Қытай экономикасының өсімі төмендеді
Жаңа жылда жаһандық экономика тағы да тұйыққа тірелді. Оған сарапшылардың пікірінше, әлемдік экономиканың локомативіне айналған Қытай экономикасының тоқырауы себеп болып отыр.
Қытай Халық Республикасының экономикасы 2015 жылдың төртінші тоқсанында да даму деңгейінің бәсеңдегенін көрсетті. Өткен жылдың төртінші тоқсанның қорытындысы бойынша, ҚХР экономикасының өсімі бұрынғы жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 6,8 пайызды құрады. Бұл деректі Ұлттық сараптама бюросы жария етті.
Жалпы, 2015 жылдың қорытындысы бойынша, ҚХР экономикасы 6,9 пайызға өсті. Ресми болжам бойынша өткен жылы ел экономикасының өсімі 7 пайызды құрауға тиіс еді. 2014 жылы бұл көрсеткіш 7,3 пайызға тең болатын. Әлемдік рыноктың қатысушылары Қытай экономикасы өсімі қарқынының бұлай төмендеуіне ерекше алаңдаушылық танытуда.
2008 жылдың қатерлері қайталанады
Жыл басынан бері әлем бойынша қор рыногы түгелге дерлік құлады, мұнай бағасы да күн құрғатпай құлдырауда. Осыған байланысты Royal Bank of Scotland экспорттары биылғы жылдың басында әлемдік экономикадағы қалыптасқан жағдайды 2008 жылғы жаһандық дағдарыс салдарларымен теңестіреді.
Британдық баспасөздің хабарлауынша, Royal Bank of Scotland (RBS) өзінің тұтынушыларына жаһандық дағдарысқа ұрындыратын «күрделі жылдың» келгенін ескертеді. Банк сарапшыларының пікірінше, қор рыноктары 2008 жылы жаһандық дағдарыс басталған кездегідей терең құлдырау кезеңін бастан кешіруде. Осыған байланысты банкирлер өз тұтынушыларына «жоғары сапалы облигациялардан» басқалардың «барлығын» сатуға кеңес беруде.
RBS-тің Еуропалық экономиканы зерттеу департаментінің бастығы Эндрю Робертстің пікірінше, несие көбігі биыл тағы да жарылады. Ол кәсіпорындар баланстарына үлкен ауыртпалық төніп тұрғанын айтып, сол кәсіпорындардың акцияларын ұстаушыларға қатты ескерту жасайды. Сарапшылар әсіресе, әлемдік қарыздың бұрын-соңды болмаған рекордтық деңгейге көтерілгенінен қауіптенеді. Эндрю Робертс Қытай билігінің қор рыногына араласуын үлкен апаттың басы деп есептейді. Енді бүкіл әлемдегі қор рыноктарында тұрақсыздық белең алады. «Акциялар мен несиелер өте қауіпті бола бастады. Оның үстіне біз өткен дағдарыстың қателігінен әлі толық құтылып болғанымыз жоқ», дейді Робертс.
RBS сарапшылары Уолл-стриттегі және еуропалық биржалардағы курс 20 пайызға дейін құлдырайды деп болжауда. Сонымен бірге, RBS мұнай бағасының 16 долларға дейін төмендейтіндігін алға тартады. Олардың айтуынша, ОПЕК енді әлемдік мұнай нарығындағы жағдайды реттеуге қауқарсыз. Өкінішке қарай, мұндай қауіпті болжам жасап отырған RBS сарапшылары ғана емес. «Мен бүгінгі рынок жағдайына қарағанда, 2008 жылдың қаржылық дағдарысын көз алдыма әкелетін қатерлерді көремін», дейді Джордж Сорос.
3,6 миллион француз жұмыссыз
Франциядағы жұмыссыздар саны 3,6 миллион адамды құрады. Дүйсенбі күні Франция президенті Франсуа Олланд елдегі белең алған жұмыссыздықтың алдын алу үшін 2 миллиард еуро жұмсалатындығын мәлімдеді.
Аталмыш қаржы негізінен жұмыссыз жүрген 500 мың азаматты қайта даярлау үшін жұмсалады. «Бұл қаржы қайта даярлау және оқыту шараларына бағытталады. 2 миллиард еуро қаржы салықтар есебінен емес, үнемдеу есебінен алынған», деді Франсуа Олланд. Оның айтуынша, «Франция экономикалық төтенше жағдайда» тұрған көрінеді. Сондықтан мұндай шараларды жедел жүзеге асыру қажет. Еске сала кететін болсақ, жұмыссыздықты жою президент Олландтың сайлау алды тұғырнамасының бірі болатын. Қазіргі таңда Франциядағы жұмыссыздық 10 пайызды құрап отыр. Франсуа Олланд президент болғаннан бері, яғни 2012 жылдан бері елдегі жұмыссыздар саны 670 мың адамға өсті. «Франция азаматтарын жұмыспен қамту – қауіпсіздіктен кейінгі ең өткір мәселе», деді президент өз сөзінде.
Әлем байлығы 62 алпауыттың қолында
Планетамыздың 62 ең бай алпауытының байлығы бүкіл Жер шары тұрғындарының жартысы – 3,6 миллиард адам иеленетін игілікке тең екен. Бұл туралы кедейшілікке қарсы күреспен айналысатын Oxfam коммерциялық емес ұйымының зерттеулеріне сүйене отырып, ВВС агенттігі хабарлайды.
