Қаржы • 13 Шілде, 2023

Салықтан жалтарған кәсіпкерлер

214 рет
көрсетілді
5 мин
оқу үшін

Қала тұрғындарының әмияны ұялы телефонның ішіне ор­нық­қалы, қағаз ақша деген дү­ние де ұмытыла бастады. Бү­гінде дүкенге кіре қалсаңыз, бұрын­ғыдай тиын санап әуре болмай, сатушымен QR-код арқылы есеп айырыса саласыз.

Салықтан жалтарған кәсіпкерлер

Коллажды жасаған Алмас МАНАП, «EQ»

Мемлекеттік кіріс департаменті­нің мәліметінше, интернет қуаты қар­қынды Қостанай қаласының аума­ғын­да орналасқан кез келген сауда орны тұтынушыға қолайлы есеп айы­рысу құралдарымен жабдықталуға тиіс. Алайда тауар сатып алушыдан тек қағаз ақша ғана талап ететін сауда орындарының жауапсыздығы қынжылтады.

Мәселен, Қостанайдағы Склад­ская көшесіне орналасқан көтерме сауда орталығына арзан азық-түлік іздеп келген жұрт қолма-қол ақ­ша­сы болмағандықтан, керегін сатып ала алмай, сандалып үйіне бос қайтады. Қазір жеміс-жидектің піс­кен, елдің өрік, шие, құлпынай, қа­рақат қайнатып алып жатқан шағы. Қостанайға келіп жатқан вагон-вагон қанттың көбі осы «Складскаядағы» қан базарға келіп түседі. Мұндағы саудагерлер жұрттың басқа жерден арзан қант таппайтынын жақсы білетін болса керек, тұтынушы құқын ескермей, қағаз ақшаға ғана қатып қалып отыр.

Қаладағы шағын дүкендердің кө­бі тауарларын осы «Складскаяға» барып алады. «Мысалы, біз қант, ма­карон, ұн сияқты тауарларды сол жер­дегі қой­малардан аламыз. Олар­ға тек қолма-қол ақша апарамыз. Өйткені онсыз тауар сатып ала алмай­тынымызды білеміз. Кейбір қой­малардың касса аппараты бар. Бірақ оны пайдаланатын болса, са­лығы көбейетіндіктен, тауарының үс­тіне тағы ақша қосады. Сондықтан оларға қолма-қол ақша апару бізге де тиімді», дейді шағын дүкен ұстайтын кәсіпкердің бірі.

Тек «Складская» ғана емес, кейбір шағын дүкендер мен көк базардың ішін­дегі азық-түлік, тұрмыстық бұ­йымдар мен көтерме бағамен темекі сататын сау­да сөрелерінде қағаз ақша­ның дәурені жүріп тұр. Кассалық ап­парат немесе QR-код дегенді сұра­саңыз, азарда-безер болатын бұл сау­дагерлердің арасында салығы сал­мақты болса да заңға құрметпен қарай­тын бірді-екілі кәсіпкер бар. Олар­дың айтуынша, салық төлегісі келмеген саудагер ғана тұтынушыдан қолма-қол ақша талап етеді.

– QR-кодпен төлем қабылдасам, әрбір операциядан 0,9 пайыз ұстап қалады. Кейін жылдың аяғында бүкіл сауда айналымындағы ақшадан тағы 3 пайыз ұстайды. Әр операциядан 2,8 2,5, 2,4 пайыз ұстайтын карталар бар. Тұтынушы қолма-қол есеп айырысса, әрине, бізге көбірек қалады. Біз картамен төлем қабылдасақ, табы­сымыздың біразы салықтан бөлек, банктерге де кетеді. Мысалы, мен сатып жатқан мысық жейтін бір желеден өзіме 2-ақ теңге табыс түседі. Егер оны қолма-қол ақшаға сатсам, 8 теңге қалар еді. Сауда айналымында 69 млн теңгедей ақшам бар, содан айына 250 мың теңгедей ғана таза табыс түседі. Тауардың түрін көбейтуге де мүмкіндік жоқ. Қосымша құн салығының шекті мөлшерінен асып кетсем, салығым автоматты түрде өсіп кетеді. Бұрын 3 теңге төлеп келсем, тауар түрі көбейген соң 12 теңге төлейтін боламын, – дейді кәсіпкер.

Шамасына қарап, шақтап сау­да жүргізіп, азды қанағат тұтып отыр­ған бұл кәсіпкердің табысы адал, ұйқысы тыныш. Ал сатқан тауары­ның мөлшерін салық органдарынан жасырып қолма-қол сауданы қыз­дырып жатқан «Складскаядағы» сауда­гер­лер туралы мемлекеттік кіріс депар­таментіне жеткізіп едік, олардың кә­сіпкерлерді тәйт деп тәртіпке салатын мүмкіндігі болмай шықты.

– Президент Жарлығымен енгі­зіл­ген мораторийге сәйкес, біз қазірше көтерме сауда орындарындағы пост-терминалдардың бар-жоғына және кассалық-бақылау машиналарын пай­­далану ережелерінің сақталуы­на қатысты тексеріс жүргізе алмаймыз. Бірақ қазір «Азаматтық ба­қы­лау» деген қанатқақты жобаны қолға алып жатырмыз. Сатушы кассалық-бақылау құралын пайдаланбаса, тұтынушының банк картасын қабылдамай қойса немесе QR-код арқылы есеп айырысу мүмкіндігі болмаса, тұтынушылар арнайы қосымша арқылы мемкіріс органдарына шағым түсіре алады. Біз осы шағымға сүйене отырып кәсіпкерді заңды түрде әкім­шілік жауапкершілікке тартамыз. Қазір мұндай шағымдар түсіп жатыр. Нәтижесінде, бірталай сауда орындарын тексеріп, ескерту жасадық. Оған көнбей, тағы тәртіп бұзғандарды әкімшілік жауапкершілікке тарт­тық, деді облыстық мемлекеттік кіріс де­партаментінің бөлім басшысы Рүстем Құсалин.

Департаментке шағым түсіріп, сау­да орындарының заңға сәйкес жұ­мыс істеуіне сеп болған тұтынушы мобильдік бірлік түрінде 1 мың теңге сыйақы алады екен. Былтыр департамент мамандары тұтынушылар­дың шағымы арқылы 123 кәсіпкерге 3 млн теңге көлемінде айыппұл салған. Бі­рақ мұны көтерме сау­дамен айналысатын кәсіпкерлер шыбын шаққан құрлы көрер емес. Мораторий мерзімі аяқталмай, бұл мәселенің де шешім табуы қиындау болып тұр.

 

Қостанай облысы