­нан өрелі өнерімен көзге түсіп жүрген ол уақыт оза Қазақстанның ғана емес, алып Азияның ең үздік шахматшысының бірі әрі бірегейіне айналды. Ке­зінде Жансая түрлі жас ерек­шеліктері бойынша құрлық чемпионы және әлем біріншілігінің жүл­дегері атанды. 2017 жыл­дың қараша айында Италияның Травизио қаласында 20 жасқа дейінгілер арасында өт­кен дүниежүзілік додада 11 мүмкіндіктен 9,5 ұпай жиып, бас жүл­­дені олжалады. Әйел­­дер арасында өт­кен сайыстарда да Жансая Әб­дімәлік қомақты табыстарға қол жет­кізді. 2021 жылдың жазында Гибралтарда өткен ФИДЕ-нің Гран-при турнирінде 11 мүм­кіндіктен 8,5 ұпай жиған ол алтыннан алқа тақты. Бір кереметі, осы жарыста Жансая бірде-бір рет же­ңілістің кермек дәмін татқан жоқ. Осы табысының арқасында ол халықаралық гроссмейстер атанды.

Осыдан бір ай бұрын ғана 19 жасқа толған Бибісара Асау­баева да талай биік белестерді бағындырды. Тараздың тумасы өз құрбылары арасында сан мәрте құрлықтық және дүниежүзілік додаларда дараланды. 2021 жылы Варшавада және 2022 жылы Ал­матыда блицтен өткен әлем чемпио­­наттарында қарсылас шақ кел­тірмеді. Рапидтен өткен жарыс­та күміс медальды мойнына ілді. Әйел­дер арасында Азия чемпионы деген атағы тағы бар. Бұл күндері Бибісара ФИДЕ рейтингінде 29 орынды еншілеп отыр. Оның қоржынында 2 440 ұпай бар.

1996 жылдың күзінде Ас­танда дүниеге келген Динара Сә­дуақасова да түрлі жас ерек­шеліктері бойынша бірнеше рет әлем чемпионы атанды. Атап айт­сақ, 14 жас, 17 жас, 18 жас және 20 жас­тағылар арасындағы жа­рыстарда алдына жан салмады. 2019 жылы Қытайдың Синтай қаласында жалауы желбірген әйелдер арасындағы Азия чемпио­натында бас жүлдені олжалады. Кезінде ТОП-15 шахматшының қатарына еркін енген Динара соңғы кездері байрақты бәсекелерге сирек қатысып жүр. Соның салдарынан әлемдік рейтингте де біраз тө­мендеді. Қазіргі кезде 2 434 ұпай жи­ған Динара Сәдуақасова 32-сатыға жай­ғасты.

Көш басындағы жағдайға келер болсақ, әдеттегідей Қытай шах­матшылары шашаларына шаң жұқтыратын емес. ТОП-10-дықтың қатарында бұл елдің төрт өкілі бар. Көш басында – Хоу Ифань. 29 жастағы шебер ойыншының төрт дүркін әлем чемпионы деген атағы бар. Командалық сайыста ол үш мәрте топ жарды. Қазір Ифань 2 628 ұпайды олжалады. Қытайдың Цзюй Вэньцзюнь (5-орын, 2 550 ұпай), Лэй Тинцзе (6-орын, 2 545 ұпай) және Тань Чжунъи (8-орын, 2 526) сынды шеберлерінің де ша­­бысы ширақ. Сондай-ақ үн­діс­тандық Хампи Конеру (2-орын, 2 576 ұпай), ресейлік Александра Горячкина (3-орын, 2 576 ұпай) мен Катерина Лагно (4-орын, 2 560 ұпай), швей­ца­­риялық Александра Кос­тенюк (7-орын, 2 536 ұпай), грузиялық Нана Дзаг­нидзе (9-орын,

2 525 ұпай) және украи­налық Мария Музычук (10-орын, 2 512 ұпай) үз­діктер ті­зіміне енді.

Өкінішке қарай, «ой­лылар ойынын» се­рік еткен жігіт­те­ріміз қыз­дар секілді елеу­лі та­­быстарымен мақ­тана ал­майды. Қа­­зақстанның ер­лер құрама коман­­дасы мү­шелері арасында ең үздік көрсеткіш Ринат Жұмабаевқа тиесілі. 33 жас­тағы жерлесіміз 2 609 ұпайға қол жеткізіп, әлемдік рейтингтегі 162-орынды қанағат тұтуда. Қал­ған шахматшыларымыздың нә­тижелері одан да төмен. Ал нор­­­вегиялық Магнус Карлсен же­ке-дара көш бастап тұр. Скан­ди­на­виялық саңлақ 2 852 ұпай­ды иемденуде. Сонымен қатар ресейлік Ян Непомнящий (2-орын, 2 795 ұпай), қытайлық Динь Ли­жень (3-орын, 2 788 ұпай), фран­циялық Әлиреза Фирузджа (4-орын, 2 788 ұпай), нидерландтық Ан­шиш Гири (5-орын, 2768 ұпай), аме­ри­калық Никару Накамура (6-орын, 2 768 ұпай), Фабиано Ка­­руана (7-орын, 2 766 ұпай), Уэсли Со (8-орын, 2 761 ұпай), Виш­­ванатан Ананд (9-орын, 2 754 ұпай) және әзер­байжандық Тей­­мур Раджабов (10-орын, 2 747 ұпай) сынды саң­лақтар ТОП-10 ойыншының қата­рына қосылды.