Елімізде жоғары кәсіптік білім жүйесін реформалаудың оң нәтижесі ретінде қалыптасып келе жатқан көп сатылы аймақтық университеттердің білім беру қызметінің негізгі міндеттері – жастарға үздіксіз сапалы білім беру; қоғамның, аймақтың әлеуметтік-экономикалық дамуына ықпал ету; халықтың білім, ғылым және мәдениетінің деңгейін көтеру.
Жиырма жылға тарта тарихы бар осындай жоғары оқу орындарының бірі Түркістан қаласындағы Қожа Ахмет Ясауи атындағы халықаралық қазақ-түрік университеті. Ол Қазақстан егемендігін алған алғашқы жылдарда Президент Н.Назарбаевтың 1991 жылғы 6 маусымдағы Жарлығымен ашылған Түркістан мемлекеттік университеті базасында құрылды.
Бауырлас қос мемлекет – Қазақстан Республикасы мен Түрік Республикасына ортақ халықаралық дәрежедегі университет бүгінде түркі дүниесі жастарының басын біріктірген оқу ордасы ретінде күн өткен сайын нық сеніммен алға қарыштап келеді.
Университет ашылған жылдары студенттердің саны мыңға жетпейтін еді, қазіргі таңда 20 мыңнан асады. Оның ішінде 1 мыңнан аса студент 14 мемлекеттің түркі тілдес 24 елінің жастары. Бұл жастарға университет тарапынан жылына бір мәрте елдеріне барып қайтуға кететін жол шығыны төленіп, 16 мың теңге көлемінде стипендия тағайындалып, міндетті түрде жатақханамен қамтамсыз етіледі.
Мемлекетімізде мамандарды даярлаудың үш сатылы моделі орнығып келеді. Яғни, бакалавр-магистр- Ph доктор әзірлеуді әлемдік талапқа сай жүргізу жолдары енгізіліп, қалыптасу үстінде. Осыған орай шетелдік білім беру жүйесі мен өз ерекшеліктеріне негізделген халықаралық тәжірибелерді пайдаланудың жаңа үлгісін ұсынатын Болон үдерісі жаңа жоғары білім беру көрсеткіші болып табылады. 2010 жылдың 17 қыркүйегінде Қожа Ахмет Ясауи атындағы халықаралық қазақ-түрік университеті университеттердің Ұлы Хартиясына қол қойып, еуропалық білім кеңістігіне енді. Болон үдерісіне қосылу қазақстандық жоғары оқу орындары мен студенттерге, ең алдымен, отандық оқу бағдарламалары мен оқу жоспарлары еуропалық стандарттарға сәйкестендіріледі; отандық мамандықтар мен академиялық дәреже бүкіл әлемде танылатын болады; қазақстандық жоғары оқу орындарының студенттері шетелдік университеттерге білім несиелерімен қабылданады; қос дипломды білім беру бағдарламасын жүзеге асыруға мүмкіндік береді; қазақстандық жоғары білім дипломдары еуроаймақтың құжаттарымен теңестіріледі және жоғары оқу орындары түлектерінің Болон үдерісіне қатысушы кез келген елде еңбекке орналасуына мүмкіндік береді. Сондықтан да, ХҚТУ-дің еуропалық білім кеңістігіне енуі маңызды қадам болып саналады.
Біз тәуелсіз ел болған соң әлемнің барша жұртымен қарым қатынас жасай бастадық. Сөйтіп, қазақ баласы үшін шет жұрттардың тілін меңгеру де талапқа айналды. Енді біз тек орыс тілін ғана емес, қытай, араб, түрік, ағылшын және басқа ұлттардың тілін біліп, олармен қатынас жасауға тиістіміз. Сондықтан Халықаралық қазақ-түрік университетінде осы тілдерді үйренуге жол ашылуда! ХҚТУ-нің өз түлектеріне берген бір артықшылығы – ол дайындық факультетінің тыңдаушылары, студенттер мен оқытушы-профессорларға шет тілдерін тегін үйрету курстары ұйымдастырылған. Біздің университетімізде шет тілін үйретудің маңызы өте көп, өйткені шет тілін меңгерудің арқасында, студенттеріміз және оқытушы-профессорларымыз шет елдің жоғары оқу орындарында оқуларын жалғастырумен қоса біліктіліктерін арттырып келіп жатыр. Ал бұл тұрғыдан оларға университетіміздің шетелдік жоо-мен жасасқан келісім-шарттары өз септігін тигізуде.
