Тағзым • 12 Қараша, 2023

Сурет өнерінің сүлейі

242 рет
көрсетілді
4 мин
оқу үшін

Мен Аманкелді ағамен 1970 жылы таныстым. Ол Омбы педагогика институты көркемсурет факультетінің 5-курсында оқитын. Қаңтар айы. Шахматтан факультет аралық жарыс өтіп жатқан. Мен 1-курста оқимын. Аманкелді ағаға қарсы ойнадым. Үш жыл әскери борышын өтеп, оқуды бітіріп жатқан ағамыз үлкен кісідей көрінетін. Кейін араласып, бір-бірімізбен танысып кеттік. Омбының Шарбақкөлінен екенімізді соңынан білдік. Оқуды бітірген соң Аманкелді аға білім алған ордасында оқытушы, көп жыл факультет деканы қызметін атқарып, профессор дәрежесіне жетті.

Сурет өнерінің сүлейі

Аманкелді аға 1985 жылы Жеңістің 40 жылдығына орай біздің ауылдағы Томар орта мектебінде майдангер, партизан Мағжан Дайырұлы атындағы музейді безендіруді қолға алып, тиянақтап бітіріп берді. Әкемнен кіші болса да, бірінші күннен бірге жүріп, біте қайнасып кетті.

Менің әкем Нарманбет Қошкеұлы Омбы делегациясының құрамында Аман­келді ағамен бірге Алматыға, Дүние­жүзі қазақтарының бірінші, екінші құрыл­тайына қатысып, кейін Баянауылда Сұл­тан­махмұттың 100 жылдық мерейтойына барғандарын жиі еске алып отырушы еді. Кейінгі уақытта да біздің ауылға келіп-кетіп жүрді. Бір сапарында бау-бақша төріне отырғызып, әкеміздің портретін салғанына куә болдық. Суреттің қалай салынатынын сонда бірінші рет көргенмін. Тағы бірде қонаққа шақырғанымызда отбасымен тоғайға тасжидек теруге апардық. Аманкелді аға тоғайға кірген соң, біз секілді жидекке бет бұрды ма де­сем, мольбертін алып жеке бөлініп сурет салуға кірісті. 2017 жылы жарық көр­ген «Живопись, графика» альбомында осы сәт «Қарағаш» деген сурет болып беріл­ген екен. Суретте алдыңғы планда жазғы ағаштардың бір-бірімен үйлесім тауып тұрғанын көрсек, артқы жақта менің көк мотоциклім мен ағамыздың ақ «Жигулиі» алыстан көзге түседі. Ол менің елдегі «Урал» көлігім болып шықты.

Бір күні әкейге Аманкелді аға телефон шалып, Омбыға келуін өтінді. «Мен сізді тағы да салғым келеді, мүмкіндігіңіз болса шеберханамда күтемін», деді. Сол жолы кенепке түскен «Ұстаз Нарманбет Кемеңгерұлының портреті» деген туынды баршамыздың көңілімізден шықты. Бір отырысында үлкен қызым Айгүлдің эскизін әзірлеп, кейін суретін салды.

Әкеміз дүниеден озған соң, Томар орта мектебінің ұжымы Нар­манбет Кемең­герұлын еске алу кешін ұйым­дастырды. Біз ол кезде Көкшетаудамыз. Балам Қайырбек, жолдасым Күләш үшеуіміз ақпанның аязына қарамай туған жерімізге келдік. Жиналыс үстінде Аманкелді аға менің отырысымды эскиздер блокнотына түсіріп үлгеріпті. Екі жыл өткесін, сол отырыстың белгісі ретін­де портретімді өзінің коллекциясына қосыпты.

Өмірде Аманкелді аға өте қарапайым, ақкөңіл адам еді. Қуансаң бірге қуанып, жарқын күлкісі айналасын нұрландырып тұратын. Өкінішке қарай, екі жары да өмірден ерте кетіп, біраз қиындықты басынан кешті. Бірақ мойымай, өмірінің соңы­на дейін қолынан қылқаламын тас­таған жоқ. Ресейдің еңбек сіңір­ген мәдениет қызметкері, Қазақ­стан суретшілер акаде­мия­сының академигі Аман­келді Шәкеновтің өне­рін баға­лай­тын омбылықтар мен атажұртын­дағылар көптеп саналады. Ол туған өңірін қалай ардақтаса, Қазақ елінің тау-даласын да сүйіп өтті. Бірнеше көрмесі Павлодар, Астана, Алматы қалаларында өтті.

Омбы жерінен соңынан Алматыға көшсе де, менің балалық шақтағы досым, Мұрат Жүнісұлы Сәрсенбаев Аманкелді ағаның жанынан табылып, рухани туыс болып кет­ті. Суретшінің шығармашылығын жоғары баға­лап, оның картиналарынан жеке коллекция құрастырды. Ағамыздың бақилыққа озарынан бір жыл бұрын фотоальбомын шығарды. 2019 жылы Омбы қаласының төрінде Аманкелді Абдрахманұлы Шәке­нов­ке өз қаражатына ескерткіш орна­ту­ға атсалыс­ты. Келешекте жинақталған жұмыстары­нан қойылған көрмелерді де тама­шалауға мүмкіндік бар.

Тірі болғанда биыл Аманкелді ағаның 80 жылдық мерейтойын тойлаушы едік. Бүгін ортамызда болмаса да, соңында қал­ған бай мұрасы көпшіліктің назары­нан тыс қалмай, есте сақталатынына сенемін.

 

Ризабек Нарманбетұлы,

ардагер педагог