Қазақстан Республикасының Заңы №394

«Назарбаев Университеті», «Назарбаев Зияткерлік мектептері» және «Назарбаев Қоры» мәртебесі туралы

Осы Заң Қазақстан Республикасы Тұңғыш Прези­дентінің – Елбасының бастамасы бойынша құрылатын «Назарбаев Университетінің» (бұдан әрі – Университет), «Назарбаев Зияткерлік мектептерінің» (бұдан әрі – Зияткерлік мектептер) және «Назарбаев Қорының» (бұдан әрі – Қор) құқықтық мәртебесін және олардың құрылуы мен қызметінің айрықша құқықтық режімін айқындайды. 1-тарау. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР 1-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негізгі ұғымдар Осы Заңда мынадай негiзгi ұғымдар пайдаланылады: 1) дербес білім беру ұйымы – Қазақстан Респуб­ли­ка­сының Үкіметі құратын, құқықтық мәртебесі және қыз­метінің айрықша құқықтық режімі осы Заңмен айқын­да­латын, мүшелігі болмайтын коммерциялық емес ұйым; 2) Зияткерлік мектептер ұйымдары – Зияткерлік мектептер құратын коммерциялық емес ұйымдар, дауыс беретін акцияларының (жарғылық капиталға қатысу үлестерінің) елу және одан көп пайызы меншік немесе сенімгерлік басқару құқығымен Зияткерлік мектептерге тиесілі басқа да заңды тұлғалар, сондай-ақ олардың еншілес ұйымдары; 3) Университет ұйымдары – Университет құратын ком­мерциялық емес ұйымдар, дауыс беретін ак­ция­ла­рының (жарғылық капиталға қатысу үлестерінің) елу және одан көп пайызы меншік немесе сенімгерлік бас­қару құқығымен Университетке тиесілі басқа да заңды тұлғалар, сондай-ақ олардың еншілес ұйымдары. 2-бап. Қазақстан Республикасының Университет,  Зияткерлік мектептер және Қор туралы заңнамасы 1. Қазақстан Республикасының Университет, Зияткерлік мектептер туралы және Қор туралы заңнамасы Қа­зақстан Республикасының Конституциясына негізделеді, осы Заңнан және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілерінен тұрады. 2. Білім беру, ғылыми және (немесе) ғылыми-тех­ни­калық қызметті реттейтін Қазақстан Республикасының заңнамасы Университетке, Зияткерлік мектептерге және Қорға осы Заңмен реттелмеген бөлігінде қолданылады. 3. Егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шартта осы Заңдағыдан өзгеше қағидалар белгіленсе, онда халықаралық шарттың қағидалары қолданылады. 3-бап. Университет, Зияткерлік мектептер және Қор қызметінің қағидаттары Университеттің, Зияткерлік мектептердің және Қор­дың қызметі мынадай қағидаттарға негізделеді: 1) академиялық еркіндік қағидаты – Университеттің және Зияткерлік мектептердің білім беру бағ­дар­ла­ма­ларын, білім беру қызметін жүзеге асырудың нысандары мен әдістерін, ғылыми зерттеулерді жүргізу бағыттарын әзірлеу мен таңдаудағы еркіндігі; 2) білімнің, ғылым мен өндірістің интеграциясы қа­ғидаты – Университеттегі және Зияткерлік мектептердегі білім беру үдерісінің ғылыми және практикалық қыз­мет­тен ажырағысыздығы, ғылым және кәсіпкерлік ұйым­дарымен стратегиялық әріптестікті қамтамасыз ету; 3) дербестік және өзін-өзі басқарушылық қағидаты – Университеттің, Зияткерлік мектептердің және Қордың қар­жы-экономикалық, әкімшілік басқарудағы, шешімдер қабылдаудағы оқшаулығы мен еркіндігі; 4) шешімдер қабылдаудың алқалық қағидаты – Университет, Зияткерлік мектептер және Қор қызметіне бай­ланысты шешімдерді олардың қамқоршылық кеңес­терінің, Жоғары қамқоршылық кеңестің қабылдауы; 5) әлеуметтік жауапкершілік пен ашықтық қағидаты – Университеттің, Зияткерлік мектептердің және Қордың қоғамның әл-ауқатын жақсарту мақсатында әлеуметтік маңызы бар жобаларды әзірлеуі және оларға қатысуы, өз қызметінің барлық бағыттары бойынша ақпараттық ашықтықты қамтамасыз етуі. 2-тарау. УНИВЕРСИТЕТТІҢ, ЗИЯТКЕРЛІК МЕКТЕПТЕРДІҢ ЖӘНЕ ҚОРДЫҢ ҚҰҚЫҚТЫҚ МӘРТЕБЕСІ 4-бап. Университеттің, Зияткерлік мектептердің  және Қордың құқықтық мәртебесі 1. Университет орта білімнен кейінгі, жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі және қосымша білім беру са­ла­сын­дағы қызметті, ғылыми және (немесе) ғылыми-тех­никалық қызметті жүзеге асыру, қазіргі заманғы білім беру, ғылыми инфрақұрылымды құру және өзінің жарғысына сәйкес өзге де қызметті жүзеге асыру мақсатында құрылатын дербес білім беру ұйымы болып табылады. Университет білім және ғылым саласындағы инновациялық бағдарламаларды әзірлеуді, оларға мониторинг жүргізуді, зерттеуді, талдауды, байқаудан өт­кі­зуді, енгізу мен іске асыруды жүзеге асыратын экс­перименттік алаң болып табылады. 2. Зияткерлік мектептер мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту, орта, қосымша білім беру саласындағы қызметті және өзінің жарғысына сәйкес өзге де қызметті жүзеге асыру мақсатында құрылатын дербес білім беру ұйымы болып табылады. Зияткерлік мектептер бастауыш мектеп (оның ішінде мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту), негізгі мектеп және жоғары мектеп деңгейлері бойынша білім беру бағ­дар­ламаларының қазіргі заманғы модельдерін әзірлеуді, оларға мониторинг жүргізуді, зерттеуді, талдауды, бай­қаудан өткізуді, енгізу мен іске асыруды жүзеге асы­ратын эксперименттік алаң болып табылады. 3. Қазақстан Республикасының Үкіметі Универси­тет­тің және Зияткерлік мектептердің құрылтайшысы болып табылады. 4. Қор Университеттің және Зияткерлік мектептердің, сондай-ақ олардың ұйымдарының қызметін қаржылан­ды­руды қамтамасыз ету үшін ғана қордың ұйымдық-құқықтық нысанында құрылатын коммерциялық емес ұйым болып табылады. 5-бап. Университеттің және Зияткерлік  мектептердің мүлкі 1. Университеттің және Зияткерлік мектептердің мүлкі: 1) құрылтайшының дамуға арналған нысаналы салымдары; 2) Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімі бо­йынша берілетін мемлекеттік мүлік; 3) ерікті мүліктік жарналар мен қайырмалдықтар; 4) Қор беретін қаржыландыру; 5) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген жағдайларда тауарларды, жұмыстарды өткізуден, қызмет көрсетуден түскен түсiмдер (табыстар); 6) акциялар, облигациялар мен салымдар (депозиттер) бойынша алынатын дивидендтер (табыстар, сый­ақы­лар (мүдде); 7) Қазақстан Республикасының заңдарында тыйым са­лынбаған басқа да түсімдер есебінен қалыптасады. Университеттің және Зияткерлік мектептердің осы тармаққа сәйкес қалыптастырылған мүлкі оларға меншік құқығымен тиесілі болады. Университет және Зияткерлік мектептер өз мүлкін өздерінің құрылу мақсаттарына қол жеткізу үшін ғана пайдаланады. 2. Университет және Зияткерлік мектептер, сондай-ақ олардың ұйымдары Қазақстан Республикасының заң­намасына сәйкес мемлекеттік тапсырма, мемлекеттік білім беру тапсырысын және тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемін көрсетуге мемлекеттік тап­сырыс алуға құқылы. 3. Дербес білім беру ұйымдарының мүлкіне құрыл­тай­шының мүліктік құқықтары болмайды. Құрылтайшы өзі құрған дербес білім беру ұйым­да­ры­ның міндеттемелері бойынша жауап бермейді, ал олар құрыл­тайшының міндеттемелері бойынша жауап бермейді. 