Сарытұңғиық (Núphar lútea) – нимфалар немесе тұңғиықтар (Nymphaeaceae) тұқымдасына жататын, су бетінде қалқып тұратын, судың түбіне беки өсетін немесе суға жартылай батып өсетін көпжылдық гигрофитті өсімдіктер. Сарытұңғиық «Тарбағатай» мемлекеттік ұлттық парк аумағынан 2019 жылы Қатынсу өзенінің N 46036.330/ E 081058.282/ координатымен тоған суынан тізімделді. 2020 жылы зерттеу жұмыстары жүргізілді.
Биіктігі 1,5-2 метрге жетеді. Тамыры жуан (диаметрі 3-10 см-ге дейін), су астындағы жапырағы жіңішке, солғын, ал су бетіндегілері ірі, сопақ, пішіні жүрекке ұқсайды. Дара, сары түсті гүлдерінің ұзын гүлсағағы болады. 4-5 ірі тостағанша жапырақшалары, өте көп ұсақ күлтелері бар. Аталығы мен жеміс жапырақшаларының саны көп. Шілде-тамыз айларында гүлдеп, жеміс салады. Жемісі – етженді тұқымша.
Таралу аймағы Қатынсу өзенің ағысы баяу, тоғанды су жерінде өседі. Сарытұңғиық – дәрілік өсімдік, тамырында алкалоид, крахмал, шайыр, илік заттар бар. Емдік мақсатқа өсімдіктің сабағы мен тамырын, жемісін пайдаланады. Тұнбасын өкпе туберкулезіне, бүйрек пен қуықтың қабынуына қарсы ішеді. Сыраға қайнатылған тамырымен бас жуса шаш жақсы өседі.
Салтанат МӘЖЕНОВА,
«Тарбағатай» МҰТП» РММ Ғылым, ақпарат және экологиялық мониторинг бөлімінің аға ғылыми қызметкері
Шығыс Қазақстан облысы