41-ші жылғы келіншек 96 жасында өмірден өтті

Жақында Талаптыға бардық. Шілің­гір шілденің ыстығында адам жай­дан-жай жүре ме, Шерағаңның – жазу­шы Шерхан Мұртазаның «41-ші жыл­ғы келіншек» атты көркем әңгімесіндегі кейіпкер Хадиша, ал мына бес күндік жалған дүниедегі жеңгесі Болдықыз ана 96-ға келген жа­сында өмірден өтіп, ағайын-туыс­тарына көңіл айттық. Біздер «апа­майлап», ауылдағы жетпістен ас­қан қайнылары «жеңгемайлап» көріскеннен соң, дастарқан басында әңгімелесіп отырдық. – Жарықтық, ешкімге ауырт­па­­лық сал­май бір апта жатты да көз жұм­ды. – Осы уақытқа дейін өзі тұрып, өзі жүріп кетті ғой. – Аллаға да жақсы адам керек. Ор­а­за ке­зін­де көз жұмғанын қара­шы. – Құдай қаласа ертең, жұма күні «100-ге келді» деп жерлегелі отырмыз. – «Жамбылдың жасын берсін», деген осы да... Мен жұмысқа келе салып Шерағаң­ның «41-ші жылғы келін­шек» деген әңгімесі енген кітапты тауып алып, асыға үңілдім. « – Сен мені танымай қалдың ба, неге үндемейсің, Мақсұт? Ол тіл қатпады. Босағада тұрды да қойды. – Бір-бірімізді көрмегелі отыз жылға жуық болды, Мақсұт. Сен соғысқа кеткенде мен жиырма сегізде едім ғой. Ол үндемеді. – Қартайдым, Мақсұт. Ал сен дәл осыдан отыз жыл бұрынғы қалпыңда қалыпсың. Ол үндемеді. – Танымадың ба, Мақсұт! Мен Хадишамын ғой! Сені әне келеді, міне келеді деп отыр едім. Жұрт көрсе, сені менің балам дер. Сен, сірә, сол сөзден қорқып тұрсың ғой. Ол үндемеді. – Босағада тұрғаның қалай, Мақсұт! Төрге шық, өз үйің ғой. Хадиша Мақсұтты қолынан ұстап төрге алып шықпақ болып, ілгері аттайын деп еді, орнынан қозғала алмады...». Тірі адам тіршілігін жасайды. Күйеуі Оқа соғыстан оралмаған Хадиша-Болдықызды ауылдағы ағайындары әмеңгерлік жолмен қайнысы Қорғанбайға қосады. Оқадан Айман атты қыз туған Хадиша-Болдықыз қайнысы Қорғанбайдан да төрт бала көтереді. Бүгінде олардың бәрі өсіп-өнген, жетілген. Мазмұны мен стилін былай қойғанда, есті елдің есінде ерекше атымен-ақ қалатын әңгіме баспадан 1972 жылы жарық көрді. Сол кезде Шерағаңның Хадиша-Болдықызы шамамен қырықтардың үстінде болса керек. Одан бері де қаншама су ақты. «41-ші жылғы келіншек» атанған апамызға қара орман қазағының тәуелсіз ел болғанын көріп, оның тәп-тәтті нанын жеп, тілеуін тілеу бақыты да бұйырды. *** Талапты ауылының оңтүсті­гінде Алатаудың ақбас шыңдары көз арбайды. Солтүстігінде Теріс-Ащыбұлақ көлі қол бұлғайды. Одан әріде қарт Қаратау сілемдері бұлдырайды. Небір тарихқа куә болған олар қазақ әдебиеті мен мәдениетінің алтын қорына енген «41-ші жылғы келіншек» – Хадиша-Болдықыздың да қазасына куә болып, тым-тырыс тына қал­ған. Бірақ бұл олардың тым-тырыс тына қалғаны ма, әлде жұма күнгі жаназа намазынан кейін Хадиша-Болдықыз ананың құдай қосқан қосағы Оқамен о дүниеде қайта табысатын сәтін демін ішіне тартып күтіп тұрғандары ма? Бұл жағы, әрине, жұмыр басты пенделерге беймәлім. Жамбыл облысы, Жуалы ауданы, Талапты ауылы. Суретте: Болдықыз апа мен Шерхан Мұртазаның «Жазушы» баспасынан 1977 жылы жарық көрген «Мылтықсыз майдан» атты кітабындағы «41-ші жылғы келіншек» атты әңгімесінің алғашқы беттерінің көшірмесі.