6-бап. Университеттің, Зияткерлік мектептердің  және Қордың басқару органдары 1. Жоғары қамқоршылық кеңес Университеттің, Зияткерлік мектептердің және Қордың жоғары басқару ор­ганы болып табылады. Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев Жоғары қам­қоршылық кеңестің тұңғыш төрағасы болып табылады. Жоғары қамқоршылық кеңес туралы ережені Жоғары қамқоршылық кеңестің тұңғыш төрағасы бекітеді. 2. Жоғары қамқоршылық кеңестің құрылымы, құ­зыреті, қалыптасу тәртібі, мүшелерінің өкілеттік мерзімдері, оның шешімдерді қабылдау тәртібі осы Заңда, сондай-ақ Жоғары қамқоршылық кеңес туралы ережеде айқындалады. 3. Жоғары қамқоршылық кеңестің құзыретіне: 1) Университеттің, Зияткерлік мектептердің және Қор­дың ұзақ мерзімді даму стратегияларын бекіту; 2) мүлікке билік ету тәртібін бекіту; 3) Университеттің, Зияткерлік мектептердің және Қор­дың жарғыларына өзгерістер мен толықтырулар енгізу, оларды жаңа редакцияда қабылдау; 4) Университеттің, Зияткерлік мектептердің және Қор­дың қамқоршылық кеңестерін қалыптастыру, қам­қоршылық кеңестердің мүшелерін тағайындау және олардың өкілеттіктерін тоқтату; 5) Университетті, Зияткерлік мектептерді және Қорды қайта ұйымдастыру, тарату туралы шешім қабылдау; 6) Жоғары қамқоршылық кеңес туралы ережеге сәйкес өзге де өкілеттіктер жатады. 4. Тұрақты жұмыс істейтін қамқоршылық кеңестер Университеттің, Зияткерлік мектептердің және Қордың қызметіне жалпы басшылықты жүзеге асыратын басқару органдары болып табылады. Университеттің, Зияткерлік мектептердің және Қор­дың қамқоршылық кеңестерінің құрылымы, құзыреті, қалыптасу тәртібі, мүшелерінің өкілеттік мерзімдері, олар­дың шешімдерді қабылдау тәртібі осы Заңда, сон­дай-ақ олардың жарғыларында айқындалады. 5. Университеттің, Зияткерлік мектептердің және Қордың қамқоршылық кеңестерінің құзыретіне: 1) жылдық және орта мерзімді бюджеттерді бекіту; 2) Университеттің, Зияткерлік мектептердің және Қордың атқарушы органдарының сан жағынан құрамын айқындау, олардың басшылары мен мүшелерін немесе атқарушы органның функцияларын жеке-дара жүзеге асы­ратын адамдарды сайлау, сондай-ақ олардың өкі­лет­тіктерін мерзімінен бұрын тоқтату; 3) тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді сатып алу қағидаларын бекіту; 4) Университеттің, Зияткерлік мектептердің және Қор­дың жарғыларына сәйкес өзге де өкілеттіктер жа­тады. 6. Университеттің және Зияткерлік мектептердің қамқоршылық кеңестерінің құрамына құрылтайшының өкілдері, ғылыми және педагог қызметкерлер, қоғамдық бірлестіктердің өкілдері және өзге де адамдар кіреді. Мемлекеттік қызметшілер Университеттің, Зияткерлік мек­тептердің және Қордың басқару органдарына та­ға­йындалған жағдайда олар аталған заңды тұлғаларды басқаруға қатысады. 7. Университеттің, Зияткерлік мектептердің және Қор­дың ағымдағы қызметіне басшылықты олардың ат­қа­рушы органдары жүзеге асырады. Атқарушы органдар алқалы немесе жеке-дара болуы мүмкін. Университеттің, Зияткерлік мектептердің және Қор­дың атқарушы органдары Жоғары қамқоршылық ке­ңес­тің, Университеттің, Зияткерлік мектептердің, Қордың қам­қоршылық кеңестерінің шешімдері негізінде және оларды орындау үшін жұмыс істейді және оларға есеп береді. Университеттің, Зияткерлік мектептердің және Қор­дың атқарушы органдарының құрылымы, құзыреті, қалыптасу тәртібі мен өкілеттік мерзімдері олардың жарғыларында айқындалады. 