«ARC-2024» халықаралық конференциясы – бұл шетелдік және отандық сарапшылар мен зерттеушілерді, оның ішінде әртүрлі салалардағы жас ғалымдарды біріктіретін, ғаламдық сын-қатерлерді талқылайтын алаң.
Ғылым және жоғары білім министрі Саясат Нұрбек еліміздегі университеттердің жергілікті әрі жаһандық деңгейде де трансформацияланып жатқанын айтты.
«Университеттердің бірінші миссиясы – оқыту, екіншісі – зерттеу, ғылым және үшіншісі – әлеуметтік миссия. Қазіргі уақытта академиялық орта мен бизнес бір-бірімен тығыз байланыста. Ал еліміздің жоғары оқу орындары жергілікті қоғамдастықтың даму орталықтарына айналып жатыр. Университет тек оқу немесе ғылыми зерттеулер жүргізу орны ғана емес, экономикалық тірек те болып отыр. Ол инвестиция әкеледі, адамдарды, жаңа студенттерді, таланттарды тартады», деді министр.
Қ.Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік университетінің ректоры Лаура Қарабасова жоғары білім саласындағы жаһандану үрдістері өңірлік университеттердің қызметін кеңейтіп, ұлттық, жаһандық деңгейде ықпалын күшейте түскенін атап өтті.
«Осыған дейін ұлттық немесе орталықтағы ірі жоғары оқу орындарымен салыстырып, өңірлік университеттердің мүмкіндігі мен миссиясына қатысты түрлі пікірлер болғаны рас. Алайда жоғары білім саласында жүріп жатқан жаһандық үрдістер бұдан былай университеттерді халықаралық, ұлттық, өңірлік деген деңгейлермен шектеуге келмейтінін көрсеткендей. Ақтөбе өңірінде орналасқан Қ.Жұбанов университетінің мысалында стратегиялық серіктесіміз ұлыбританиялық Хериот-Уотт университетімен тығыз байланыс орнатып, жұмыс істей бастағанда осыны түсіндік. Өңірлік оқу орындары серіктестерінің тәжірибесін зерттеп, стандарттарын енгізе отырып, халықаралық деңгейге ұмтылысы арқылы қоғамдағы бейнесін өзгертіп жатыр. Әрине, өңірлік университеттер ең алдымен өзі орналасқан облыстың әлеуметтік-экономикалық дамуына үлес қосып, мамандар даярлап, жергілікті өндіріс орындарының мәселелерін шешуге жұмыс істейді. Дегенмен біз жаһандық мәселелерді өз аймағымыздың деңгейінде көтеріп, ұлттық жобаларды жүзеге асыру арқылы өңірлік деңгейден шығып, әлдеқайда ауқымды міндеттемелерді алып отырмыз. Осылайша, Батыс Қазақстан өңірімен ғана байланысты болып келген Қ.Жұбанов университеті, оның ішінде Хериот-Уотт кампусы бүгінде республиканың басқа да өңірлерінен талантты студенттерді қабылдап, ұлттық кадрларды даярлауға үлес қосып отыр», деді Л.Қарабасова.
Сонымен қатар конференцияда «Three Minute Thesis» байқауының соңғы кезеңі өтті. Бұл – алғаш рет Аустралияның Квинсленд университетінде өткізілген ғалымдар сайысы. Онда докторанттар өз зерттеулерінің маңызын үш минуттың ішінде аудиторияға жеткізуі керек. Байқау қазіргі кезде халықаралық деңгейде танылған. Жеңімпаздар қосымша зерттеу жұмыстарын жүргізу үшін гранттар алады.
Жиынның екінші күні «Жасанды интеллектіні қоғам игілігіне пайдалану, жаңа наноматериалдар мен технологияларды коммерцияландыру» тақырыбында өтті. Ақылды жүйелер және жасанды интеллект институтының (ISSAI) қызметкерлері өздері әзірлеген AI генеративті модельдері мен қосымшаларын ұсынды. Еске сала кетейік, «ISSAI» қазір KazLLM-нің үлкен тілдік моделін жасаумен айналысып жатыр. Бұған дейін қазақ тіліндегі дауыстардың ең үлкен дерекқорын жинау және талдау арқылы институт ғалымдары мемлекеттік тілді автоматты түрде танитын бірінші модельді (ASR) әзірледі, одан кейін қазақ тіліндегі мәтінді дыбыстайтын бірінші корпусты (KazakhTTS) жасады. Қатысушыларға ғалымдар бірден көп түркі тілін тану жүйесін, «Computer vision», «AI in robotics», «AI in medicine», «Smart city» және «living» салаларындағы басқа да жобалар қалай жұмыс істейтінін көрсетті.
Жасанды интеллект жөніндегі симпозиумда Сингапур ұлттық университетінің профессоры Мохан Канканхалли жасанды зердені қоғам игілігіне пайдалану тақырыбын қозғады. Ол студенттерге, зерттеушілерге және өнеркәсіп өкілдеріне қолжетімді зерттеу мүмкіндіктері туралы баяндады.
«Мен Назарбаев университетінің қол жеткізген жетістіктеріне қатты таңданып отырмын. Қазақстандағы AI саласының әлеуеті зор, атап айтқанда, «KazLLM» – болашағы бар ауқымды жоба. Мен өз тарапымнан кез келген қолдауды көрсетіп, бірлескен жобалар жасауға дайынмын», деді Мохан Канканхалли.
