Тәуелсіздікпен бірге қанатын қатайтқан, бүкіл бір ұжымның ертеңге деген көзқарасын қалыптастыруға еңбегі мен қажыр-қайратын жұмсаған азаматтар қатары баршылық. Нарық әкелген өзгерістерге орай сонау жылдары іргесі берік ұжымдардың басына да қиындық келгені белгілі. Ісіне мығым, халқына қамқор жандар сол кездің өзінде тұтас ұжымды сақтап, барын ұқыптауға тырысты. Солардың қатарында Алакөл ауданындағы «Тоқжайлау» өндірістік кооперативі бар еді. Тынымсыз тірлікпен бірді екі етіп, ұжымдағыларды қиналтпаған кооператив төрағасы Алексей Яковлевич Бабичев ол кездерді былайша еске түсіреді.
– Ол қиын уақыт еді. Қолдағы техника ескі, қаржы тапшы. Бірақ, егістік жеріміз, малымыз бар болатын. Оған қоса уақыттың талабымен өндірген өнімімізді қайта өңдеп, халықтың игілігіне жарату қажет болды. Малдың біразын сатып, қуатты диірмен орнаттық. Ұн шығардық. Ас атасы – нанға деген сұраныстың өскендігінен көршілес аудан тұрғындары бидайын жеткізіп, тартқызып жатты. Осылайша біз табыс таптық. Сол сәтте қолдағы сары майды Барнауыл, Павлодар қалаларына апардық. Қосалқы бөлшектерге айырбастадық. Бардың бағасын білуге үйрендік. Бірте-бірте ел экономикасы көтерілді, мемлекет тарапынан көмек келе бастады. Бүгін де «Тоқжайлау» кооперативі егіні де, малы да жеткілікті іргелі шаруашылық. Жайқалған егіні мен төрт түлігін қатар өсіріп, жылдың қай маусымында болмасын еселі еңбектерімен танылған. Биылдың өзінде 4,5 мың гектарға бидай, 150 гектарға жүгері, 500 гектарға жоңышқа егіп, оны төкпей-шашпай жинаған. Машина-трактор шеберханасында 32 доңғалақты, 13 шынжыр табанды тракторлар, 12 комбайн, 25 автомашинаның жартысына жуығы жаңа.
Айта кетерлігі, механизаторлар мен жүргізушілер қатары жастардан жасақталған. Жыл сайын жастарды осы мамандықтарға оқытып, біліктіліктерін арттыруға ден қойылған. Кооператив есебінен техникалық мамандық иелері ғана емес, мал дәрігері, агроном, тағы басқа мамандарды оқыту қолға алынса, жоғары оқу орнын бітіргеннен кейін олар ауылға оралып, жұмысқа кіріседі. Мамандар баспанамен қамтылады. Кәсіподақ ұйымының шешімімен ұжым мүшелері «Сарыағаш», «Керімағаш», «Көктем» тағы басқа емдеу-сауықтыру орындарына тегін жолдамамен жіберіледі. Еңбек озаттарына он үшінші еңбекақы төлеу, сыйақы беру мәселесі шешілген. Кооператив жыл сайын өз мүшелері мен еңбек ардагерлеріне 700 тонна астықты, малына шөпті тегін үлестіреді. Мектеп ұжымына да қаржылай көмек қолдарын созады. Жұмысшыларға қысқы көмір алу үшін жеңілдік жасалады.
Қазақтың салт-дәстүрін, тілін білетін Алексей Яковлевич қанағатшыл басшы. Содан болар ұжымның табысы шалқып, жұмысы жанданғаны. Ол ғалымдармен байланыс орнатып, бидайдың «Казахстанская 4», арпаның «Агро» жоғары сортты тұқымдарын өсіріп, оны да табыс көзіне айналдырып отыр. Арпаны өзге өңірлердегі сыра зауыттарына саудаласа, сортты тұқымды көршілес аудандардағы шаруашылықтар тапсырыспен алады.
Кооперативте 25 мың қой, 850 бас ірі қара, 800 жылқы өз төл есебінен өсіріліп, өнімділігі артқан. Қой мен сиыр қолдан ұрықтандырылады. Ұжымдағы 300 сауын сиырдың сүтін Талдықорғандағы зауыттар жақсы бағаға алады. Жылқы малын асылдандыру бағытында да жақсы жұмыстар жалғасуда. Мәселен, Қамбар атаның «Найман» жылқысына қызығушылық басым. Өткен жылы осы түліктен 6 млн. теңге таза пайда түсіпті. Ал, кооператив былтыр өнім өндіруден 241 млн. теңгеден астам пайдаға қол жеткізген.
Иә, атына іргелі істері сай ұжымдағы бірлік пен береке осыған негіз болғандай.
Күмісжан БАЙЖАН.
Алматы облысы.