Фото: gov.kz (ашық дерекөз)
Экономикалық саясат нығайып, баға өсті
2025 жылы Қазақстанда экономикалық саясаттың қатаңдауы халық ең қатты сезінген үрдістердің бірі болды. Коммуналдық тарифтердің қымбаттауы – электр энергиясы, жылу, су бағасы көптеген өңірде өсті. Жанар-жағармай нарығындағы өзгерістер – акциздер мен реттеу саясаты бағаға әсер етті. Аталған жайттар халыққа әсер етіп, орта және төмен табысты отбасылардың нақты кірісі азайды. Көп адам несие мен бөліп төлеуге жиі жүгінді. Әлеуметтік желілерде «өмір сүру қымбаттады» деген шағымдар көбейді. Сарапшылар реформалар қажет екенін мойындағанымен, жүктің негізгі бөлігі қарапайым халыққа түсті деген сын жиі айтылды.
Салық және бюджет реформалары
Салықтық әкімшілендіру күшейді. Яғни, кірістерді бақылау, цифрлық есептілік, кассалық тәртіп қатаңдап, бизнеске қойылатын талаптар артты. Үкімет салықтан жалтарумен күресті басты мақсаттардың бірі ретінде жариялады. Шағын және орта бизнес өкілдері салық жүктемесінің артқанын, есептіліктің күрделенгенін айтты. Кейбір кәсіпкерлер көлеңкеге қайта кету қаупі барын ескертті.
Жаңа салық режимі бизнеске қандай мүмкіндіктер сыйлайды?
Қоғамдық пікір бойынша бір топ реформаларды қажетті әрі кешіктірілген қадам деп бағаласа, екінші бір топ оны экономиканы тұншықтыратын шара деп сынады. Әсіресе, өңірлердегі шағын кәсіп иелері бұл өзгерістерді ауыр қабылдады.
Нәтижесінде 2025 жылы салық және бюджет реформалары мемлекет пен бизнес арасындағы сенім мәселесін күн тәртібіне қайтадан шығарды.
Тұрғын үй бағдарламаларына сұраныс артты
2025 жылы тұрғын үй мәселесі Қазақстанда ең өзекті тақырыптардың бірі болды. «Отбасы банк», «Наурыз», «7-20-25» және басқа мемлекеттік ипотекалық бағдарламаларға өтініштер саны күрт өсті. Сөйтіп, орта және төмен табысты азаматтар үшін мемлекеттік бағдарламалар басты тұрғын үй алу мүмкіндігіне айналды. Экономикалық тұрақсыздық пен инфляция тұрғындарды үйге тезірек ие болуға итермеледі.
Үкімет тарапынан іріктеу процесі қатаңдатылып, өтініш берушілердің табыс деңгейі, отбасы мүшелерінің саны және басқа әлеуметтік көрсеткіштері ескерілді. Бағдарламалар аясында жаңа тұрғын үйлердің құрылысын жеделдету үшін қосымша қаражат бөлінді.Әлеуметтік осал топтарға арнайы жеңілдіктер мен субсидиялар ұсынылды.
Отбасы банктің озық тәжірибесі
Халық арасында тұрғын үйге қол жеткізу қиын болды деген сын пайда болды (әсіресе үлкен қалаларда). Сарапшылар бағдарламаларды «қала және ауылдық жерлер арасындағы теңгерім үшін маңызды құрал» деп бағалады.
2025 жылы тұрғын үй бағдарламалары елдің әлеуметтік өмірінде басты рөл атқарып, әлеуметтік тұрақтылық пен тұрғындардың өмір сапасын арттыру тұрғысынан маңызды болды.
Білім беру саласындағы өзгерістер
2025 жылы маңызды реформалар мен жаңалықтар болды. Мектеп бағдарламалары жаңарып, пәндердің мазмұны заманауи талаптарға бейімделді. STEAM бағытындағы жобалар мен цифрлық сауаттылыққа басымдық берілді. Кейбір өңірлерде мектеп инфрақұрылымын жаңарту жүргізілді.
Жоғары оқу орындарында гранттар мен бюджет орындарының бөліну тәртібі өзгертілді. Студенттердің практикалық дағдыларын дамытуға бағытталған жаңа курстар енгізілді. Ұлттық бірыңғай тестілеу (ҰБТ) бойынша бағдарламалар мен сұрақтар форматы күрделендірілді, аналитикалық және сыни ойлауға басымдық берілді.
