Еліміз тәуелсіздігін алған алғашқы жылдары осы бір рухани саланың кенжелеп қалғаны рас. Жұртшылық не істерін білмей, абдырап қалған тоқсаныншы жылдардағы аласапыран уақытта мыңдаған кітапхананың жабылғаны да естен шыға қойған жоқ. Сол кезеңде миллиондаған кітап қорынан айырылғанымыз өкінішті-ақ, әрине. Алайда бір қуаныштысы сол – кейінгі уақытта жағдайды қалпына келтіру үшін кешенді әрекет жасалып та жатыр. Бұл туралы таяуда Атырау қаласында өткен Ұлттық құрылтайдың үшінші отырысында Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев атап өтті. «Кітапқұмарлық – жақсы қасиет... Шын мәнінде, озық ойлы ұлт болудың ең төте жолы – кітап оқу. Сондықтан кітап оқу мәдениетін қоғамда барынша орнықтыруымыз керек», деді Президент.
Не көп, біле білген адамға кітап жөнінде айтылған даналық тәмсіл көп. Айталық, жапон халқында: «Әуелі миды тойдырайық, сонда ол қарынды тойдырады» деген даналық сөз бар. Ал Шығыс тәмсіліне үңілсек: «Дүниеде ең зор, ең керекті, барлық нәрседен хабардар ететін не бар?» деген сауалға бір данышпан ойшыл «кітап» деп жалғыз ауыз сөзбен жауап берген екен кезінде.
Көркемсөз бен көсемсөздің хас шебері Шерағаң, Шерхан Мұртазаша айтсақ, «Кітап – ғажайып қазына. Кітапты сүймеген Құдайды да сүймейді. Адам жанын тот басса, оны тек кітап қана кетіре алады. Әрине, асыл кітап, адал кітап».
Егемендіктің елең-алаңында елімізде мыңдаған кітапхананың жабылғаны туралы жоғарыда айттық. Сондай бір өткінші сыннан шалғайдағы Созақ ауданының кітапхана жүйесі сол кездегі болашағын ойлаған аудан басшылары мен кітапхана қызметкерлерінің арқасында қысқартылмай аман қалды. Есесіне ендігі жерде соның рахатын ауданның кітапқұмар қауымы көріп жатыр. Бір қуаныштысы сол, аудан орталығы – Шолаққорған ауылындағы орталық кітапханаға мектеп оқушылары жиі келіп, әртүрлі әдебиетті сүйіп оқиды. Мұндағы кітапханашылар келген әрбір оқырманды күліп қарсы алып, ізетпен шығарып салады. Кітапханада құрметті қонақтарға арналған естелік альбом қойылған. Онда ауданға келген атақты ақын-жазушылар, көрнекті мемлекет және қоғам қайраткерлері мұндай кітап қоры мол кітапхананы сирек кездестіргендерін айтып, ризашылықтарын білдіріп, қолтаңбаларын қалдырған. Оларды кітапханашылар жастарға үлгі етіп, әрдайым насихаттап отырады.
Осынау теріскей өңірінен кезінде атағы алты алашқа мәлім Тәкен Әлімқұлов, Сәуірбек Бақбергенов, Асқар Сүлейменов, Төлеген Тоқбергенов, Бәтима Батырбекова, Сатыбалды Нарымбетов сынды ақын-жазушылар шыққанын жерлестері орынды мақтан етеді. Олардың өміршең туындылары кітапхана сөрелерінен лайықты орын алған. Кітапқұмарлар олардың шығармаларымен терең танысып, жансарайларын байытады.
Осындайда еске түседі, кезінде аудандық орталықтандырылған кітапхана жүйесінде Ақбикеш Ібіжанова деген апайымыз өмір бойы кітапханашы болып, абырой мен лайықты құрметке бөленіп, зейнеткерлікке шықты. Көпбалалы, ардақты ананың тұла-бойы үлгі-өнегеге толы еді. Кейіннен сол кісінің Гүлнәр Өмірбек деген қызы да әлгі біз айтқан анасының жолын қуып, ұрпақ сабақтастығын жалғастырып, аяулы анасы еңбек еткен ұжымда ұзақ жылдар жемісті жұмыс атқарды. Гүлнәр қарындасымыз – бірнеше жыр жинақтарының авторы, аудармашы, облысқа аты мәлім ақын.
Әйгілі Ысқақ бап әулие дамылдап жатқан аядай ғана Бабаата деген ауылда (ертеректе Жібек жолы бойындағы қала болған) Әбдірашид Бабақұлов деген ағамыз да өзінің саналы ғұмырын кітапхана ісіне арнаған жан еді. Шежіреші қарт бертінде ғана дүниеден өтті: батагөй, діни сауаты да мол болатын. Әңгіменің майын тамызып, қисса-дастандарды жатқа айтатын. Кітапханада күні бойы сарылып отыратын Әбекең көз жанарының әлсіздігіне қарамай, бір өзі бүкіл кітап қорын картотекалап шыққан екен. Озат кітапханашының кітапханасында аудандық, облыстық семинар-кеңестер өткендігіне мына біз куәміз.
Кеңестік кезеңде Созақ атырабында 54 кітапхана жұмыс істеді. Аудан орталығында тұтынушылар қоғамына қарайтын арнайы кітап дүкені болатын, небір інжу-маржан, тасқа басылған әдеби дүниелерді содан табушы едік.
Бір кездері аудандағы парасат сарайында үлгілі кітапханашылар болған Айтжамал Баймұрзаева (марқұм), Күлайша Ұсаева, Жанат Тілепова, Сәуле Бораншиева секілді мәдениет саласының майталмандары – еткен еңбегінің зейнетін көріп отырған аяулы ана-әжелер.
Айтпағымыз – көптен бері ойда жүрген ұсыныс-тілек. Менің тұрғыластарым жақсы біледі, кезінде кітапқұмарлар қоғамы деген құрылым болған. Осы жолдардың авторы да сол аудандық кітапқұмарлар қоғамының жауапты хатшысы болып қоғамдық негізде жұмыс атқарған-ды. Жұртшылықтың кітапқа деген ынта-ықыласын арттыруға тигізетін себі мол еді. Ендігі жерде сол қоғамды өмірге қайта енгізсек қалай болар еді? Одан ұтпасақ, ұтылмасымыз анық.
Қалай болғанда да қоғамымыз кітап әлеміне бет түзеді. Жақсы қасиет қайта жанданса игі.
Кәрібай ӘМЗЕҰЛЫ,
Созақ ауданының құрметті азаматы
Түркістан облысы
