«Әлемдік тәжірибеге сүйенетін болсақ, ауыл шаруашылығы кооперациясының берері мол. Мысалы, Германияда агрокооперациялар халықаралық концерндерге дейін өсті. Осы елде бәрі кооперацияға негізделген, бұл үлкен артықшылық. Өйткені фермерлер өз тауарларын қайда сатамын деп алаңдамайды, барлығы бекітілген схема бойынша жүзеге асырылып, фермердің табысы өседі», дейді сарапшы.
Алмасбек Садырбайдың айтуынша, фермерлер үшін өз өнімдерін өткізу проблема болып тұр. Шаруашылықты жүргізуді жалғастыру, шығындарды жабу үшін өнімді тиімді сату қажет. Алайда іс жүзінде шешім таба алмаған ауыл тұрғындары шаруашылықтан құтылып, ауылдан кете бастайды немесе мүлдем басқа іспен айналысады.
«Заңды тұлға болып саналатын кооперативте сайланған төрағамен біріге отырып мұндай мәселелер шешіле бастауы мүмкін. Кооператив өткізу нарықтарын табады, фермерлердің мүддесін қорғайды. Ал шаруалар өнімді сату жолдарын іздеп қиналмайды. Тұрақтылық, сенімділік пайда болады», дейді агроқозғалыс басшысы.
Елдегі ауыл шаруашылығы кооперациясының баяу дамуы себептерінің ішінде сарапшы мемлекеттік қолдаудың, арзан несиелердің жоқтығын, жетілмеген салық саясатын айтып отыр. Мысалы, ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілерге бөлінетін субсидиялар Салық кодексінде табыс ретінде тіркелген. Бірақ ол субсидия іс жүзінде фермерлердің шығындарын өтейді. Осыған байланысты фермерлер көптеген есепті тапсыруға мәжбүр.
«Елімізде жеке қосалқы шаруашылықтар туралы заң да жоқ. Бұл өте маңызды және агрокооперацияның дамуына кедергі келтіреді. Өйткені мақсат – тікелей шағын фермерлерді біріктіріп, істерін дамыту», деп атап өтті аграршы.
Сарапшының айтуынша, мысалы, жайылымдық кооперативтер күшімен заң бойынша кез келген бір елді мекенге тиесілі мал жаюға арналған жерлер де қайтарылуы мүмкін екенін атап өтті.
«Фермерлердің ауыл шаруашылығы саласындағы сауаттылығын арттыру – өте маңызды мәселе. Онсыз, тіпті күшті мемлекеттік қолдау болса да, нәтиже аз болуы мүмкін. Сондықтан агроқозғалыс шеңберінде біз қаржы, ветеринария, зоотехника бойынша жеделдетілген онлайн курстар аштық, мал тұқымдары және басқа да негізгі бағыттар бойынша білім беріліп жатыр», дейді Алмасбек Садырбай.
Айта кетейік, Ұлттық статистика бюросының мәліметі бойынша 2021 жылы елімізде 3147 ауыл шаруашылығы кооперативі болған. Алайда олардың арасында жоғарыда аталған себептерге байланысты қызметтері тоқтап қалғандар баршылық.