Коллажды жасаған Зәуреш Смағұл, «ЕQ»
Несие беру бойынша динамика біркелкі емес. Мысалы, шағын кәсіпкерлік субъектілеріне берілген несие көлемі (+53%) орта (+18%) және ірі кәсіпкерлік (+4%) көрсеткіштерінен бірнеше есе жоғары. Мұндағы ақша айналымына бір жағынан шағын бизнесті несиелеудегі пайыздың аз болуы (бар болғаны 2,5% банктік несиелері бар), сондай-ақ өнім желісінің кеңеюі және кәсіпкерлікті дамытудың ұлттық жобасы, екінші жағынан, қарыз ресурстары құнының төмендеуіне байланысты ірі бизнестің несиеге деген сұранысының артуы әсер етеді.
Экономикалық секторлар бойынша өсімнің 70%-ы тек үш секторға тиесілі: өнеркәсіп (+38% немесе 1,1 трлн теңге), сауда (+10% немесе 0,68 трлн теңге) және құрылыс (+24% немесе 0,17 трлн теңге). Бұл үш сектор 2023 жылы экономикалық өсуді жеделдетуге ең үлкен үлес қосты. Несиелік циклдің экономикалық өсімге тәуелділігін көрсетеді.
Бұл ретте өткен жылдың көп бөлігінде бизнес несиелерінің баға шарттары бір жыл бұрынғыға қарағанда айтарлықтай жоғары болды (орта есеппен 330 базистік тармаққа), бірақ жылдың аяғында олар базалық мөлшерлеменің басталуымен барлық шаруашылық субъектілері үшін төмендеді.
Кредиттік өтінімдердің көлемі жыл бойына тек шағын бизнес субъектілері үшін оң қалыпта қалды, бірақ мақұлдау деңгейі жыл басындағы 39%-дан 2023 жылдың үшінші тоқсанының аяғында 34%-ға дейін біртіндеп төмендеді. Бұл негізінен сәйкес несиелік тәуекелді көрсетеді.
Жаңа несиелерді беруді жеделдету және олардың құрылымын жақсарту (ұзақмерзімді несиелердің үлесі орта есеппен 37%-дан 60%-ға дейін өсті) аясында банк секторынан бизнесті несиелендіру портфелі 13,1%-ға өсті. Екінші деңгейлі банктердегі бұл көрсеткіш 16,7%-ға артты. Бұл – кейінгі 12 жылдағы ең жоғары көрсеткіш.
Ауыл шаруашылығында АКК және «Қазагрофинанс» компаниясынан жеңілдікті қаржыландыру көлемінің (кейінгі 6 жылда орта есеппен 16%-ға) және банк секторы несиелерінің (+26%-ға) жыл сайынғы ұлғаюына қарамастан, ауыл шаруашылығының ІЖӨ-дегі үлесі төмендеді.
Агроөнеркәсіп кешенін банк секторынан несиелендіру ауыл шаруашылығы өнімдерін өңдеу өнеркәсібіне (2023 жылы 742 млрд теңге шығарылған), содан кейін ауыл шаруашылығына (373 млрд теңге берілген) көбірек шоғырланған.
