Ақтілек Бисембай – «Тәуелсіздік ұрпақтары» байқауының жеңімпазы. Былтыр ол Атырау қалалық жастар ресурстық орталығы ұйымдастырған конкурста «Әлемді қазақша таны» жобасымен үздік деп танылып, 500 мың теңге қайтарымсыз грантқа ие болған. Осылайша, талапты жас мемлекет қолдауымен орыс тіліндегі карталарды қазақшалауды қолға алған.
– Мектеп кезінде географиялық карталарды орыс тілінде оқыдық. Қазақша тәржімаланғандардың өзі шала еді. Бала болсам да, іштей қынжылатынмын. Бірақ география пәні ұнайтын. Кейін жоғары оқу орнына түсіп, география мамандығын игерген соң, салаға өз үлесімді қосуды мақсат тұттым. Ой-ұшқырымда құралған жобаның қабырғасы қаланып, қаржылай қолдау іздедім. Бағым басып түсіп, қайтарымсыз негізде грант ұтып алдым. Бір ай уақыт ішінде карталарды қазақ тіліне аударып та қойдым. Енді жоба аясында жергілікті білім ордаларында сабақ өткізуді жоспарлап жүрмін, – деді ол.
Орыс қызы Анжелика Шабданбекова осымен екінші жыл Шығыс Қазақстан облысындағы «Сөйле» тілдесу орталығында қазақ тілін үйретіп жүр. Жобаға «Amanat» партиясының «Жастар рухы» жастар қанаты ұйытқы болған. Мемлекеттік тілді бала кезінен білген 23 жастағы бойжеткен бүгінде мекемеде білікті оқытушыға айналған.
– Қазақстанға бала кезімде көшіп келдім. Ауылда өстім. Тілді қалай үйреніп кеткенім нақты есімде жоқ. Себебі көршілерім, таныстарым, достарым – бәрі қазақ. Орыстардан ауылда біз ғана болдық. Ешқашан өзімді өзге ұлт өкілі ретінде санамайтынмын және тіл білгенім үшін ешқашан мақтанбайтынмын. Қазақ отбасына келін болып түскеніме биыл 4 жыл болады. Күйеуіммен танысқаныма жеті жыл. Оның тегін алдым. Анам – украин, әкемнің ұлты – орыс. Әкем 9 жасымда қайтыс болған. Қазақы салт-дәстүрді бала кезімнен білемін. Оған анамның ықпалы зор болды. Мені ата-анам қалай өсірді, сол тәрбиені өз балаларыма беремін. Үйде қазақша сөйлейміз. Қызым балабақшаға қазақ тобына барды. Меніңше, адам өзі ізденіп, кітап оқып, ынталанса, тілді оңай үйреніп алады. Телефоннан емес, кәдімгі кітаптан оқыған дұрыс. Ал мен сабақ беретін «Сөйле» тілдесу орталығы Өскемен қаласында «Менің елім – менің тілім» республикалық жобасы аясында ашылған. Бір жылда 100-ден аса адам келіп үйренді. Қатысушылардың саны күн санап артып жатыр. Бұл үрдіс бізді өте қуантады. «Тіл үйренуді неге ерте бастамадым?» деп өкінетін жандар көп. Мен оларға «үйде де қазақша сөйлеуге тырысыңыз, телефоннан ән қосып қойыңыз, аударма қасыңызда болсын» деп кеңестерімді айтамын, – деді тіл жанашыры.
Ал 16 жастағы қызылордалық Асылжан Абдуллаев – жасанды интеллектіні қазақша сөйлеткен оқушы. Оның «QazaqGPT» деп атаған бағдарламасын бүгінде екі мыңнан аса адам қолданып үлгерген. Ауыл баласының бұл жобасына АҚШ-тың ІТ саласындағы алпауыт компаниялары да қызығушылық танытқан.
– Жасанды интеллектіні қазақыландыру үшін бағдарламаға 300 мыңнан аса қазақша сөз бен 220 миллиардтай ақпарат енгіздім. Жұртшылық қызығушылық танытты. Шетелден де ұсыныстар түсті. «Enactus» атты халықаралық ұйым бар. Оның ішінде Рэндел Брюнс деген америкалық азамат жақында бізбен танысып, жобаны өз ұйымына енгізу туралы қолқа салды. Одан біз Лас-Вегаста өтетін GMS атты халықаралық форумға жолдама алуға тырысып жатырмыз. Оған толық мүмкіндігіміз жетеді. Қазіргі таңда біз өз жобамызды Телеграмда интеграцияладық. Алда тағы да бағдарлама жасау жоспарларымыз бар. Айтпақшы, маған еліміздегі үш жоғары оқу орны грант ұсынды, – деді «QazaqGPT» жобасының авторы А.Абдуллаев.
Осылайша, заман ағымына қарай қазақ жастары ана тілінің мәртебесін биіктетіп, қоғамдағы рөлін күшейтіп, ұлтаралық қатынас тіліне айналдыруды көздеп жүр. Ол үшін жасанды интеллекті мен креативті индустрияны меңгеруге де ынталы. Жасампаз азаматтарға тек мемлекет тарапынан жан-жақты қолдау қажет.