Қазіргі таңда университетіміз білім және ғылым саласында 28 шет ел университеттерімен ынтымақтастыққа қол жеткізді. Оның ішінде Қытай Халық Республикасының Шандунь педагогика университеті мен ШҰАР мемлекеттік педагогикалық университеттерімен жасалған қарым-қатынас белсенді орындалуда. Осы оқу жылында университетіміздің ШҰАР педагогикалық университетінде филология мамандығы бойынша 2 маманымыз магистратурада өз білімдерін жалғастыруда, ал Шандунь университетінде 1 оқытушымыз осы университетаралық келісім-шарт негізінде оқытушылық қызметін атқарып жатыр. Ал Польша Республикасының Адам Мицкеевич университеттерінде 1 оқытушымыз осы университетаралық келісім-шарт негізінде қызмет атқарып жүр. Университетіміз халықаралық қазақ-түрік университеті болғандықтан, Түрік Республикасының алдыңғы қатарлы оқу орындары Гази және Хажетеппе университеттерімен қарқынды жұмыс жасауда. Былтырғы оқу жылында осы университеттер арасында қол қойылған ынтымақтастық негізінде Гази университетінде 5 оқытушымыз докторантураға, 3-уі магистратураға және 9-ы біліктілік арттыруға, ал Хажетеппе университетіне 3 маманымыз медицина саласында біліктілігін арттыруға кетсе, биылғы 2010-2011 оқу жылында 10 оқытушымыз докторантурада, 12-і магистратурада және 4-еуі біліктілік арттыруда. Ал бір магистрантымыз Мәскеудің Ломоносов атындағы мемлекеттік университетінде дипломдық іс-тәжірибесінен өту үстінде. Сонымен қатар университетіміз бен Нұр-Мүбәрәк Ислам мәдениет университеті (Египет) арасындағы жасалған ынтымақтастық негізінде, қазіргі таңда 11 студентіміз филология мамандығы бойынша оқуларын жалғастыруда. Мемлекетаралық келісім-шарт негізінде 1 студентіміз Кувейт университетінде оқуын жалғастырып жатқан болса, келісім бойынша Түрік Республикасының Иозгат Бозок және Билкент университеттерінде филология факультетінің 15 студенті біліктіліктерін жетілдіру үстінде.
Сонымен қатар, университетіміз ЕуроОдақтың негізгі білім бағдарламалары - «Эрасмус Мундус» және «Темпус» еуропалық деңгейдегі жоғары білім алуға үлкен мүмкіндік беретін бағдарламаларға қатысады. Айта кетерлік жәйт, университетіміздің ғалымдары Әл-Фараби атындағы ҚазМУ-мен бірге Өзбекстанның 3 жоғары оқу орнымен консорциум құрып, Темпус-ІV бағдарламасы бойынша Австрия (Вена) университетінің басшылығымен бір жобаның грантын иеленіп, қазір қарқынды жұмыс істеуде.
Темпус – бұл Еуропа одағының жоғары оқу орындарының ынтымақтастығы арқылы және серіктес-мемлекеттердің (Батыс Балкан елдері, Шығыс Еуропа, Солтүстік Африка, Орталық Азия және Таяу Шығыс) жоғары оқу орындарының жобаларын қаржыландыру арқылы жоғары білім беру жүйесін модернизациялауға арналған бағдарлама. Бағдарламаның жалпы мақсаты – Лиссабон конвенциясы мен Болон процесі принциптеріне сәйкес, жоғары оқу орындары саласындағы орын алған өзгерістерге жақындау, Еуропада болып жатқан өзгерістерге үндестіру, конвергенцияға ерікті түрде қолдау көрсету. Темпус бағдарламасының жалпы принципі – «төменнен-жоғарыға» тәсілі. Ұлттық басымдылық пен серіктес-мемлекеттердің жоғары оқу орындарының жалпы ұстанымдарын ескере отырып, жоғары оқу орнының қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін оқу орындары мақсаттар мен атқаратын қызмет мазмұнын өздері анықтайды. 2010 жылдың 18 қарашасында университетіміз жеңіп алған жобасы бойынша жұмыстардың қалай жүргізіліп жатқандығы туралы мониторинг өтіп, оған Темпус бағдарламасының Қазақстандағы үйлестірушісі Шайзада Тасболатова жетекшілік етті. Сонымен бірге, жыл соңына қарай университеттің Темпус бағдарламасы бойынша семинар өткізіліп, біршама оқытушы-профессорлар мен ғалымдарға сертификат тапсырылды.
Халқымыздың “Білекті – бірді, білімді – мыңды жығады” деген ұлағатты сөзі білімнің қуатына тең келетін басқа идеялық-рухани күш-қуат көзі жоқ екенін айқындайды. Расында да, бүгінгі таңда ой-өресі биік, жан-жақты жеке тұлғаны қалыптастыру заман талабы десек, ежелгі түркі халықтарының төрі, киелі Түркістанда түркі әлемінің жастарын бір тудың астында білім алуға шақыратын бірден бір оқу орны, ұлы бабамыз Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университеті болып отыр. Оны біз мақтан тұтамыз.
Сауранбек ЖАМАЛБЕКОВ, Ахмет Ясауи атындағы ХҚТУ-нің халықаралық қатынастар бөлімінің бастығы.