“Кентау-Трансформатор зауыты” — Қазақстанда осы салаға маманданған, электротехникалық қондырғыларды дайындайтын үлкен өндіріс орны. Елімізді қойып, көрші мемлекеттер де тұтынып отырған трансформаторлар осында жиналады.
Былтыр зауыт өте жақсы жетістікке жетті. Соңғы үлгідегі технологиялық жабдықтармен жабдықталған, қуаты орасан 35-110 кв. трансформаторын шығара бастады.
– Бұл инновациялық жобалардың жоспармен іске асуы, – дейді зауыттың атқарушы директоры Әнуар Әйтен мырза. – Зауыт өзінің өндірістік қуатын үнемі модернизациялау үстінде. Трансформатор қондырғылары өндірісі электротехника рыногында бәсекеге қабілеттілігімен ерекшеленеді.
Қазір ішкі және сыртқы саудада тұтынушы үшін тартыс жүріп жатыр. Бұрынғы жетістіктерді малданып отыра беруге болмайды. Рынокта жеңіске жету үшін жаңа технологияларды және мықты өнімдерді дайындауды игеріп, үнемі жетілдіріп отыру керек.
Әнуар Саттарханұлының айтып отырғаны рас. Қазақстанда бізден басқа ешкім бұл саланы игере алмайды деп жайбарақат отырсаң, көршілер ауызыңдағыны жырып кетеді. Кентау қаласына арнайы сапармен барғанда Қазақстанның ірі өндіріс ошақтарының бірегейі-зауытқа соқтық. Қуаттылығы 25000 кВт-ға дейін жететін 35-110 кв. трансформаторын шығаратын жаңа желінің жұмысымен таныстық. Бір шағын қаланы жарықпен қамтуға күші жететін осы алып трансформаторларды жоспарлауды осындағы конструкторлар бөлімі жүзеге асырыпты. Сынақ ойдағыдай өткен. Бәсекеге әбден жарайды.
Кентау зауытында жасалған алып трансформаторлар алғашқы иелерін тапқан. ТРДНС 25000/35-6,3 маркалы трансформаторды Атырау мұнай өңдеу зауыты, ТРДНС -25000/35/10 маркалы трансформаторды “Соколов-Сарыбай кен байыту комбинаты алған. Тәжікстан мемлекетінен де тапсырыс түскен. ТМД елдерінен де сұраныс бар.
Бүгінде зауыт өз күшінде. Тек энергетикалық қана емес, басқа да тапсырыстарды орындауға мүмкіндігі жетеді. Бұған өндіріс орнындағы қондырғылардың еуропалық озық үлгілермен жабдықталғаны қуатын еселеп отыр. Жаңа инновациялық технологиялардың өндіріске енуі өнімнің сенімділігімен қатар бағасын реттеуге де септескені байқалады.
Зауыттың атқарушы директоры Әнуар Саттарханұлы электртехникалық секторды қайта жарақтандыру ісінде Елбасының өзі қадағалап отырған “Жол картасы” бағдарламасының айрықша көмектескенін айтады. Зауытқа тапсырыс көп түскен. Өндіріс орны дайындаған электржабдықтарды тұтыну мен тасымалдауға көптеген кәсіпорындар келісім-шарттар түзген. “Южная”, “Западная” және “АТД” Қызылорда электр желісі трансформаторларға тапсырыс берсе, Шардара су қоймасынан су сорғы арқылы Мақтааралдың суармалы жеріне су шығаруға жабдықтар алынған.
Зауыт басшылығы лизинг арқылы жаңа технологиялар алу үшін 2 млрд. 700 млн. теңге несие алған екен. Өнімдерге сұраныс болғандықтан несиені уақтылы төлеп келеді.
Зауыттың әлеуметтік мәселелер және персонал жөніндегі директоры Серік Айтөреевпен өндіріс орнын аралғанбыз. Трансформаторларды құрастырып отырған қазақ жастарын көріп көз қуанады. Онымызды Серік құрдас та байқаған.
– “Мал аласы сыртында, адам аласы ішінде” деген бар ғой. Осы Кентау зауыты оңтайсыз жекешелендіруде құлағанда қаланы тастап жайлы жер іздеп бара жатқан келімсектер: “Қазақтар, сендерге трансформатор құрастыру қайда? Қолдарыңнан келмейді. Сендер тек мал баға аласыңдар ғой”, деп кекетіп кетіпті. Сол сөз жүрекке инедей қадалатын еді. Қазір қазақ жұмысшысы қалыптасты. Жастар келіп жатыр. Қолдарынан бәрі келеді, – дейді сүйсініспен.
Жастар мықты. Оларды мықты қылып жүрген зауыт басшылығына рахмет айтуға болар. Осы Серіктер жылда Алматы энергетика институтынан бастап облыстағы М.Әуезов атындағы ОҚМУ, Ясауи атындағы ХҚТУ-ды аралап, жас кадрларды зауытқа шақырады. Осы іргелі үш оқу орнынан жылына 60-қа жуық жас кадр келеді екен. Оның сыртында ОҚО және Қызылорда облыстарын да аралап, осы Серіктер колледж, техникумға талапкерлер жинайды. Зауыттың жайын түсіндіреді.
Сол білімді жастардың алды бас конструктордың орынбасары қызметіне дейін жетті. Техникумды бітірген соң жұмысшы бола жүріп институт тәмамдаған жаңақорғандық Омар Асанов – бүгінде зауыттың техникалық директоры. Білдей бастық. Жамбылдық Мақсат Телібаев – бас конструктордың орынбасары. Оның жаңалықтары, ізденістері зауыт өнімділігін, сапасын көтеруде табыс әкеліп жүр.
Айжан Жаңабайқызы – бөлім бастығы. Осында Югай деген конструктор 40 жыл табан аудармай жұмыс жасаған екен. Зайнетке шығарда Томь институтын бітірген баласын жетелеп әкеліпті. Сол өндірдей жігіт бүгінде бас технолог.
Білімді жастар осылай өсіп жатыр. “Кентау Трансформатор зауыты” АҚ директорлар кеңесінің төрағасы Сейдулла Қожабеков бір кездегі азып-тозған Кентаудан келімсектер тырағайлап қаша бастағанда ертеңгі күндерге керек болар деп біршама пәтерлер сатып алған екен. Қаржы артылған кезде тағы да алып отырған.
Көреген басшының заман жақсарады, мұның бәрі керек болады деген үміті алдамаған. Бүгінде сол пәтерлер ешқандай пайызсыз, нарықтан төмен бағаға жастарға беріліп жатыр. Жалақыдан төлейді. Біразы жалақысынан төлеп, толық меншігіне алған. Соңғы 3-4 жылда жетпіске жуық жас мамандар осылайша үйлі болды. Жас маман үшін пәтердің жөні бөлек.
Кентау трансформатор зауытының келешегі кемел. Оған көлденең көк атты емес, осы жұмысты жанындай сүйетін, жаңа технологияға икемді, білімді жастар керек. Сондықтан олар қаржыларының бір бөлігін жоғары оқу орындарына, мектеп керегіне жұмсайды. Зауыт жайлы көрнекіліктер әпереді, дәріс оқуды да ұмытпайды.
Білікті кадр – өндірістің жүрегі. Ал Кентау трансформатор зауытының басшылары өздеріне кезекті кадрларды мектеп қабырғасынан бастап дайындап жатыр. Бізді зауыт жетістіктерімен қатар, кадрға деген құрметінің қатты сүйсінткені де сол.
Бақтияр ТАЙЖАН, Оңтүстік Қазақстан облысы, Кентау қаласы.
Суретті түсірген автор.
