Жаңа құқықтық тетіктер

балаларды зиянды ақпараттардан қорғауды көздейді Мәжіліс Төрағасы Қабиболла Жақыповтың жетекшілігімен өткен палатаның жаңа жылдағы алғашқы жалпы отырысында зияткерлік меншік саласын құқықтық реттеу; халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі; балаларды денсаулығы мен дамуына зиян тигізетін ақпараттан қорғау мәселелеріне құрылған заңдық құжаттар қаралды. Зияткерлік меншік саласын құқықтық реттеу мәселелері бойынша кейбір заңнамалық актілерге өзгерістер мен толықтырулар енгізуді көздейтін заң жобасы бойынша баяндап берген Мәжіліс депутаты Оңалсын Жұмабеков оның құқықтық олқылықтар мен қайшылықтарды жою және әкімшілік кедергілер келтіретін нормаларды болдырмау жолымен одан әрі жетілдіру мақсатында әзірленгендігін атап көрсетті. Сондай-ақ, депутаттардың құжат жобасына бірқатар ұсыныстар мен ескертпелер енгізгені мәлім болды. Атап айтқанда, мүліктік құ­қық­тарды ұжымдық негізде басқа­ратын ұйымдардың жиналған сый­а­қыны бөлу және төлеу үшін шаралар қолдану міндетін көз­дей­тін түзету енгізілген. Сон­дай-ақ, Экономикалық ынты­мақ­тас­тық және даму ұйымы елдерінің тәжі­ри­бесі бойынша жекелеген объек­тілерді жеделдетіп патенттеу туралы ұсыныс та назардан тыс қалмапты. Жалпы, жұмыс тобының 15 отырысы өткізілгендіктен, баян­­дамашы заң жобасын екінші оқы­лымда толықтай мақұлдауды ұсынды. Әріптестері бұл ұсыныспен келісті. Бұдан кейін күн тәртібінде «Балаларды денсаулығы мен дамуына зиян тигізетін ақпараттан қорғау туралы» заң жобасы да екінші оқылымда депутаттар назары­на ұсынылды. Ол бойынша қысқаша баяндама жасаған Алдан Смайыл балалар денсаулығы мен дамуына зардабын тигізе­тін ақпараттардың түрлері анық­тал­ғандығын жеткізді. Оның айтуын­ша, балалардың жас санаттары бел­гіленіп, олардың ақпараттарды қабыл­дау ерекшеліктері еске­ріл­ген. Және де балаларға арналған ақ­­па­­рат­тарды жас санаттарына бай­­ланысты таңбалау міндеттеліп отыр. Депутаттар бастамашы болған бұл заң жобасы бойынша жұмыс тобының 23 отырысы өтіп, барлық тараптардың мүддесі ескерілгені атап көрсетілді. Депутаттар сөз реті келгенде заң жобасының мем­ле­кеттік тілде әзірленгендігін көл­денең тартты және оны Сенат қа­рауына жіберу үшін қолдау көр­сетуді өтінді. Сондай-ақ, Мәжіліс депутаттары ілеспе заң жобасы саналатын «Балаларды денсаулығы мен дамуына зардабын тигізетін ақпараттан қорғау мәселелері бойынша кейбір заңнамалық актілерге өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заң жобасын да екінші оқылымда талқыға салды. А.Смайылдың сөзіне қара­ған­да, заң жобасымен 13 заңға өзге­рістер мен толықтырулар енгізіл­ді. Ол өзгерістер ақпараттық қауіп­сіздіктен бастап, радио элек­трондық немесе жоғары жиілік­ті құрылғыларды пайдалану қағи­даларының сақталуы; білім беру мекемелерінде балаларды зиянды ақпараттан қорғауды қамтамасыз ететін ақпараттық бағдарламалық кешеннің болуы; жарнаманы балалардың денсаулығы мен дамуына зардабын тигізетін ақпараттық ойынды насихаттау үшін пайдаланбау, т.б. көптеген өзекті шараларды қамтыған. А.Смайыл бастаған заң жобасына бастамашы болған депутаттарға ризашылығын білдірген Спикер заң жобаларының былтырғы жылдан бері бірінші рет қазақша әзірленіп, ұсынылғандығын жет­кіз­ді. «Балаларды бұрындары үйге кіргізе алмайтын едік, қазір үй­ден сыртқа шығара алмаймыз. Соған мына заңдардың көмегі тиер деп ойлаймыз», деді Мәжіліс Төра­ғасы. Осылайша екі оқылымда қарал­ған балаларға қатысты заң­дық құжаттар мақұлданып, Сенат­қа жол тартты. Сол сияқты депутаттар ке­ше­гі жалпы отырыста «Халық денсаулығы және денсаулық сақ­тау жүйесі туралы» Кодекске өзге­ріс­тер мен толықтырулар енгізу туралы» заң жобасын да екін­ші оқылымда қолдады. Соны­мен қатар, бірқатар заң жоба­ларына қорытынды әзірлеу мер­зім­дері бекітілді. «Қазақстан Рес­пуб­ли­ка­сының кейбір заңнамалық акті­леріне қылмыстық-атқару заңна­масын жетілдіру мәселелері бойын­ша өзгерістер мен толықты­рулар енгізу туралы» заң жобасы бойынша мәлімдеген Заң­нама және сот-құқықтық рефор­ма комитетінің төрағасы Рахмет Мұқашев оның түрмеден шық­қан­дарды әлеуметтік қорғау мен қолдаудың нәтижесінде реци­ди­вистік қылмыстардың алдын алуға бағытталғандығымен бөлісті. Ал «Қазақстан Республикасы мен Халықаралық Қайта құру және Даму банкі арасындағы «Қа­зақ­станда энергия тиім­ді­лігін арттыру» жобасы бойынша грант туралы келісімді ратификация­лау туралы» заң жобасы бойынша қысқаша баяндаған Халық­аралық істер, қорғаныс және қау­іпсіздік комитетінің төрағасы Мәулен Әшімбаев ХҚДБ құрылған қор арқылы бөлінетін швейцариялық грант есебінен Қазақстанда энергия тиімділігін арттыру жобасын қаржыландыру көзделіп отыр­ған­дығын атап көрсетті. Бұдан басқа, күн тәртібінде Өзбекстанмен арадағы адам­дар­дың реадмиссиясы туралы келі­сімді іске асыру тәртібі туралы атқару хаттамасын ратификация­лау, халықтың көші-қоны және жұ­мыспен қамтылуы, сондай-ақ, Еуразиялық экономикалық комис­сияның бәсекелестіктің бірыңғай қағидаларының сақ­талуын бақылау жөніндегі өкілет­тіктерді жүзеге асыруы кезін­де құпия ақпаратты қорғау тәрті­бі сияқты заң жобаларына қоры­тынды әзірлеу мерзімдері бекітіп берілді. Асқар ТҰРАПБАЙҰЛЫ, «Егемен Қазақстан».