Осы зерттеулер көрсетіп отырғанындай, Жер шарының 62 ең бай тұрғынының дәулеті 2010 жылдан бері 44 пайызға (1,76 триллион долларға) артқан көрінеді. Керісінше, дәл осы мерзімде планетамыздың кедей тұрғындарының дәулеті 41 пайызға (1 триллион долларға) азайыпты. Байлықтың буына піскен осы ат төбеліндей азшылық ойларына не келсе, соны жасап, әлемдік тұтыну деңгейін қатерлі деңгейге көтерді. «Көп асқанға бір тосқан», демекші байлықтан басы айналғандардың тойымсыз сұранысы жаһандық қаржы айналымын дүркін-дүркін тығырыққа тіреп, экономикалық дағдарыс қаупін күшейтіп отыр.
Oxfam сарапшылары әлемдегі 1 пайыз ең бай алпауыттардың (73 миллион адам) байлығы Жер шарын мекендейтін барлық адамзаттың дәулетімен пара-пар екендігін есептеп шығарды. Бұл коммерциялық емес ұйымның аталмыш баяндамасы Давоста өтетін Бүкіләлемдік экономикалық форум қарсаңында жария етіледі. Давос форумы биыл 20-23 қаңтар аралығында өтеді.
Шенген келісіміне қауіп төнді
Австрия канцлері Вернер Файман жексенбі күні Osterreich газетіне берген сұхбатында, өз елінде Шенген келісімі уақытша тоқтатылатындығын мәлімдеді.
«Егер Еуропалық одақ өзінің сыртқы шекарасының қауіпсіздігін қамтамасыз ете алмайтын болса, онда Шенген келісімінің болашағы да күңгірт. Онда одаққа кіретін әрбір мемлекетке өз шекарасын өзі бақылауға тура келеді», деді канцлер Вернер Файман. Енді Австрияның қауіпсіздік күші елге келетін әрбір адамды жан-жақты тексеріске алатын болады. Осы уақытқа дейін Австрияға кіріп үлгерген мигранттар мәселесіне келетін болсақ, босқын дәрежесі берілмеген мигранттардың барлығы елдің шекарасынан қайта шығарылмақ.
Австрия билігінің мұндай қатал шешімдерге баруына елдің географиялық жағдайы да ықпал етуде. Бұл ел Еуропалық одақтың «түрік бағытындағы» батыс бөлігіне орналасқан. Мәселен, Германия шекарасынан қуылған заңсыз мигранттар қайтадан Австрия аумағына жіберіледі. «Бізге қайтарылатын заңсыз мигранттардың саны 2015 жылғы желтоқсанда күніне 60 адам болатын болса, 2016 жылдың басында күніне 200 адамға дейін өсті», дейді Жоғары Австрия федералдық жері полициясының өкілі. Сондықтан Вена осындай заңсыздықтардан қорғану қамына кірісті.
Австрия билігінің және Еуропалық одақтың құрамындағы кейбір басқа мемлекеттердің мұндай қадамдары бүкіл Шенген келісімінің болашағына қауіп төндіреді. Бұл жерде мәселе әрбір елдегі шекаралық бақылауды күшейту ғана емес, сонымен бірге, бірыңғай және әмбебап еуропалық жобаның болашағында болып отыр. Адамдардың, тауарлардың, қызметтің және капиталдың еркін араласу тұжырымдамасы еуропалық интеграцияның негізі болып табылады. Ал бұл баламасыз тұжырымдамадан адамдардың шекаралар арқылы еркін жүруіне тыйым салынатын болса, бүкіл келісімнің құны көк тиын болмақ. Бұл әзірге болжам ғана. Брюссель Еуропалық одаққа да, Шенген келісіміне де кір шалдырмай сақтап қалу үшін қолдан келгеннің бәрін жасайды.
Брюссель қалыптасқан проблеманың тереңдігін толық түсінеді. «Мен бұл елдердің алаңдаушылығын жақсы түсінемін. Алайда, біз Еуропадағы еркін жүріп-тұру және еркін араласу жағдайын сақтауға жауаптымыз. Біз Шенген келісімін көздің қарашығындай сақтап қалуымыз керек», дейді Еурокомиссия басшысы Жан-Клод Юнкер. Бірқатар сарапшылардың пікірінше, бұл жерде әңгіме тек Шенген аймағын сақтау ғана емес, сонымен бірге, еуропалық қауіпсіздікті және дипломатияны сақтау туралы да болып отыр.
Брюссель үшін Еуропалық одақты келетін заңсыз мигранттардан қорғап қалу қандай маңызды болса, бүгінде одақ құрамындағы елдерде тұрақтап қалған босқындардың болашағына деген жауапкершілік одан да маңызды. Одақ елдерінде тұрақтаған босқындарды жұмыспен қамтамасыз ету, әлеуметтік тұрмыс-жағдайын қалыптастырумен бірге, олардың сол елге тұрақты сіңісті болуы да өте маңызды. Босқындар өздері тұратын елдердің заңдарын мойындап, өздерінің салт-дәстүрлерін сол елдің талаптарына сәйкес құра білуі керек. Ал бұл өте ыждағаттылықты қажет ететін және ұзақ уақытқа созылатын маңызды міндет.
Топтаманы дайындаған Жылқыбай ЖАҒЫПАРҰЛЫ, «Егемен Қазақстан».
