Коллажды жасаған Қонысбай ШЕЖІМБАЙ, «EQ»
Балық шаруашылығы комитеті балық ресурстарын қорғау және балық аулауды реттеу басқармасының басшысы Ерасыл Суықбаевтың айтуынша, Жайық-Каспий су айдындарында «Бекіре-2023» кең ауқымды балық қорғау акциясы аяқталды. Акция 1 сәуірде басталып, 31 мамырға дейін созылды. Акция кезінде еліміздің батысындағы Маңғыстау, Атырау және Батыс Қазақстан облысының аумағындағы Жайық-Каспий су бассейнінің арнасы мен сағалары қамтылды.
– Экология және табиғи ресурстар, ішкі істер министрліктері мен Ұлттық қауіпсіздік комитетінің шекара қызметімен бірлесе өткізілген акцияның мақсаты – бекіре және басқа да балық түрлерін сақтау, уылдырық шашуы үшін қолайлы жағдайды қамтамасыз ету. Акция кезінде Жайық-Каспий облысаралық бассейндік балық шаруашылығы инспекциясының инспекторлары табиғат заңнамасын бұзудың 972 дерегін анықтады. Заң талабын бұзған 669 адам әкімшілік жауапкершілікке тартылды. Браконьерлікке, сирек кездесетін және жойылып кету қаупі төнген балық түрлерінің заңсыз айналымына қатысты 36 қылмыстық іс қозғалды. Осыған байланысты құқық бұзушыларға 15,5 млн теңгеден астам айыппұл салынды. Заңсыз айналымнан 68 тонна 300 кило балық, оның ішінде 1001 кило бекіре тұқымдас бағалы балық түрлері алынды. Бекіренің 29 кило қара уылдырығы тәркіленді. Балық аулау заңдылығын бұзушылардан 295 балық аулау құралдары, 76 су көлігі мен 13 автомашина алынды, – дейді Ерасыл Суықбаев.
Жайық өзенінің арнасы мен Каспий теңізінің акваториясын күнделікті тазартудың нәтижесінде су айдындарынан ұзындығы 74 шақырымнан асатын 743 заңсыз балық аулау торы табылған. Акция кезінде Атырау облысының құқық және табиғат қорғау органдары Исатай, Жылыой, Құрманғазы аудандарындағы, Дамбы бағыты мен «Ақжайық» мемлекеттік табиғи резерваты секілді криминогендік аймақтарға баса назар аударылған. Ал Жайық-Каспий облысаралық балық шаруашылығы бассейндік инспекциясының өкілі Олег Тушкановтың айтуынша, инспекторлар мен Шекара қызметінің қызметкерлері бірнеше рет бірлескен рейд өткізіп, Жайық өзенінің жағасы, Каспий теңізіне құяр сағасы бақылауға алынған.
«Мәселен, Пешной елді мекені тұсындағы қамыс арасынан жалпы салмағы 35,9 кило тартатын 15 бекіре тұқымдас балық табылып, тәркіленді. Бұл дерекке қатысты сотқа дейінгі тергеп-тексеру жүргізіледі. Балық ресурстарына келтірілген залал 18 млн 578 мың теңгені құрайды», деп мәлім етті О.Тушканов.
Оның дерегіне сүйенсек, дәл осындай бірлескен рейдті өткізушілер 19 мамырда Жайық өзенінің жағалауындағы қамыс арасынан 62,2 кило бекірені тауып алған. Браконьерлер бағалы балықты 3 қапқа салып жасырған. Алдын ала мәліметке сәйкес балық ресурстарына келтірілген залал мөлшері 64 млн 377 мың теңгені құрайды. Ал оның ертесіне – 20 мамырда теңізге құятын өзен жағалауында өскен қамыс арасынан жалпы салмағы 101,6 кило бекіре тұқымдас балық түрлері тағы табылды. Бұл жолы бағалы балық 4 қапқа салынған. Инспекторлар балық ресурстарына келтірілген залал алдын ала есеп бойынша 105 млн 156 мың теңгені құрайтынын айтып отыр.
Браконьерлер бағалы балықты көлікпен де тасымалдайтыны туралы дерек те аз емес. Мәселен, Жайық-Каспий облысаралық балық шаруашылығы бассейндік инспекциясының өкілі Олег Тушкановтың айтуынша, Атырау-Құрманғазы тасжолында тоқтатылған «Лада-Приора» автокөлігінен 47 кило, Атырау қаласындағы Балықшы шағын ауданында «ВАЗ-2115» автокөлігінің жүк салғышынан 121 кило 300 гр бекіре тұқымдас балық тәркіленді. Ал Ақтау қаласында «Toyota Ipsum» көлігінен салмағы 19,7 кило бекіре тұқымдас балықтар мен 1,5 кило қара уылдырық табылды.
Полиция қызметкерлері Атырау қаласында орналасқан мейрамхананың тоңазытқышынан жалпы салмағы 73 килоны құрайтын бекіре тұқымдас балық тапты. Ал 1995 жылы туған жүргізушінің автокөлігін тексеру кезінде 121 кило бекіре тұқымдас бағалы балықты алып келе жатқаны анықталды. Сондай-ақ тұрғын үйлерді тексеру кезінде 12 кило бекіре тұқымдас балық тәркіленді.
Ұлттық қауіпсіздік комитеті Атырау және Маңғыстау облысындағы департаменттерінің қызметкерлері «Бекіре-2023» балық қорғау акциясы аясында балық аулаудың бекітілген тәртіптері мен талаптарын бұзған 81 адамды ұстады. Олардан 34 кіші көлемді жүзу құралдары тәркіленіп, 2 302 875 теңгенің әкімшілік айыппұлы салынған. Сонымен бірге 152 550 метр браконьерлік тор, 6 650 метр күршектік құрылғылар тәркіленген. Заңсыз ауланған 2 175 килоны құрайтын 348 бекіре тұқымдас балық, 9 984 килоның 14 722 ұсақ тұқымдас балық пен 7 итбалық табиғи мекендеу ортасына жіберілген. Браконьерлердің жасырған 160 кило бекіре мен 433 кило ұсақ балық түрлері табылған. Алдын ала дерекке сүйенсек, балық қорын талан-таражға салудан табиғи ресурсқа 746 млн теңгеден аса шығын келгені анықталып отыр.
Міне, ресми органдардың жария еткен деректері осындай. Алайда Жайық-Каспий су бассейніндегі браконьерлікке, бір кило қара уылдырығының құны 250 мың теңгеден төменге бағаланбайтын бекірені заңсыз аулаушыларға түбегейлі тосқауыл қойылды деуге болмайды. Бәлкім, бұрынғы жылдардағы деректен сәл де болса азайған шығар. Өйткені еліміз тәуелсіздік алғаннан бері браконьерлікке, браконьерлерге қарсы күрес үздіксіз жүргізіліп келеді. Солай десек те, бекіре тұқымдас бағалы балық қорына жаудай тиіп, баудай түсірген, мемлекетке бірнеше миллиондап шығын келтірген браконьерлердің заңсыз әрекеті тоқтар емес. Неге?
Атырау облысы
