Өткен жексенбі күні отандық футбол жанкүйерлері ел тарихында жиі қайталана бермейтін тағы бір сенсациялық жеңістің куәсі болды. Еуро-2024 турнирінің іріктеу кезеңі аясындағы екінші тур ойынын «Астана Аренада» өткізген Қазақстанның ұлттық құрамасы 1992 жылғы Еуропа чемпионы, кәрі құрлықтың екі дүркін қола жүлдегері (1984, 2020) даңқты Дания құрамасын 3:2 есебімен тізе бүктіріп, әлем футболындағы ең ірі сенсацияның бірін жасады.
Бір қызығы, Қазақстан футболшылары тарихи жеңістерінің көбіне наурыз айында қол жеткізіп жүр. Мәселен, осыдан 16 жыл бұрын, яғни 2007 жылдың 24 наурызында Еуро-2008 турнирі аясында Нидерланд өкілі Арно Пайперс жаттықтырған Қазақстан ұлттық құрамасы Алматыда Сербия футболшыларынан 2:1 есебімен басым түскен болса, 2018 жылдың 24 наурызында сырт алаңда Мажарстан құрамасын дәл кешегідей есеппен сүріндірген еді – 3:2. Бұл матч жолдастық кездесу аясында өткенін айта кетейік.
Ал 2019 жылдың 21 наурызында Еуро-2020 іріктеу кезеңінде Шотландия құрамасын 3:0 есебімен қапы қалдырып, қазақтың жаңа жылын жарқын жеңіспен бастаған еді. Әрине, күні кешеге дейін қазақ футболындағы ең айтулы жеңіс ретінде 2007 жылғы Сербиямен өткен ойын айтылатын. Өйткені Қазақстан құрамасы басым түскен өзге елдердің атақ-даңқы Сербиядан жоғары емес еді. 2007 жылғы ФИФА рейтингіне көз жүгіртер болсақ, сол кезде Сербия құрамасы әлемдік рейтингте 28-орында тұрған екен. Енді қазақ футболындағы тарихи жеңістер айтылғанда, бірінші Дания құрамасы тұратыны сөзсіз. Өйткені Данияның атақ-дәрежесі де, деңгейі де Сербия, Шотландиядан әлдеқайда жоғары. «Дат динамиті» дәл қазіргі таңда ФИФА рейтингінде 12-орынға жайғасқан.
Жалпы, қазақы ұғымда наурыз айы – жаңару мен жаңғырудың, береке мен бірліктің бастауы деп жатады ғой. Қазақ футболында да наурыз айы тарихи жеңістердің, жаңа белестердің бастауы ретінде ел жадында сақталмақ.
Жанкүйерлердің есінде болса, Қазақстан мен Дания құрамалары бүгінге дейін жасыл алаңда төрт мәрте кездесіп, соның төртеуінде де еуропалықтар жеңіске жеткен. 1992 жылғы Еуропа чемпиондары Қазақстан құрамасын жай жеңіп қана қомай, үш рет ірі есеппен тізе бүктірген. Бір мәрте Алматыда өткен ойында 2:1 есебі тіркелсе, оның алдындағы ойындарда скандинавиялықтар 3:0, 4:1 және 3:1 нәтижесімен басым түскен болатын.
Тағы бір айта кетерлігі, екі елдің футболшылары алғаш рет 2005 жылдың 26 наурызында кездесіп, даниялықтар 3:0 есебімен жеңіске жеткен-ді. Арада тұп-тура 18 жыл өткенде Қазақстан құрамасы Астанада Дания құрамасын 3:2 есебімен тізе бүктірді.
Енді қазақ жанкүйерлерінің мерейін асырып, даниялықтардың көңілін күпті еткен сол тарихи матчқа аз-кем тоқталып өтсек. Могамед Адиев шәкірттері алғашқы турда Словения құрамасына жол бергеннен кейін Даниямен болатын ойында Қазақстан құрамасынан ешкім жеңіс күткен жоқ. Тіпті аузы дуалы деген футбол мамандарының өзі бұл ойында Қазақстан құрамасы үш ұпайдан үміттенбей-ақ қойса да болады деген сарында пікір айтқан болатын. Бірақ «үмітсіз – шайтан» демекші, Қазақстан құрамасының футболшылары мен бапкерлерінің жеңіске деген үміт жібі соңғы сәтке дейін үзілген жоқ.
Жеребеден кейін «H» тобының сөзсіз фавориті деп саналған Дания алғашқы ойында Финляндияны 3:1 есебімен жеңген соң, Қазақстанға бұл құраманы да «қалпақпен ұрып аламыз» деген оймен келгені анық. «Астана Аренадағы» матчтың алғашқы минуттарында даниялықтардың алаңдағы қимылы, допты ұстауы өздерінің жеңісіне деген сенімділігін анық байқатты. Нәтижесінде, бірінші таймда қонақтар екі гол соғып, есепте айқын басымдықпен алға шығып алды. Екі голды да Финляндия қақпасына хет-трик жасаған Расмус Хойлунд соқты.
Екінші тайм дәл Қазақстан – Словения матчының сценарийімен басталды. Қонақтар Қазақстан құрамасы секілді екінші таймды өте сылбыр бастаса, жерлестеріміз Словения футболшыларына ұқсап белсенді болды. Әрине, біздің жігіттерге екінші тайм бастала сала гол соғу бақыты бұйырған жоқ. Дегенмен 73-минутта Бақтиер Зайнутдиновтің пенальтиден соққан голы футболшылардың кеудесіндегі үміт отын жағып берді. Ал 86-минутта Асхат Тағыберген алыстан қақырата теуіп, Каспер Шмейхельдің қақпасынан саңылау тапқан соң, біздің жігіттерде жеңіске деген жігер, сенім пайда болды. Сол сеніммен алға қарай ұмтылған Қазақстан құрамасының футболшылары 89-минутта тағы бір гол салып, оп-оңай үш ұпайды олжалаймыз деп келген қарсыластарының жігерін құм қылды. Ян Вороговскийдің әуелете берген пасынан кейін Абат Айымбетов баспен гол соғып, Қазақстан құрамасына тарихи жеңіс сыйлады. Қорытынды есеп – 3:2.
Қазақстан құрамасы бұл жеңісінен кейін «H» тобында үш ұпаймен үшінші орынға көтеріліп алды. Екі ойында алты ұпай жинаған Словения көш бастаса, Қазақстанмен бірдей ұпайы бар Дания тек доп айырмасы бойынша екінші орында тұр. Сондай-ақ екі ойында үш ұпайға қол жеткізген Финляндия мен Солтүстік Ирландия құрамалары төртінші және бесінші орындарға жайғасқан. Ал соқыр ұпайы да жоқ Сан-Марино соңғы орында келеді. Қазақстан құрамасы келесі тур ойынын сырт алаңда дәл осы Сан-Мариномен өткізеді. Матч 16 маусымға жоспарланған.