ҰБТ форматы өзгере ме?
Мұғалімдер мен қызметкерлер үшін жалақыны кезең-кезеңімен көтеру бағдарламасы іске қосылды. Мұғалімдердің кәсіби біліктілігін арттыру курстары кеңейтілді.
Бұл өзгерістер оқушылардың білімі мен дағдыларын жетілдіру, ұлттық білім сапасын көтеру мақсатында жүргізілді. Сарапшылар реформаларды «заманауи білім жүйесіне көшу үшін қажет қадам» деп бағалады. Білім беру реформалары 2025 жылы ел есінде қалатын маңызды тақырыпқа айналды.
Денсаулық сақтау жүйесіне қатысты сын
2025 жылы Қазақстанда денсаулық сақтау саласы қоғам назарында болды. Кейбір өңірлерде медициналық мекемелер заманауи құрал-жабдықпен қамтамасыз етілді. Сонымен қоса, қызмет сапасын арттыруға бағытталған пилоттық жобалар іске қосылды. Барлық азаматтардың МӘМС жүйесіне қосылуы міндеттелді. Сақтандыру арқылы ауруханаларға қаралу мен қызмет сапасын жақсарту көзделді.
Шетелдік және кейбір отандық дәрілердің бағасы өсіп, қарапайым тұрғындар үшін дәрі-дәрмек сатып алу шығыны көбейді.
МӘМС аясында балаларға тіс импланттары салынбайды
Орта және төмен табысты отбасылар үшін дәрі-дәрмек бағасының өсуі басты сын тақырыбына айналды. Азаматтар арасында МӘМС жүйесін дұрыс пайдалану мен ақпарат жетіспеушілігі туралы алаңдаушылық байқалды.
Цифрландыру және eGov қызметтерінің кеңеюі
2025 жылы елімізде цифрландыру саласы қарқынды дамып, мемлекеттік қызмет көрсету жүйесін түбегейлі өзгерте бастады. eGov порталы жаңарды. Яғни, қызметтер саны артты, интерфейс жеңілдетіліп, мобильді қосымшалар арқылы да толық қолжетімді болды. Азаматтарға құжат алу, салық төлеу, көлік тіркеу және әлеуметтік төлемдерді рәсімдеу жеңілдеді. Smart-қалалық жүйелер арқылы көлік, коммуналдық қызмет және қауіпсіздік басқармасы автоматтандырылды.
Қала тұрғындары цифрлық қызметтердің қолжетімділігі мен уақыт үнемдеуін жоғары бағалады. Кейбір ауылдық аймақтарда интернет желісінің тұрақсыздығы мен техникалық қиындықтар сынға ұшырады.
2025 жылы цифрландыру ел өмірінде нақты өзгерістер енгізді, қызмет көрсету жылдамдығы мен ашықтығы артты, қоғам цифрлық сервистерді белсенді қолдана бастады. Бұл тақырып ел есінде қалған маңызды реформалардың бірі болды.
Экология және климат мәселелері
2025 жылы Қазақстанда экология мен климаттық өзгерістер қоғам назарында басты тақырыптардың бірі болды. Құрғақшылыққа ұшыраған өңірлерде сумен қамтамасыз ету мәселесі ушығып, ауыл шаруашылығына әсер етті. Су ресурстарын тиімді пайдалану және су сақтаушы технологияларды енгізу бастамалары көтерілді.
Қалалық қоқыс полигоны мәселесі мен пластикалық қалдықтарды өңдеу жобалары белсенді талқыланды. Қоғамдық бастамалар мен экологиялық акциялар жиі өткізілді.
Ел тұрғындары экологиялық мәселелерге бей-жай қарамай, акцияларға қатысу, таза қаланы қолдау белсенділікке ие болды. Әлеуметтік желілерде табиғатты қорғау, энергияны үнемдеу, пластик қалдықтарды азайту сияқты тақырыптар кең талқыланды. Сарапшылар бұл мәселелерді тек мемлекеттік емес, жеке сектор мен халық бірлесіп шешуі керек деп атап өтті.
