Қабақ пен тамақ

...Демалыста көптен қауыш­паған елдегі туыс не дос-жа­ран­ды аралайтын мен ғана емес. Ауылда өскен ұлдың бәрі солай етеді. Әуелі аталас ағам­дікіне бардым.

– Ассалаумағаләйкүм, сә­лем бердік, – дедік шарбақтан ене бере. Жеңгей елпектей қар­сы алды. Қашаннан орамалы басынан түспейтін оның әдеті сол – аузы да, қолы да тынымсыз.

– Бақытты бол. Өлә, зәремді ұшырып ше. Сайтандай сап етуін. Қашан келдің, ей? – ­Сөй­леп жүр. Сөйлесе де қо­лындағы төрт түйір картобын аршып жүр.

– Отыр, отыр, қазір ағаң ке­леді, күріштік басынан. Әбет да­йындап жатқанмын. Мақтап жү­реді екенсің. Немене, қала жақ­­қан-ау өзіңе, екі бетің жал­тырап, көзің ашылмай қа­лыпты ғой...

Жеңгейдің сөзіне мән беріп отырғаным жоқ. Құлақ үй­рен­ген. Сәл парықсыздау сөй­лесе де, іштей осы жеңгемді жақ­сы көремін. Мектеп бітіре сала аға­мыз алып қашып келіп, әулет­­ке тез сіңген. Ақкөңіл. Кей-кей­де ағам «ащыдан» сілтеп қойып, «қараң қалғыр» мен «жер жұт­қыры» қосарланып кет­песе, ағайын арасындағы той-жо­р­ал­ғыда бұның бәсі жоғары. ­Ет асу мен той дастарқанының ­артын жинап кетудің шебері енді. «Осы келіннің қол-аяғы жылдам» деп шуақта отырған үл­кен кемпірлер талай жылы сөз айтқан бұл кісіге. Әттең-айы, мектептен кейін оқымаған. Ондай кемшілікті өзі де мо­йындайды. Өзінің айтуынша, дипломы болса, ең құрығанда мектепте тәрбие «завучы» болып, биік өкше топлаймен ­бе­зектеп жүретін еді.

Ағам келді. Қауқылдасып түс­­кі асқа отырдық. Жеңгей жыл­­дам. Екі езуі екі құлағында. Оны­­сы ағама еркелеу ме, аны­ғын біл­медім. Таба нанын тол­­тыра тура­ған дастарқан беті­не. Жалғыз сиыр­дың сары ма­йын қойды. Дү­кенге қарай жүгір­мекші болған. Анау-мынау әкелмек. Өзім тоқ­тат­тым. Білем ғой, онда барып, дүкеншінің қарыз дәптеріне жазыларын.

Айтпақшы, жеңгей макарон бұқтырыпты. Әлгі төрт түйір картобымен. Бетінде бақшадан үзген көк жуасы бар. Бала-шағасымен бірге қарбытып жеп алдық.

Ағам тек әке-шешемнің аман­дығын сұрап, дастарқан үстінде «алдыр, алдыр» дегені болмаса, әңгімеге шорқақ адам. Өзі күріште сушы еді. Есесіне, жеңгей саудырлап қалған. Жұмыссыз отыр­са да бар ауыл жаңалығын жіпке тізгендей айтып отыр.

Иә бұлармен қош айтысып, келесі туысқа аяңдадық. Арна­йылап сәлем бермесең, сыртыңнан дымыңды қал­дырмайтын ағайын ауылда көп қой.

Бардым. Қол ұсындық. Алды. Аузы жыбыр етті. Онысы несі деп таңғалмаймын. Өзі бір үнемі тұнжыраңқы жүретін ағайын адам.

– Әй, қайсың барсың, шай қой!

– Ә, жоға, кетем. Сәлем беріп шығайын деп ем.

– Ымм, қашан келдің?

– Кеше кешкі автобуспен.

– Жұмысың сол баяғы ма?

– Иә, сол ғой.

– Әлі қағаз кеміріп жүрсің бе? Кезінде мұғалімдікті бекер тастадың. Мына пәленшенің нөлге нөлді қоса алмайтын баласы пизрөк болып, айына үш жүз мың алатынға ұқсайды...

Шыны керек, жалыға бас­тадым. Әкемнен үлкен болға­сын, амалсыз кідіріп тұрмын. Әйтпесе, «шалдың баласы» екенімді есіне салып, қарсы жауаптасуға дайын тұрғанмын. Айтпақшы, осы үйдегі жең­гем қызметтегі адам. Оқыған адам ғой. Шай қойды. Неге еке­ні белгісіз, түнеріп жүр­ді. Әй, осы нөсерлетіп жаумай тұрып, ығысып кетсем деп едім. Оған «асқа қарамады» деген артыңнан айтылар сөз де бар.

Түнеріп жүріп шайын берді. Түнеріп жүріп тәттісін қойды. Колбаса мен сыр, кешіріңіз, шұжық пен ірімшік те табылды бұл үйден. Кешегі қуырдақ­ты шала-пұла ысытқаны көрі­ніп тұр. Дастарқанды қойшы, жайнап тұр, бірақ, түнерген қабақтан түңіліп мен отырмын. Неге екенін білмеймін, бір кесе шайды құлықсыз ішіп, бір печеньені зорға тістедім. Онысы тамағымды жырып, көзімді ашытты.

Расы сол, ықылас еді ғой ізде­генім. Таппадым. Сүй­ретіле шығып, өз үйіме аяң­дағанмын. Есіме бірінші барған ағайынның үйі түсті. Жеңгемнің жадырай жүріп берген етсіз макаронының дәмі аузыма қайта-қайта келе берді...