8. Университетте, Зияткерлік мектептерде және Қорда олардың жарғыларына сәйкес өзге де органдар құрылуы мүмкін. 7-бап. Университетті, Зияткерлік мектептерді  және Қорды қайта ұйымдастыру, тарату 1. Университет, Зияткерлік мектептер және Қор осы Заңға, Қазақстан Республикасының заңнамасына және олардың жарғыларына сәйкес қайта ұйымдастырылуға, таратылуға жатады. 2. Университет, Зияткерлік мектептер, Қор тара­тыл­ған кезде кредит берушілердің талаптары қанағат­тан­дырылғаннан кейін қалған мүлік олардың құрылтай құжаттарында көрсетілген мақсаттарға жұмсалады. 3-тарау. УНИВЕРСИТЕТ, ЗИЯТКЕРЛІК МЕКТЕПТЕР ЖӘНЕ ҚОР ҚЫЗМЕТІНІҢ АЙРЫҚША ҚҰҚЫҚТЫҚ РЕЖІМІ 8-бап. Университеттің және Зияткерлік мектептердің білім беру қызметін лицензиялау, аттестаттау және аккредиттеу 1. Университет, Зияткерлік мектептер, олардың ұйым­дары, сондай-ақ Университетте және (немесе) Зияткерлік мектептерде білім беру бағдарламаларын енгізетін және (немесе) іске асыратын шетелдік заңды тұлғалар білім беру қызметін лицензиясыз жүзеге асырады. 2. Қазақстан Республикасының білім туралы заң­намасында көзделген мемлекеттік аттестаттау Университетке және Зияткерлік мектептерге қатысты жүр­гізілмейді. 3. Университетті және Зияткерлік мектептерді аккредиттеуді тәуелсіз, оның ішінде шетелдік аккредиттеу ұйымдары жүзеге асырады. 9-бап. Университеттің білім беру қызметін  жүзеге асыру ерекшеліктері 1. Университет білім беру қызметін өз бетінше әзір­леген білім беру бағдарламалары, сондай-ақ шетелдік әріптестерінің білім беру бағдарламалары негізінде жү­зеге асырады. 2. Білім беру қызметін ұйымдастыру, оқуға қабылдау, білім алушылардың үлгерімін ағымдағы бақылау, олар­ды аралық және қорытынды аттестаттау тәртібін Университет өз жарғысына сәйкес өз бетінше айқындайды. Университетте білім алушылар мемлекеттік аралық бақылаудан босатылады. 3. Университет білім беру қызметтерін көрсету шар­тының нысанын өз бетінше бекітеді. 4. Университетте білім алушыларға мемлекеттік грант­тар мен өзге де төлемдердің мөлшерін және оларды беру тәртібін Қазақстан Республикасының Үкіметі ай­қындайды. 5. Университет өзінде іске асырылып жатқан білім беру бағдарламалары бойынша оқу бітірген және қо­ры­тынды аттестаттаудан өткен адамдарға тиісті білім және (немесе) біліктілік деңгейі туралы құжаттар береді. Білім туралы құжаттардың бірыңғай нысанын және олар­ды толтыру тәртібін Университеттің қамқоршылық ке­ңесі бекітеді. 6. Университет беретін тиісті білім және (немесе) біліктілік деңгейі туралы құжаттар өздерінің иелеріне білім туралы мемлекеттік үлгідегі құжаттардың иелері үшін көзделген құқықтарды береді. 10-бап. Зияткерлік мектептердің білім беру  қызметін жүзеге асыру ерекшеліктері 1. Зияткерлік мектептер өз бетінше әзірлеген білім беру бағдарламаларын, сондай-ақ шетелдік әріптестерінің білім беру бағдарламаларын іске асырады. Зияткерлік мектептерде іске асырылатын білім беру бағдарламалары мынадай: бастауыш мектеп (оның ішінде мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту), негізгі мектеп және жоғары мектеп деңгейлерінен тұрады. 2. Білім беру қызметін ұйымдастыру, оқуға қабылдау, білім алушылардың үлгерімін ағымдағы бақылау, олар­ды аралық және қорытынды аттестаттау тәртібін Зияткерлік мектептер өз бетінше айқындайды. Зияткерлік мек­тептерде білім алушылар мемлекеттік аралық бақы­лаудан босатылады. 