Адамзат баласының кейбір есімінің өзінде алапат аура, қуатты күш, отты ой бар сияқты көрінеді. Қазақтың атақты тұлғаларының атын ырымдап ұрпағына қоятыны сондықтан да болар. Басқаны қайдам, АҚШ-та Майкл аттастардың даңқы дәуірлеп тұр. Әсіресе, спорт әлеміндегілердің еңсесі тым биік. Шағын мақалада барлығының жетістігін жазу әсте мүмкін емес, оның үстіне, ол біздің мақсатымыз да емес. Әңгіменің әлқиссасында әдіптеп айтып жатқанымыз болмаса.
Майкл демекші, кәсіпқой бокста шойын жұдырығымен күллі дүниеге танылған Майк Тайсонды білмейтін жан жоқ шығар, сірә. «Нокаут королі» ауыр салмақтағы ең жас әлем чемпионы (20 жас 144 күн), ең жас абсолютті чемпион (21 жас). Кәсіпқой бокста 58 кездесу өткізіп, 50 рет жеңіске жетіп, соның 44-інде қарсыласын сұлатып түсірген. 6 мәрте ғана жеңіліс тауып, жоспарланған 2 ойыны өтпей қалыпты. Тентек Тайсонның, яғни Майктың рингтегі жетістігінің бір парасы осындай.
Ал ұзынтұра Джорданның баскетбол алаңындағы жетістігі өз алдына бір төбе. Баскетбол добын қарсыластар «кәрзеңкесіне» тынымсыз тоғытатын Майклды айтамыз-дағы. Ол НБА тарихындағы 50 ұлы ойыншының тізіміне енген, 2 дүркін олимпиада чемпионы, 6 мәрте НБА чемпионы атанып, 14 мәрте НБА жұлдыздарының ойынына қатысқан. Баскетболшы Майклдың жеңістер шежіресі боксшы Майклдан әсте кем соқпайтынын осыдан-ақ пайымдай беріңіз.
Жеңіл атлет, спринтер Джонсонның жөні тіптен бөлек. 200 және 400 метрге жүгіруден алдына қара салмайтын желаяқ Барселона, Атланта, Сидней олимпиадаларында АҚШ-тың әнұранын шырқатты. 4 мәрте. 8 рет әлем чемпионатында топ жарды. Зымырандай зулаған Майклдың жеңіс жылнамасында осындай жетістіктері бар.
«Бәрін айт та бірін айт, Майкл Фелпстің жырын айт». Біздің бүгінгі мақаламыздың басты қаһарманы. Атақ-дәрежесі алдыңғы Майклдардан бір мысқал кем емес, қайта оны әлі де толықтыра түсуге мүмкіндігі мол. Америкалық жүзгіш Лондон олимпиадасынан кейін спортпен біржола қоштасқан-тұғын. Ол кезде 27 жаста еді. Алайда, Майкл 2014 жылы жүзу бассейніне қайта оралып, келесі төртжылдықтың аламанына әзірлікті бастап кетті.
Өткен жылы тамыз айында Сан-Антониода өткен сайыста Майкл 100 метрге баттерфляй әдісімен жүзуде 50,45 секунд, 200 метрге баттерфляй әдісімен жүзуде 1 минут 25,54 секунд көрсетіп, өзінің бабына келе бастағандығын байқатты. Ендігі мақсат – Рио олимпиадасы.
Майкл Фелпс кішкентай кезінде өте тынышсыз, беймаза бала болыпты. Тіпті, балабақшадағы тәрбиешісі Майклдың анасына шағым айтқан кезі де көп: «Балаңыз бір орнында тағат тауып отыра алмайды. Жыбырлақ. Қабілеті жоқ. Ұлыңыз ешқашан белгілі бір нәрсеге толыққанды кірісіп, аяғына дейін жеткізе алмайды», – дейді.
Тәртібіне көңілі толмаған тәрбиешінің әулиелігін Майкл біржола теріске шығарды. Оның күш-қуатының тасып-толғаны соншалық, суда жүзуден алдына жан салмай жүр бүгінге шейін. Тынышсыз Майкл әуелі әпкесінің ықпалымен жеті жасында суға жүзуге үйірсектеп, бассейнді жағалады. Бүкіл энергиясын суға жүзуге бағыттаған бала 10 жасында өз қатарластарының арасында ұлттық рекордты жаңартқаны бар. Сөйтіп, Боб Боуманның басшылығымен біржола жаттығуға ден қойды. 15 жасында Сиднейде өткен Олимпиадаға алғашқы рет қатысып, 200 метрге баттерфляй әдісімен жүзуде 5-орынға тұрақтады. Қола медаль қол созым жерде қалғаны өкіндірді, аралықты бар болғаны 0,33 секунд қана бөліп тұрды.
Ал Афина олимпиадасының жөні бөлек енді. 19 жастағы Фелпс 8 медаль жеңіп алса, оның 6-уы алтын, 2-уі қола. Эллада елінде үш олимпиялық және бір әлемдік рекорд жаңартқаны тағы бар. Ширек ғасырға жуық уақыт бойы жетістіктер жылнамасында шегеленген рекорд – бір Олимпиадада 8 медаль алған кеңес гимнасшысы Александр Дитятиннің 1980 жылғы Мәскеу олимпиадасындағы рекордын қайталады.