Экология және климат мәселелері 2025 жылы халықтың күнделікті өміріне тікелей әсер ететін басты тақырыпқа айналды. Қоғам мен мемлекет бұл бағытты ұзақ мерзімді мақсат ретінде қарастыруға кірісуі ел есінде қалды.
Жастар саясаты және жұмыссыздық мәселесі
2025 жылы Қазақстанда жастар саясаты мен жұмыссыздық мәселесі қоғамның басты назарында болды. Мемлекет шағын және орта бизнеске жастарды жұмысқа тарту үшін субсидиялар берді. Қала және ауылдық жерлерде жастарға арналған арнайы жұмыс орындары мен стажировкалар кеңейтілді. Жастардың бизнес бастамаларын қолдауға бағытталған мемлекеттік гранттар саны артты. IT, агроөнеркәсіп және шығармашылық салалардағы жобаларға ерекше көңіл бөлінді. Жастар арасында жұмыссыздық деңгейін азайтуға бағытталған әлеуметтік жобалар іске қосылды. Қала мен ауыл арасындағы жұмыс мүмкіндіктерін теңестіру мәселелері көтерілді.
Жұмыссыздық азайып, еңбек нарығы кеңейіп келеді
Қоғамда жастар белсенділігін арттыру, кәсіпкерлікке қызығушылық таныту жағынан оң пікірлер болды. Дегенмен, кейбір өңірлерде жұмыссыздық мәселесі әлі де өткір тақырып қалпында қалды. Әлеуметтік желілерде жастардың жұмысқа орналасуы, гранттар мен стартаптарды қалай алу керегі туралы кеңестер мен тәжірибелер жиі бөлісілді.
Спорттағы жетістіктер мен сәтсіздіктер
2025 жылы Қазақстан спорт саласында елеулі оқиғаларға куә болды. Ел спортшылары қысқы спорт түрлерінде, бокс, күрес және жеңіл атлетикада жақсы нәтижелер көрсетті. Жеке спортшылар мен командалар ел беделін халықаралық аренада көтерді. Ірі қалалар мен өңірлерде жаңа спорт кешендері, стадиондар, мұз айдындары ашылды. Мектептер мен жоғары оқу орындарында спорт секциялары мен клубтар саны артты.
Кейбір федерациялар қаржыландыру, менеджмент және спортшы дайындау мәселелері бойынша сынға ұшырады. Бұл жағдай қоғамда спортты дамыту мен басқару сапасын қайта талқылауға себеп болды.
Халық спортшылардың жетістіктерін жоғары бағалады, әсіресе жастар арасында спортқа қызығушылық артты. Әлеуметтік желілерде спортқа инвестицияларды көбейту, жастарға арналған бағдарламаларды кеңейту қажеттігі талқыланды. Спорттағы жетістіктер жастарды шабыттандырды, ал сәтсіздіктер жүйені жетілдіруге шақырды.
Мәдени-қоғамдық өмірдегі өзгерістер
2025 жылы концерттер, көрмелер, ұлттық және халықаралық фестивальдер белсенді өтті. Қала және ауылдық жерлерде мәдени іс-шаралар саны артты, жастар мен отбасылардың қатысуы кеңейді. Қазақ тілін дамыту, мәдени мұраларды сақтау және насихаттау бағытындағы жобалар іске қосылды. Қоғамда ұлттық дәстүрлерді жаңғырту-қолдау тақырыбы белсенді талқыланды.
Жастар қоғамдық жобалар мен мәдени акцияларға белсенді қатысып, шығармашылық бастамаларды кеңейте бастады. Волонтерлік және әлеуметтік жобалар арқылы қоғаммен байланыс күшейді.
Астаналық волонтерлер қарт тұрғынның ауласын қардан тазалады
Азаматтар мәдени іс-шараларға қатысуға қызығушылық танытып, әлеуметтік желілерде тәжірибе бөлісті. Мәдени жобалар мен фестивальдер қоғамдағы бірлік пен шығармашылықты және ұлттық өзіндік танымды нығайтты.
Кейбір пікірлерде мәдени инфрақұрылымды өңірлерге кеңейту қажеттігі айтылды. 2025 жылы мәдени-қоғамдық өмірдегі өзгерістер халықтың күнделікті өмірін байытты, ұлттық санаға серпін берді.
