Осы мәселеге орай «Денсаулық» ұлттық қауымдастығы» ЗТБ Алматы менеджмент университеті (AlmaU) студенттерінің көмегімен жеті ай бойы төрт бағытта қызықты зерттеулер жүргізіп, қорытындысын шығарды.
– Бір қарағанда Алматыдағы 18 жоғары оқу орнын қамтыған сауалдаманы жүргізе салу оңай сияқты болып көрінуі мүмкін. Бірақ студенттерді аз-кем аялдатып, осы зерттеулердің маңызын түсіндіріп, сұрақтарға шынайы жауап алуға тырысып, нәтижелерін зерделеу – әжептәуір жұмыс. Бұл волонтерлік қозғалысқа қатысқан 53 студент қажырлы жұмыс істеді. Сондықтан осы бастамада азаматтық танытып, мүдделес болғандарға алғысымыз шексіз, – деді «Денсаулық» ұлттық қауымдастығы» ЗТБ төрайымы Бақыт Түменова.
Сонымен, студенттердің шылым шегуі, алкогольдік ішімдіктер ішуі, қалай тамақтанатыны мен саламатты өмір салтына қатысты жүргізілген зерттеулер толықтай статистикалық көрсеткіш болмаса да, осы мәселедегі жалпылама жағдайды көрсете алады.
– Студенттік кезең – жастардың өмірдегі орнын іздеумен айналысатын, білім алып, алдына өршіл мақсаттар қойып, осыған жетуге үйренетін уақыт. Жастардың волонтерлік қызметі – әлеуметтік мәселелерді шешудің тәсілі ғана емес, бұл баға жетпес жұмыс тәжірибесі, қарым-қатынас, студенттің өзін-өзі қалыптастыру қайнары, сондай-ақ кәсіби дағдылар мен құзыретін дамыту мүмкіндігі. Жеті ай бойы жүргізілген жұмыс барысында 200-дей студент қаладағы ЖОО-лар арасында темекі шегу, ішімдік ішу, тамақтану мен саламатты өмір салтына қатысты сауалдамалар жүргізе отырып, «Денсаулық» қауымдастығымен 4 әлеуметтік жобаны іске асырды, болашақта өз жобаларымен жұмыс істеген кезде септігі тиетін тәжірибе де жинақтады», дейді Алматы менеджмент университетінің профессоры Гүлнара Әсемқұлова.
Жобаның далалық іс-шаралары биыл 4-25 сәуір аралығында жүргізіліп, әлеуметтену сауалдамаға 18-21 және одан үлкен жастағы 1 080 респондент қатысты.
Нақты деректерге жүгінбес бұрын мынадай қызықты деректерді алға тартуға болады. Мәселен, қыз балалардың көпшілігі салмағы қалыпты болғанына қарамастан өзін толықпын деп есептесе, жігіттер керісінше өзіне бұлшықет пен салмақ жетпейді деп ойлайды екен. Жалпы, жастардың 63%-ы пайызы «мүлде темекі шекпеймін», 68%-ы «ішімдік ішпеймін» деп жауап берген. Демек, үш студенттің біреуі ішіп, шегеді деген сөз.
Денсаулыққа теріс әсер ететін факторлардың ішінде мыналар атап өтілді: зиян әдеттер (темекі шегу, алкоголь мен есірткі қолдану) – 42%, қозғалыссыз өмір салты – 32%, дұрыс тамақтанбау мен артық салмақ – 29%. Респонденттердің шамамен 25%-ы артық салмағы барын айтса, ал 3%-ы бұл сұраққа жауап беруге қиналатынын мәлімдеген.
Сондай-ақ сауалдамаға қатысқандардың 34%-ы тұтыну тауарлардағы зиян қоспалар санын азайтуды ең тиімді тәсіл деп есептесе, 32%-ы оны сатуға мүлдем тыйым салған дұрыс деп ойлайды. Сол сияқты 41%-ы денсаулыққа зияны аз өнімдер көп зиян келтіретіндерге қарағанда арзанырақ болуы керек десе, шамамен 64%-ы тауардың зияны аз екені туралы ақпаратты өнімнің қаптамасында басып шығару керек деген ұсыныс білдіріп отыр.
«Саламатты өмір салтын қалай түсінетіні туралы сұраққа респонденттердің 15%-ы темекі мен алкоголь сияқты жаман әдеттерден бас тарту, 24%-ы дұрыс, уақтылы тамақтану, 23%-ы спортпен тұрақты айналысу деп жауап берген. Ал студенттердің 38%-ы саламатты өмір салтын осы факторлардың жиынтығы деп санайтынын жеткізген», дейді «Денсаулық» ұлттық қауымдастығы» ЗТБ төрағасының орынбасары, әрі дәрігер Гинтаутас-Юозас Кентра.
Сауалнамаға қатысқандардың 28%-ы көп қозғалмайтынын мойындаса, керісінше 57%-ы белсенді өмір сүріп жүргеніне сенімді, ал тағы 15%-ы бұл сұраққа жауап бере алмаған. Спортпен тұрақты шұғылданатын респонденттер мен анда-санда айналысатын немесе мүлдем айналыспайтындардың арасалмағы шамамен бірдей десек те болады – 52,2% және 47,8%.
«Саламатты өмір салтын ұстануға негізгі кедергі не?» деген сұраққа студенттердің 32%-ы жалқаулық пен құлшыныстың жоқтығын алға тартса, шамамен 26%-ы негізгі кедергіге денсаулыққа пайдалы тағамдарға қол жеткізудің қиындығы мен тым жұмысбастылықты жатқызған. Қалған 17%-ы үшін деп спорт нысандарына бару қиын көрінеді.
Салдарын болашақ көрсетеді десек те, саламатты өмір салтын ұстанамын дейтіндердің саны ұстанбаймын деп есептейтіндердің санына жетеғабыл. Сауалнамаға қатысқандардың төрттен бір бөлігі бұл сұраққа нақты жауап бере алмады. Қорыта келгенде, Алматы студенттерінің 32%-ы саламатты өмір салтын ұстануға жалқаулық пен ынта-жігердің жоқтығы себепші екенін мойындаған.
АЛМАТЫ
