Инфографиканы жасаған Зәуреш Смағұл, «ЕQ»
Гүлді қайдан тасимыз?
Мереке қарсаңында гүл саудасы қызады. Осы сауда түрімен айналысатындар гүл бизнесінің үлкен тәуекелі бар екенін айтады. Көзін тапсаң, күтімін жасасаң ғана сырттан алдырған гүл саудасы өзін-өзі ақтайды.
Мамандардың айтуынша, кәсіптің осы түрі дамуы үшін жылыжайды көптеп салған дұрыс. Өнім өзімізден шықса, сыртқа тәуелді болмас едік. Баға да тұрақты болады. Бұл үшін мемлекет тарапынан тиісті шаралар іске асуы керек, өйтпесе алдағы уақытта қайта-қайта импорт «илеуіне» түсетін түріміз бар.
Былтыр елімізге 61,1 млн долларға 149,8 млн дана гүл импортталыпты. Бұл 2022 жылмен салыстырғанда (47,3 млн доллар) 29%-ға артық. Сауда және интеграция министрлігі дерегіне сүйенсек, Қазақстан нарығын гүлдермен қамтамасыз ететін негізгі елдер – Эквадор, Нидерланд, Кения және Колумбия. Еліміз былтыр Эквадордан 37,5 миллион долларға гүл сатып алды. Нидерландтан – 13,1, Кениядан – 4,8 және Колумбиядан 3,4 миллион долларға гүл тасыппыз. Импорттың айтарлықтай төмен көлемі Қытай (592,3 мың долларға), Израиль (467,4 мың долларға), Өзбекстан (393,2 мың долларға) және Ресейден (356,7 мың долларға) жеткен.
Жоғарыда айтқан мемлекеттерден бөлек, Қазақстанға шағын гүл топтамаларын жеткізушілер арасында Эфиопия, Түркия, Италия, Чили, Оңтүстік Африка, Беларусь, Германия, Франция, Малайзия, Испания бар.
Қай гүл көп сатылады?
Жалпы, елімізде раушан гүлі үлкен сұранысқа ие. 2023 жылы 40,2 миллион долларға 112 миллион раушан әкелінген. 15,8 миллион хризантема 7,6 миллион долларға сатып алыныпты. Лилия импорты 3,3 миллионнан сәл асып, оның құны шамамен 1,5 миллион долларды құраған. Одан кейінгі орында қалампыр гүлі мен орхидея тұр.
Кейінгі үш жылда Қазақстаннан Ресейге, Қырғызстанға және Өзбекстанға тұрақты түрде гүл жеткізу қолға алынған еді. Ал былтыр Қытайға да аздаған көлемде экспортталды. Өткен жылы Қазақстан көрші елдерге 2,7 миллион долларға гүл жөнелтсе, оның ішінде Ресейге экспорт құны 2,5 миллион доллар болған. Қырғызстанға – 80,8 мың, Өзбекстанға – 55,5, Қытайға 3,3 мың долларға гүл жіберіппіз. Оның ішінде раушан, хризантема, қалампыр, орхидея, лалагүл және тағы басқа түрлері бар.
Жалпы, көрші елдерге гүл сату 2022 жылмен салыстырғанда 2023 жылы 16,3%-ға немесе 517 мың долларға азайған.
Ер-азаматтар қандай сыйлық береді?
Халықаралық әйелдер күнін мерекелеу ер-азаматтардың қалтасын біраз шайқап кететіні шындық. Freedom Life өмірді сақтандыру компаниясы жасы 25–60 аралығындағы ерлер арасында әлеуметтік сауалнама жүргізген. Респонденттердің 46%-ының айлық табысы – 200–500 мың теңге, 19%-ының табысы 600–900 мың теңге аралығында. Азаматтардың ішінде айына 1–1,5 млн теңгеге дейін табатындар 16% болса, 7% жігіттің еңбекақысы айына 1,5–3 млн теңгеге дейін екен. 3 миллионнан көп қаражат табатындар 3% болыпты. Табысын жария еткісі келмейтіндердің үлесі – 9%.
Сұрау салынғандардың көбі сүйгеніне гүл, косметика, тәттілер немесе аксессуарлар сыйлауға, сонымен қатар романтикалық кешкі ас, спа-орталығына баруға, жалпы 100 мың теңгеден аспайтын мерекелік сый төлеуге шамалары бар екенін айтқан. 12%-ы гүл сыйлаудан басқа, гаджеттер (смартфон, ноутбук) және құны 1,5 млн теңге дейін құрайтын тұрмыстық техника сыйлауды жоспарлаған. Ерлердің 7%-ы сүйіктілеріне зергерлік әшекейлер немесе құны 50–500 мың теңгеге дейін құрайтын танымал бренд киімін сыйлауды ойластырған.
Сыйлық ретінде шетелге саяхаттау жайлы айтқандар да бар. Олардың сөзіне қарағанда, бұдан екі жыл бұрын екі адамға шетелде бір апта демалу наурыз айының басында орташа алғанда 400–700 мың теңге аралығында болған. Шығын көлемі баратын еліне және қонақүй мәртебесіне сәйкес қалыптасады. Ал биылғы тур-демалыс 600 мың теңгеден бастап 2 миллионға дейін құбылып тұр. Әдетте, тур құнына кіретіні – ұшып-қону, орналасу, тамақтану және міндетті сақтандыру.
Айта кету керек, биыл қазақстандық жұптардың басым көпшілігі Тайланд, Вьетнам, Мальдив және Мысыр еліне сапарлаған. Ең аз туристік бағыттар – Еуропа елдері, ОАЭ, Шри-Ланка, Үндістан.
Бағаны бағдарласақ
Ашық дереккөздерден тапқанымыздай, бағасы төмен сыйлық – тәттілер. Дәмді пісірілген торт пен бәліш, сондай-ақ кәмпит, шоколадты 5–15 мың теңге көлемінде сатып аласыз. Одан жоғарылап, орташа бағасы 15–25 мың теңге көлемінде букеттегі гүлге қол жеткізуге болады. Парфюмерия, косметика, бижутерия сияқты қыз-келіншектерге ұнамды сыйлықтар – 10–40 мың теңге көлемінде. Зайыбына романтикалық кешкі ас ұйымдастыру бағасы 30 мың теңгеден жоғары басталады (барған мейрамханаға байланысты).
Ал бағасы сатылап жоғарылай беретін сыйлықтар тізімінде брендтік киімдер, ұялы телефонға арналған аксессуарлар, тұрмыстық техника, зергерлік бұйымдар, ұялы телефон, ноутбук бар.
Айтпақшы, бүгін гүл дүкендерінің саудасы жүретіні белгілі. Тәтті алсаңыз да, кешкі асқа шақырсаңыз да сүйікті адамыңызға гүл қосып сыйлау көп қуаныш сыйлары анық.
