АИТВ – мінез-құлық ауруы. Мұның көбеюінің басты себебі – сақтанбай қатынасқа түсу және инъекциялық есірткіні бейберекет қолдану. Осы санаттағы адамдар ауруға шалдығуы мүмкін халықтың негізгі топтарына (ХОТ) жатады. Бұл топқа инъекциялық есірткіні қолданатын адамдар, жыныстық қызмет көрсету саласының қызметкерлері, сондай-ақ біржынысты қатынасқа бейім ер адамдар кіреді.
Әрине, бұл топтармен жұмыс істеу медицина қызметкерлері үшін қиынға соқтырады. Осыған байланысты арнайы ойлап табылған әдіс – аутрич жұмысы. Бұл жабық топтар арасында профилактикалық жұмыс істеуге ыңғайлы. Аутрич жұмысын осы қауымдастықтарға кіретін адамдар орындайды. Көбінесе осы топтың адамдары немесе олардың достары мен туыстары. Олар медицина қызметкерлері мен клиенттер арасындағы жолсеріктер болып саналады.
Бүгінгі таңда аутрич-қызметкерлерді негізгі топ құрамына кіретін адамдар арасында жүргізілетін профилактикалық шаралардың қозғаушы күші деп айтуға болады. Аутрич-қызметкердің негізгі міндеті клиенттермен байланыс орнату, қызметтерді алуға жаңа адамдарды тарту, оларды АИТВ, вирустық гепатиттер, жыныстық инфекциялардың алдын алу мәселелері бойынша хабардар ету. Сондай-ақ бұл қызметке қауіпсіз мінез-құлық дағдыларына үйрету, жеке қорғаныс құралдарын, инъекцияға арналған стерильді құралдарды тарату, тексеру алдында кеңес беру, медициналық ұйымдарға, атап айтқанда АИТВ орталығына бағыттау жатады.
2023 жылдың 7 айы бойынша аутрич-қызметкерлердің көмегімен 5 581 адам, соның ішінде 2 179 инъекциялық есірткі тұтынатындар, 1 533 жыныстық қызмет қызмет көрсететіндер, 1 869 гомосексуалды еркектер профилактикалық бағдарламалармен қамтылды. Олардың 83,6%-ы АИТВ-ға жұқпасына тестілеуден өтті.
Біреуге, бір қарағанда, аутрич-қызметкердің жұмысы соншалықты күрделі болып көрінбеуі мүмкін, бірақ іс жүзінде мүлдем олай емес. Шынында да, АИТВ-инфекциясы туралы білімнен басқа, адамдарға дұрыс көзқарас таба білу, сенімді қарым-қатынасты сақтау, клиенттің қызмет алуға деген ынтасын қалыптастыру қажет. Айта кету керек, мұндай жұмысшылардың қызметі белгілі бір ережелерді мүлтіксіз орындауды талап етеді, мұны бұзып, сенім тізбегін біржола жоғалтуға болады.
Аутрич әрқашан клиенттің өмір салтын объективті қабылдауы керек. Мысалы, егер біз есірткіге тәуелді адам туралы айтатын болсақ, онда есірткіні қолдану ниеті оны факт ретінде қабылдайды. Әрине, бұл есірткіге тәуелділік мақұлданады дегенді білдірмейді. Клиент есірткіні қолдануды тоқтатуға мәжбүр емес, бірақ ол біртіндеп осы қадамға итермелейді. Негізгі ереже еріктілік, анонимдік және құпиялылық қағидаттарына негізделуі керек. Аутрич клиент айтқысы келетін ақпаратты ғана біледі және оған тікелей қажет қызметтерді ғана көрсетеді. Сонымен аутрич әрқашан кез келген адаммен, оның сенімі мен құндылықтарына қарамастан жұмыс істеуге дайын болуы керек.
Мұның бәрі өте қиын және жауапты, әсіресе көбінесе олардың қамқоршылары – өздерінің өмір салтын бөтен адамдардан жасыратын адамдар. Сонымен қатар аутричтерде арнайы білім жоқ, олардың өкілеттіктері өте қарапайым. Осыған қарамастан аутричтердің қызметі көзге көріне бермейді, олар АИТВ жұқтыру қаупі бар адамдардың қауіпті мінез-құлқының ықтимал зиянды салдарын барынша азайту, ал кейбіреулеріне тіпті дұрыс өмір жолына түсуге көмектесетін жұмысты орындайды.
Гүлмира ҚАРАТАЕВА,
Астана қаласы әкімдігінің АИТВ инфекциясының алдын алу орталығы Алдын алу бөлімінің эпидемиолог дәрігері
