Суреттерді түсірген – Жангелді ӘБДІҒАЛЫМ
Өңір оқушыларының халықаралық олимпиадалар мен дүниежүзілік деңгейдегі бәсекелерде көрсеткен жоғары көрсеткіштері Қарағандының бұл саладағы әлеуетін айқын дәлелдейді. Роботтехника – балалардың инженерлік ойлауын дамытумен қатар, олардың ғылыми зерттеуге құштарлығын арттырып, шығармашылықпен жұмыс істеуіне жаңа кеңістік ашады. Жасөспірімдер мектеп қабырғасында жүріп-ақ инновациялық жобалар құрастырып, стартаптар жасауға машықтанып жатыр. Бұл – еліміздің технологиялық болашағына салынған инвестиция.
Қарағанды облысында роботтехникаға қызығушылық мектептен емес, балабақшадан басталады. Бірқатар мектепке дейінгі ұйымдарда роботтехника бұрыштары мен қарапайым құрастырушы жиынтықтар енгізілген. Бұл – баланың кеңістікті қабылдауын, логикалық ойлауын, дәлдік пен жүйелілікке үйренуін қалыптастыратын тиімді әдіс.
Мектептер мен колледждерде заманауи жабдықталған роботтехника кабинеті жұмыс істейді. 3D-принтерлер, микроконтроллерлер, сенсорлар, дрондар мен инженерлік жиынтықтарды қолдану балалардың техникалық танымын кеңейтіп, оларды теорияны тәжірибемен ұштастыруға ынталандырады. Мұндай ортада өскен оқушылар хакатондарға, олимпиадалар мен түрлі деңгейдегі жарыстарға белсенді қатысып, республикалық және халықаралық сайыстарда үздіктер қатарынан көрініп жүр.
Өңірдегі жетекші білім ошақтары – «Мұрагер» мамандандырылған мектеп-лицей-интернаты, «Дарын» мектебі, Н.Нұрмақов атындағы мамандандырылған мектеп-интернат, №103 гимназия, Қарағанды ІТ мектебі – кейінгі жылдары роботтехникада биік белестерді бағындырып келеді. Бұл оқу орындарының командалары АҚШ, Корея, Түркия, Нидерланд сияқты мемлекеттерде өткен роботтехникалық сайыстарда жүлделі орындарға қол жеткізіп, ел қоржынын еселеді.
Мектептер арасында тәжірибе алмасу ұдайы жүргізіледі: шеберлік сабақтары, бірлескен жобалар, ортақ құрастыру лагерьлері – осының бәрі облыстағы роботтехника жүйесін қалыптастырып отыр.
Қарағанды ақпараттық технологиялар мектеп-лицейінің физика пәнінің мұғалімі, көптеген халықаралық жүлдегерлерді дайындаған ұстаз Қайрат Исмаилов өңірдің бұл белсенділігін заңдылық деп санайды.
«Жасанды интеллект дәуірінде роботтехниканы бөлек қарастыру мүмкін емес. Егер, робот – дене болса, ЖИ – оның ақыл-ойы. Екі сала біріккенде ғана интеллектуалды, автономды жүйелерді жасай аламыз», – дейді тәжірибелі педагог.
Оның шәкірттері жуырда Абу-Дабиде өткен халықаралық жарыста І орынды жеңіп алып, Қазақстанның роботтехника саласындағы деңгейін тағы бір мәрте дәлелдеді.
Қарағанды ІТ мектебінің оқушылары да инновациялық ойларымен ерекшеленіп келеді. Биыл олар Италияда өтетін халықаралық жарысқа «Автоматтандырылған аквариум» жобасын алып бармақ. Жоба балық шаруашылығына арналған автоматтандырылған экожүйе құруды көздейді. Аквариумда балықты тәулігіне қажетті мөлшерде автоматты түрде қоректендіретін құрылғы, су сапасын бақылау жүйесі және «интернет заттары» технологиясы енгізілген. Бұл пайдаланушыға параметрлерді қашықтан өзгертуге мүмкіндік береді.
Мектеп оқушылары жасаған тағы бір ерекше жоба – жасанды интеллектімен жабдықталған гид-робот. Ағаш пішініндегі аниматроник түріндегі робот білім беру ұйымдары мен мұражайларда ақпарат беруші көмекші бола алады. Келушілерге кабинет нөмірі, сабақ кестесі, музей экспозициясы туралы ақпаратты дауыс арқылы жеткізеді. Бұл роботтың бастапқы нұсқасы былтыр Нидерландта өткен «RoboCup» жарысына дайындық барысында құрастырылған. Кейін жоба жетілдіріліп, толыққанды гид-роботқа айналды. Қазір Балқаш қаласындағы туристік мұражайға енгізу мәселесі талқыланып жатыр.
Қазақстан биыл роботтехника саласында тарихи жетістікке қол жеткізді. АҚШ-тың Хьюстон қаласында өткен «FIRST World Championship – 2025» интеллектуалды сайысында еліміздің атынан қатысқан жеті команда жоғары нәтиже көрсетті. Осы командалар қатарында Қарағандыдағы «Мұрагер» мектебінің «Jeltoqsun» және «Rasslexx» топтары да бар. Олар өз жобаларын ағылшын тілінде қорғап, халықаралық жарыстың екі дүркін жеңімпазы атанды.
Мектеп директоры Сейфулмәлік Сұлтановтың айтуынша, бұл нәтиже – педагогтер еңбегінің, дұрыс құрылған білім беру стратегиясының жемісі. Тәжірибелі ұстаздар Жанәділ Шәкәрім мен Бердібек Қазығұлов дайындаған шәкірттер әр жарыста үздік атанып жүр. «Мұрагер» мектебі жыл сайын АҚШ-та өтетін «International Emerging Leaders Conference» конференциясына тұрақты қатысатын республикадағы жалғыз білім ошағы.
Биылғы ерекше жобалардың бірі – мектеп қызметкерлеріне арналған еден жуатын велосипед. Жоба Жұмысшы мамандықтарының жылы аясында жүзеге асырылып, қазір мектеп ішінде қолданысқа енгізілген. Сондай-ақ 10-сынып оқушылары ағылшын тілін үйренуге арналған жасанды интеллектіге негізделген шағын робот жасап, оқушылардың сөйлеу дағдысын шыңдау мақсатында тәжірибеге енгізіп отыр.
Қарағанды облысында роботтехникаға жасалған жағдай – тұтас ел бойынша инновациялық серпілістің көрінісі. Мұнда оқушылар жарысқа қатысып қана қоймай, нақты өнімдер әзірлеп, стартап мәдениетін қалыптастыруға үлес қосып отыр.
Қарағандыдағы роботтехника мен жасанды интеллектінің дамуы – өңірдің ғана емес, мемлекетіміздің инновациялық келешегін айқындайтын маңызды қадам.
Қарағанды облысы