3. Зияткерлік мектептерде білім алған адамдар ұлттық бірыңғай тестілеуден босатылады. 4. Зияткерлік мектептер өздерінде іске асырылып жатқан білім беру бағдарламалары бойынша оқу бітірген және қорытынды аттестаттаудан өткен адамдарға тиісті білім деңгейі туралы құжаттар береді, олар білім туралы мемлекеттік үлгідегі құжаттарға теңестіріледі. Білім ту­ралы құжаттардың бірыңғай нысанын және оларды тол­тыру тәртібін Зияткерлік мектептердің қамқоршылық кеңесі бекітеді. 5. Зияткерлік мектептерді бітіргеннен кейін білім туралы құжат алған адамдарға білім беру саласындағы уәкілетті орган білім беру гранттарын алуға арналған конкурсқа қатысу үшін ұлттық бірыңғай тестілеудің нәтижелері туралы сертификаттар береді. Сертифи­кат­тар­дың балдары білім беру саласындағы уәкілетті орган бекітетін шәкіл бойынша қорытынды бағаларды (бал­дарды) ауыстыру арқылы белгіленеді. 11-бап. Университеттің ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызметті жүзеге асыруы 1. Университет ғылыми және (немесе) ғылыми-тех­никалық қызметті жүзеге асырады, гранттық, бағдар­ла­малық-нысаналы қаржыландыру және Қазақстан Рес­пуб­ликасының заңнамасында тыйым салынбаған өзге де қаржыландыру көздері есебінен ғылыми зерттеулер жүргізеді. 2. Университет салалық ғылыми орталықтар құруға құ­қылы. 3. Университет және оның салалық ғылыми орта­лықтары Қазақстан Республикасының ғылым туралы заңнамасында көзделген олардың ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызметін аккредиттеуден боса­тылады. 4. Университет ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін практикада қолдануға (коммерцияландыруға) қатысуға құқылы. Университеттің және оның салалық ғылыми орталық­тарының ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін практикада қолдану (коммерция­ландыру) нәтижесінде алынған табыстары тек қана оларды дамытуға жұмсалады. 12-бап. Университеттің, Зияткерлік мектептердің және  Қордың шетелдік жұмыс күшін тарту ерекшеліктері 1. Университет, Зияткерлік мектептер, олардың ұйым­дары, сондай-ақ Қор шетелдік қызмектерлерді басшы және жоғары білімді мамандар лауазымдарына тартуды шетелдік жұмыс күшін тартуға берілетін рұқсатты ал­май-ақ жүзеге асырады. 2. Университетте немесе оның медициналық ұйым­дарында медициналық қызметпен айналысу құқығын беретін немесе кәсіптік медициналық қызметті жүзеге асыруға шақырылған мамандардың шетелде алған біліктілік санатын куәландыратын құжат Қазақстан Респуб­ли­касының аумағында санат берілмей-ақ қолданылатын маман сертификатына теңестіріледі. 13-бап. Қорытынды ережелер 1. Осы Заң алғашқы ресми жарияланғанынан кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi. 2. Осы Заң қолданысқа енгізілген кезден бастап алты ай ішінде құрылтайшы Университетті және Зияткерлік мектептерді, оның ішінде жарғылық капиталына мемлекет қатысатын тиісті заңды тұлғаларды қайта ұйым­дас­тыру арқылы құру туралы шешім қабылдайды. 3. Жоғары қамқоршылық кеңес Университеттің, Зияткерлік мектептердің және Қордың жарғыларын қабыл­да­ғанға дейін аталған ұйымдар олардың құрылтайшылары бекіткен жарғылар негізінде жұмыс істейді. Қазақстан Республикасының Президенті Н.НАЗАРБАЕВ. Астана, Ақорда, 2011 жылғы қаңтардың 19-ы.    №394-IV ҚРЗ