Жасыратыны жоқ, нашақорлық қоғам дертіне айналып отыр. Қаншама тағдырды талқандаған нәубетке жастардың көптеп шырмалып жатқанына көңіл жүдейді. Ең өкініштісі, күн өткен сайын есірткі тектес заттардың формасы түрленіп, мектеп жасындағы жеткіншектерге де ауыз сала бастаған. Бұл дертпен қоғам болып күресу қажет. Осыған орай құзырлы орындар мен білім басқармасы мектептер мен колледждерде тақырыптық дәрістер, тренингтер, семинарлар өткізу ісін қолға алды. Жастар мен жасөспірімдерге «Есірткіге бірге қарсымыз!», «Назар аударыңыз! Бейжай қарамаңыз» атты кітапшалар мен жадынамалар таратыла бастаған. Әр азамат есірткіге қатысты қандай да бір хабарға қанық болса, кітапшада көрсетілген жедел желіге хабарласа алады.
Наурыз айында Алматыда 60 килоға жуық есірткі, оның ішінде 7,5 кило синтетикалық есірткі тәркіленген. Осылайша, жалпы сомасы 187,5 млн теңгені құрайтын 30 мың доза әлеуетті тұтынушыларға жетпей жолы кесілген. Сонымен қатар «синтетика» шығаратын 3 есірткі зертханасы жойылыпты. Есірткі қоймасын ұйымдастырудың 2 дерегі және құрамында есірткісі бар өсімдіктерді өсірудің 1 дерегі анықталған. Мамандардың айтуынша, синтетикалық есірткіні интернет көмегімен немесе электронды төлемдерді қолдану арқылы тарату үрдісі өзекті мәселенің бірі болып отыр.
«Биыл қалада 27 есірткі бетбелгісін қоюшы ұсталды. Сондай-ақ жыл басынан бері есірткі тарататын және жарнамаланатын 73 интернет-ресурс анықталды. Олар туралы ақпаратты одан әрі бұғаттау үшін «Кибернадзорға» жіберілді. «Наркостоп» қозғалысының еріктілерінің белсенді қатысуымен есірткінің таралуы туралы ақпаратты қамтитын 1 мың 500 граффити жазуы табылды және бояу арқылы жойылды. Есірткі құралдарын, психотроптық заттарды немесе сол тектестерді, прекурсорларды заңсыз жарнамалағаны үшін Қылмыстық кодекстің 299-бабы 1-1-бөлігімен 1 адам жауапкершілікке тартылды. Жыл басынан бері 300-ге жуық профилактикалық іс-шара жүргізілді. Нарколог-дәрігерлермен бірлесе, ақпараттық жұмыс жүргізуге басты назар аударып отырмыз», дейді Алматы қалалық полиция департаментінің ресми өкілі Салтанат Әзірбек.
Сап-сау баласының аз уақытта есірткінің құрбаны болғанын айтып налыған кейбір ата-аналар қаншама отбасын қан қақсатқан тажалмен бірлесе күресуге бел байлаған. Есірткімен күресте жігер танытқан ерікті жастардың да белсенділігі басым. Айталық, «Наркостоп» жобасының еріктілері биыл Алматыда 1500-ден астам есірткі жарнамаланған белгіні жоюға атсалысқан. Жоба өкілі Жанар Нұрсейітованың айтуынша, өткен жылы еріктілердің белсенді қатысуымен есірткіні жарнамалайтын 300 мың граффити боялған.
«Екі жылда жүйелі нәтижелерге қол жеткіздік. Қарапайым мысал келтірейін, егер алғашқы күндері 50-ге жуық ерікті дәрі-дәрмек жарнамасын бояуға шықса, орта есеппен бір еріктіге 100 жазудан келетін. Қазір тура сондай алаңда 50 еріктіге 10-15 жазудан келеді. Бұл суреттерді өшіріп тастаған соң қайта пайда болған граффитилер», дейді Ж.Нұрсейітова.
Нашақорларды емдеу мен оңалту да маңызды мәселе. Жеке орталықтарда емделу құны тым қымбат болғандықтан, азаматтардың қалтасы көтере бермейді. Белсенділер жеке оңалту орталықтарының барлығы бірдей стандартталмағанын, соған қарамастан бірнеше жеке емдеу мекемесімен келісімге қол жеткізілгенін айтады. Қаржыландыру мәселесін Жастар саясаты жөніндегі басқарма қолға алған. Жоба жүзеге асқалы 13 адам тегін оңалтудан өткен. Биыл белсенділер «Жаңа ғасыр» қауымдастығымен бірлесе отырып, оңалту орталықтарымен байланысты нығайтуды көздеп отыр.
«Жүргізген сауалнама нәтижесі бойынша жастардың 10%-ы өмірінде бір рет болса да синтетикалық есірткі қабылдағанын анықтадық. Синтетикалық есірткіні пайдаланушылар әлеуметтік топтарға бөлінбейді. Ал жалпы бұл – әлемдік деңгейдегі қауіпті үрдіс. Біз қоғам болып есірткі қылмысымен бірге күресуіміз керек», дейді жастар саясаты жөніндегі басқарма басшысының орынбасары Әзиз Қажденбек.
Ал психолог-аддиктолог Ғалия Назханова есірткіге тәуелділердің орташа жасы тез жасарып бара жатқанын айтады. «Тәжірибемде синтетикалық есірткі мен психостимуляторларды қолданған 11 және 12 жастағы балалар болды. Нашақорлардың арасында отбасылы, немере сүйіп отырған 60-тан асқан ересектер де бар», дейді ол.
Жоба белсенділері дәріханадағы нашақорлық мәселесін бірнеше рет көтеріп, бірқатар министрлікке тиісті хаттар жолдаған. Үкімет биыл «Трамадол» препаратын есірткі заттарының тізіміне енгізді. Сондай-ақ жастармен жұмыс істеуге, олардың бос уақытын тиімді өткізуге ерекше көңіл бөлінетінін айта кеткен жөн. Осы мақсатта жоба еріктілері қалада жасөспірімдердің бос уақытын өткізу орталықтарын ашқан. Демалыс орталықтарынан басқа, ата-аналар немесе туыстары нашақорлыққа күдікпен жүгіне алатын фронт-кеңселер де бар. Аддиктологтер оқиға орындарында алғашқы кеңес беріп, жолдама береді. Бұл мақсаттарға 59 млн теңге бөлінген.
«Наркостоп» жобасы алғаш рет Алматыда 2021 жылы іске қосылды. Граффитидегі суреттерді өшіруден басталған жоба бүгінде бағытын кеңейтіп, синтетикалық тәуелділік мәселесіне кешенді түрде жақындады. Кейінгі уақытта қала тұрғындары аулаларға орнатылған бейнебақылау құрылғыларының көмегімен есірткі қылмысымен күрес мәселесіне айтарлықтай үлес қоса бастаған.
АЛМАТЫ
