Миллиардерлер – құрметті мейман
Капитолийге Дональд Трамп Джо Байденмен бірге келді. Салтанатты іс-шараға келген шетелдік мәртебелі меймандардың ішінде Италия премьер-министрі Джорджия Мелони, Аргентина президенті Хавьер Милей, Қытай вице-президенті Хань Чжэн бар. Салтанатты рәсімге «техноолигархтар» да шақырылған. Атап айтқанда «Tesla» және «SpaceX» компанияларының негізін қалаған Элон Маск, Meta бас директоры Марк Цукерберг, «Amazon» негізін қалаушысы Джефф Безос, UFC басшысы Дана Уайт пен «Louis Vuitton Moët Hennessy» компания тобының президенті Бернар Арно қатысты.
Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев АҚШ-тың 47-президенті Дональд Трампқа жеделхат жолдап, оны 20 қаңтарда Вашингтонда өткен ұлықтау рәсімінде АҚШ президенті қызметіне ресми түрде кірісуімен құттықтады. Жеделхатта Мемлекет басшысы Қазақстан мен Америка Құрама Штаттарының энергетика, ядролық қаруды таратпау, халықаралық қауіпсіздік салаларындағы өзара тиімді ынтымақтастықтың одан әрі табысты дамитынына сенім білдірген.
TikTok-ты қолдаған президент
Ұлықтау рәсімінен кейін Трамп ең алдымен рақымшылық жасауға қатысты жарлыққа қол қойды. Ол 2021 жылдың 6 қаңтарында Капитолий шабуылына қатысқан жүздеген адамға кешірім берді. Еске салсақ, Трамптың жақтастары Байденнің билік басына келуіне жол бермеуге тырысып, Вашингтонда тәртіпсіздік жасаған еді. «Олар бүгін бостандыққа шығады деп үміттенемін, әрбірі осыны күтіп отыр. Шамамен 1 500 адам», деді Д.Трамп. Кейінірек америкалық БАҚ іс жүзінде 1 600-ге жуық адамға кешірім жасалғанын таратты.
Бұдан соң тыйым салынған TikTok-ты қайта жандандыру туралы құжатқа қол қойылды. АҚШ-та аталған әлеуметтік желі енді ғана жұмысын жалғастырған еді. АҚШ-тың жаңа президенті TikTok әлеуметтік желісін ұнататынын, оны сақтау керек екенін алға тартты. «Шынымды айтсам, бізде таңдау жоқ, оны сақтау керек. Бұл – көптеген жұмыс орны. Біз өз бизнесімізді Қытайға, сондай-ақ өзге адамдарға бергіміз келмейді», деді Д.Трамп.
Сондай-ақ импорттық өнімдерге тариф енгізу, мұнай өндіру көлемін арттыру, инфляция және заңсыз мигранттармен күрес мәселесі де Президенттің басты назарында. Сонымен қатар Трамп Мексика шекарасында төтенше жағдай жариялап, ДДҰ мен Париж климаттық келісімдерінен шықты. Енді АҚШ-та тек екі жыныс – ерлер мен әйелдер мойындалады, Канада мен Мексикаға қатысты баж салығы енгізілді. Мексика шығанағының аты «Америкалық» деп өзгертіліп, Солтүстік Американың ең биік тауы Денали Мак-Кинли болып байырғы атауы қайтарылды. Ол АҚШ-тың 25-президенті Уильям Мак-Кинлидің құрметіне аталған, Трамп оның тарифтік саясатына тәнті болып, құрмет тұтады. Еске салсақ, таудың атауы 2015 жылы Барак Обаманың тұсында өзгертілген еді.
Америка азаматтығы берілмейді
Сонымен қатар Д.Трамп мигранттардың АҚШ-та туған балаларына Америка азаматтығын беруді тоқтатуды бұйырды. Иммиграция және кедендік бақылау қызметі (ICE) тұрақты түрде заңсыз мигранттарды ұстап, депортациялайды. Қазір Чикаго қаласында заңсыз шетелдік тұрғындарға қарсы рейд жүргізіліп жатыр. «Wall Street Journal» хабарлауынша, Лос-Анджелес, Нью-Йорк, Денвер мен Майами де қатаң бақылауға алынған. АҚШ-та ұзақ жылдар тұрып, жұмыс істеген және қылмыстық тарихы жоқ адамдарға да қауіп төніп тұр. Заңсыз мигранттар жиі табыс табатын америкалық құрылыс компаниялары тексерілмек. Калифорниядағы мексикалық ауылшаруашылық жұмысшыларына қолдау көрсететін «Centro Binacional para el Desarrollo Indígena Oaxaqueño» компаниясының атқарушы директоры Сараит Мартинес «Reuters» агенттігіне жұмысшылардың қатты қорқып жатқанын айтты. Алайда аталған рейдтер жергілікті және аймақтық шенеуніктерге айтарлықтай қиындық туғызғалы отыр. Өйткені ұсталған заңсыз иммигранттарды бір жерде ұстауға мәжбүр болады, ал оларды орналастыру орындары өте шектеулі.
Сондай-ақ АҚШ басқа елдерге көмек беруді 90 күнге тоқтатты. «Reuters» агенттігінің мәлімдеуінше, мұнда халықаралық даму мақсатында көрсетілетін көмек туралы айтылып отыр. Үш ай ішінде тексеру жүргізіліп, көмек көрсету жаңа әкімшіліктің саяси мақсаттарына сәйкес келетіні анықталмақ.
Д.Трамп ұлықтау кезінде өзінің бітімгер екенін мәлімдеді. Президент «бітімгер және біріктіруші болып отырғанымды мақтан тұтамын», деді. Сайлау науқаны кезінде ол бірнеше рет Украинадағы қақтығысты бір күнде аяқтаймын деп уәде берген еді. Кейін өткен жылдың соңында ол бұл мәселе шамамен алты айға созылуы мүмкін екенін айтып қалды. Трамптың кеңесшілері Украинадағы қақтығысты тоқтату жоспарының бірнеше нұсқасын әзірлеп те берді. Жалпы алғанда, олар қақтығысты тоқтатуды және Киевтің НАТО-ға кіруін кейінге қалдыруды көздейді.
«Washington Post» газетінің хабарлауынша, Трамп Байден әкімшілігінің алуантүрлілік, теңдік және инклюзия тәжірибелері туралы саясатына қарсы шешім қабылдайды. Сонымен қатар ол есірткі картельдерін шетелдік террористік ұйымдар деп жариялаған.
Ақүйге келгенге дейін Трамп тағы да «Capital One Arena» кешенінде жақтастарының алдында сөз сөйледі, онда ол 10-ға жуық Жарлыққа қол қойған. Олардың қатарында АҚШ-тың 46-президентінің Кубаны терроризмге демеуші елдердің тізімінен шығару туралы жарлығының күшін жою, оның «жасыл» бастамаларын тоқтата тұру, барлық федералды шенеунікті Covid-19-ға қарсы вакциналау туралы бұйрықтың күшін жою бар.
АҚШ бұқаралық ақпарат құралдарының мәліметінше, аталған жарлықтың қаншасы көмектесетіні әлі белгісіз, өйткені көптеген бағдарламаны қаржыландыруға қаражат Конгресстен бөлінеді. Мәселен, Израиль мен Мысыр сияқты елдерді қолдау ұзақ мерзімге негізделген және кейбір жағдайларда келісімшарттық міндеттемелермен реттеледі.