2008 жылғы Бейжің олимпиадасында Майкл өзі бәсекеге түскен қашықтықтың барлығында жеңіске жетіп, 8 рет АҚШ-тың әнұранын аспандатты. Мюнхен олимпиадасындағы Марк Спитцтің (7 алтын) жетістігін 36 жылдан кейін жаңартты. Сөйтіп, қос Олимпиаданың нәтижесінде 14 дүркін олимпиада чемпионы атанды. Осылайша, «ұшқыр финн» Пааво Нурмиді, америкалық желаяқ Карл Льюисті және өзінің әріптесі америкалық Марк Спитцті артқа тастап, заманауи Олимпия ойындары тарихындағы ең көп жеңіске жеткен спортшыға айналды.
Тұманды Альбион төріндегі жеңісі оны олимпиадаларда жеңіп алған жалпы медальдарының саны жағынан барлық спорт түріндегі бүкіл атлеттерді артқа тастауға себепші болды. 22 медаль. Сөйтіп, 48 жыл бойы ешкім қайталай алмаған Лариса Латынинаның рекордын қайталап, 18 мәрте олимпиада чемпионы атанды.
Суда еркін жүзуге берілгені соншалық, төрткіл дүниеге таңдай қақтырған спортшыға айналды. «Суда мен өзімді үйде жүргендей сезінемін. Сөз жоқ, бұл менің мекенім». Рас, Майкл суда өз үйінде жүргендей сезінбесе, керемет жетістіктерге қол жеткізе алар ма еді!
Қазіргі кезде Майкл Фелпс бесінші Олимпиадасына, Риоға әзірленіп жатыр. Майкл сияқты бір марқасқа спортшысы болатын болса, біздің қазаққа мазасызданудың да жөні жоқ-ау. Суда жүзуден алдына жан салмаған Балтимордан шыққан оғыланның осынау жеңістеріне бастайтын өз тұжырымы бар. «Қалыпты өмірдің формуласы спортсыз болуы мүмкін емес». Осылайша Майкл Фелпс өмірін спортсыз елестете алмайтынын сездіреді. Жеңіске деген жігер оның: «Рекорд дегеніңіз оны орнату үшін керек қой», деген желпініс-тұжырымынан айқын аңғарылады.
«Шексіздік деген атымен жоқ – сен қандайда бір мақсатқа көбірек ұмтылсаң, соншалықты ілгері жылжи беретін боласың», дейтін де осы Майкл. Олимп биігіне көтерілу үшін де адамның рухы биік болуы керек, ал рухты шыңдайтын – ішкі ой иірімдері. Фелпстің жоғарыдағы ой орамдары оның жеңісті жолының бастауы емес деп кім айта алады!
Майкл Фелпс – әзірге әлем спортындағы 18 мәрте олимпиада чемпионы, 26 рет әлем чемпионы атанған жалғыз спортшы. Осының өзі-ақ оның ой олимпінің қаншалықты қуатты екенін айғақтайды. Ой – Ойындар олимпінің шыңына бастайтын бірден-бір соқпақ!
Кезінде бір журналистің жазғаны бар екен. Егер де Майкл Фелпсті жеке ел ретінде есептейтін болса, үш Олимпиададағы бейресми есеп бойынша ол 12-орынды иемденген болар еді. Бір өзі бір құрамаға пара-пар болып тұр ғой сонда Балтимордың оғыланы.
Қазақ елі тәуелсіздік алғаннан бері бес Олимпия ойындарына қатысыпты. Отандық спортшылар барлығы – 16 алтын, 17 күміс, 19 қола медальды қоржынға салды. Ал үш Олимпиадада олжа салған «су перісі» Майкл Фелпстің көрсеткіші жоғарыдағыдай: 18 алтын, 2 күміс, 2 қола! Осыдан кейін Фелпске таңдай қағып, қол соқпағанда қайтерсің!
«Балтимордың жебесі» Бразилияда да ұшқырлық танытып жатса, таңғалмаймыз. Риода рекордтарды жаңартып, Майкл Фелпс орда бұзып жатса, онысын заңдылық деп қабылдайтынымыз анық. Өйткені, ол – ой олимпінде алған олжасын Ойындар олимпінде жалғастырған жан.
Ғабит ІСКЕНДЕРҰЛЫ,
«Егемен Қазақстан»
| Арақашықтық |
2000
(Сидней), алған орны |
2004
(Афина), алған орны |
2008
(Бейжің),
алған орны |
2012
(Лондон), алған орны |
| 200 метрге еркін жүзу |
– |
3 |
1 |
– |
| 100 метрге
баттерфляй
әдісімен жүзу |
– |
1 |
1 |
1 |
| 200 метрге баттерфляй әдісімен жүзу |
5-орын |
1 |
1 |
2 |
| 200 метрге кешенді жүзу |
– |
1 |
1 |
1 |
| 400 метрге кешенді жүзу |
– |
1 |
1 |
4 |
| 4х100 м эстафеталық еркін жүзу |
– |
3 |
1 |
2 |
| 4х200 м эстафеталық еркін жүзу |
– |
1 |
1 |
1 |
| 4х100 м аралас
эстафета |
– |
1 |
1 |
1 |
| Барлығы |
– |
6 алтын, 2 қола |
8 алтын |
4 алтын, 2 күміс
|
