Коллажды жасаған – Қонысбай ШЕЖІМБАЙ, «EQ»
Салтанат Абашованың қамшының сабындай қысқа ғұмырында қанша өлең жазғанын кім білсін? Әйтеуір қол сөмкесі мен чемоданның қуысынан 7-8 өлеңі табылыпты. Бір белгілісі – 2007 жылы облыс әкімдігінің қолдауымен шыққан «Тұсаукесер» жастар антологиясына сол 7-8 өлеңі енген. Бар болғаны осы ғана.
«Махаббатқа керек емес кіріспе,
Сені ойласам жатады ылғи мұң іште.
Арман әнін ашық, анық айта алмас,
Қыздың жанын кім түсінер жіңішке», деген жалқы шумақтың өзі оның жан дүниесіндегі аласапыран күйден сыр шертіп тұрғандай көрінеді. Ал «Махаббатқа керек емес кіріспе» деген тармақтың өзінен енді ғана бойжеткен қыздың емес, толысқан ақынның ой-толғауын аңғарғандай күй кешесің. Расында да, оның жанын ешкім түсінбеді ме деп қауіптенесің. Ішке түскен өрт шығар сол, жан әлемін күл-талқан еткен...
«Ақынның жаны шыдай алмады,
Ұсақ әрекеттерге кектенді.
Қоғамға мынау ұнай алмады,
Ұнай алмаған соң мерт болды».
Блокнотымды ақтарып отырып, осындай шумақтардың бірін тауып алдым. Астына «Д. Рябов» деп жазып қойыппын. Шамасы қазіргі орыс ақындарының шумақтарының бірін тәржімелесем керек. Осы бір төрт тармақты іштей оқығанда Салтанаттың да әлденеге шыдай алмағанын сезгендей күй кештім. Бірақ оның көңілін бұзған, жүрегіне шимай сызған не екенін со күйі ұға алмадым. Ақынның жаны жұмбақ болатынын сонда түсінгендей болдым.
«Көкірегім көк тұман, бұл іс анық
Түнге айналып күніміз жылыса ағып.
Үсік ұрып үркектеп, үрей ұшып,
Үмітімнің барады гүлі солып»,
дейді Салтанат тағы бір өлеңінде өкініштің сиясына қаламын малып.
«Шырмағалы кеудемді күдік табы,
Қашан жаным үмітті ұмытқалы!
Аспан ашық, күн жарық, бірақ, бірақ,
Суық бәрі, сүйкімсіз суық бәрі»,
деген ақын шумағынан көңілді көктем еткен үміт гүлінің шіліңгір шілдеде қурай бастағанын аңғару әсте қиын емес. Қыз жүрегіндегі жараның жазылмас дертке айналғанын да айқын сезінесің. Аһ ұрасың. Амал нешік...
Салтанат кейде өз өлімін өзі жазып кеткен ақын секілді көрінеді. Ол өмір шамындағы білтесінің түгесіле бастағанын іштей сезгендей көрінеді. Тағдырының тақтасындағы жазудың мәнін ерте ұғынып қоюдан асқан қасірет бар ма десеңізші...
Ол да мезгілінен бұрын бәрін білді. Дөңгеленген дүниенің бұрышынан қызық іздегісі келмеді, өйткені ол жеңіл-желпі ойлай алмайтын еді. Сол түпсіз терең ой оның жанын тұңғиыққа тарта берген секілді. Ол тұңғиық әлгі ең терең жерде жатқан Мариана шұңғымасынан да әріде орналасқан ба дерсің... Оны төмендегі шумақтан да айқын аңғаруға болатын секілді.
«Қиын екен жетуі бақытқа адам,
Бермеді ме мұрша әлде уақыт маған.
Қаңқам кеуіп, сұлбасы сағымданған,
Бұл дүниеге сыймастан кетіп барам»,
деген шумаққа бүкіл ренішін сыйғызып кеткендей көрінеді. Әрине, ол осы бір төрт тармақта аһ ұрып тұрған жоқ. Тіпті тәлейіне нәлет айтып тұрғанын да байқатқысы келмейтіндей көрінеді. Бірақ парасат-пайымы мен ой-танымы биік жас талант тағдырдың тосын сынына салмақтылықпен жауап бере отырып, өзегіндегі өкініштің отына шыдай алмағанын байқатып тұрғанын аңғару қиын емес.
«Тіршілікте көрмеген сайран құрып,
Ақын өлді, ағашқа байланды үміт.
Ақын өлді, жүрегін еріп кеткен,
Тас емес, қорғасынға айналдырып»,
деппіз тағы бір ақынның өлеңін тәржімелеп отырып.
Дәм-тұздың таусылғаны ма, кім білсін? «Махаббатқа керек емес кіріспе» деп жырлаған Салтанат Абашова небәрі 19 жасында бақилық болды. Өзі өмірінің кіріспесін көріп үлгерді ме екен дейміз іште бір шоқ тұтанып. Кім білсін...
Жамбыл облысы
