2020: Жеңістер мен жеңілістер

2020 жылғы қазақ спортының жылнамасындағы алғашқы же­ңіс пен алтын жүлдені ел қор­жынына параллельді могулдан Қазақстан командасының мү­шесі Анастасия Городко салды. 13 қаңтарда Швейцарияда ұйым­­дастырылған фристайлдан Еуропа кубогында жерлесіміз барлық қарсыласын басып озып, алтын жүлдеге қол жеткізген-ді. Екінші орынға Нидерланд, үшінші орынға Аустрия спортшысы тұрақтады.

Сонымен қатар теннисші Елена Рыбакина екі айда WTA санатындағы төрт ірі жарыстың финалына шығып, біреуінде топ жарды. Мәселен, Қытайдың Шэньчжэн қаласында өткен WTA турнирінің финалына дейін жетті. Жүлде қоры 750 мың АҚШ долларын құраған жа­рыс­­­тың финалдық бәсекесінде Рыба­кинаның жолы әлемнің сол кездегі 34-ракеткасы Екатерина Александровамен түйісті. Бұл бәсеке 6:2, 6:4 есебімен ресейлік теннисшінің жеңісімен аяқталды.

Санаулы күндерден соң Аус­тралияның Хобарт қаласында өткен WTA турнирінде отанда­сы­мыздың бағы жанып, халық­аралық жарыста топ жарды. Фи­налда ол әлемнің 40-ракеткасы Чжан Шуайды (Қытай) жеңді. Тартысқа толы өткен бә­се­кеде отандасымыз екі сетте 7:6 (9:7), 6:3 есебімен жеңіске жет­ті. Бұдан кейін ол Ресейдің Санкт-Петербург қаласында жүл­де қоры 848 мың АҚШ долларын құраған WTA Premier тур­ни­рінің финалында өнер көр­сетті. Бас жүлде үшін өткен бәсекеде жерлесіміз Нидерланд өкілі Кики Бертенспен кездесіп, екі сетте 6:1, 6:3 есебімен жеңіліп қалды. Дәл осы бәсекеден кейін ол әлемдік рейтингте 19-орынға кө­терілді. Бұл – Қазақстан тен­нисі тарихындағы ең жоғары көрсеткіш. Өйткені бұған де­йінгі ең үздік нәтижеміз 25-орын еді. Бұл нәтижеге 2012 жылы Ярослава Шведова қол жеткізген-ді. Сөйтіп Рыбакина Қазақстан теннис тарихының жаңа парағын ашты.

Ақпан айында тек Рыбакина ғана емес, ауыр атлет Рахат Бек­болат пен балуандарымыз Данияр Қайсанов, Юсуп Батырмұрзаев, Тамерлан Шадукаев, қыздарымыз – Татьяна Аманжол мен Жәмила Бақберген де ел мерейін асырды.

Ташкентте өткен жастар мен жас­өспірімдер арасын­да­ғы Азия чемпионатында жас Бекболат 102 кило салмақта бақ сынап, қоссайыс бойынша 356 кило зілтемірді еңсеріп, Азия чемпионы атанды. Жұлқа көтеруде 158 кило көтерсе, сер­пе көтеруде 198 килоны бағын­дырып, әлем­дік рекорд орнатты. Ал жыл со­ңына қарай Перу астанасы – Лимада ұйымдастырылған ауыр атлетикадан жасөспірімдер ара­сындағы онлайн форматтағы Әлем кубогы жолындағы жарыста да Р.Бекболат ас­қан ше­берлік танытып, дүйім жұрт­тың назарын өзіне аударды. Қос­сайыс қорытындысы бойын­ша 319 (140+179) килолық нәти­жемен бас жүлдені олжалады. Қан­дасымыз күміс медальды ие­ленген әзербайжандық Әли Шү­кірліден бақандай тоғыз кило артық көтерді.

Күрес түрлерінен Делиде өт­кен додада 74 кило салмақта өнер көрсеткен қандасымыз Данияр Қайсанов іріктеу кезеңінде Ирак өкілі Карам Шәкір Махмұт (10:0) пен жапониялық Дайши Такатаниді (9:4) тізе бүктіріп, фи­налда жарыс қожайыны Жи­тендер Житендерді (3:1) жеңді. Осылайша, Қайсанов екінші мәрте Азия чемпионы атанды. Бұған дейін ол 2019 жылы Сианьда топ жарған болатын. Сонымен қатар еркін күрес балуаны Юсуп Батырмұрзаев та Үндістанда еліміздің әнұранын шырқатты. Аса ауыр салмақта белдескен жерлесіміз тәжікстандық Фархад Анақұлов, үндістандық Сатендер Сатендер және ирандық Парвиз Хадибасманиді ұтты. Финалда Моңғолияның мықтысы Худербулга Дорджхандпен жолы қиысып, нәтижесінде жерлесіміз қарсыласына бірде-бір ұпай бермей, айқын жеңісінің арқасында Азияның теңдессіз балуаны деп танылды.

Ал грек-рим күресінде 77 кило сал­мақта күш сынасқан Тамерлан Шадукаев бастапқы бәсекелердің барлығында күмәнсіз жеңгенін, жартылай финалда иорданиялық Сұлтан Әли Мохд Дамен Эйдтің қалай тас-талқанын шығарғанын бүкіл жанкүйер көрді. Ал финал­дық сайыста ол Иран балуаны Педжман Поштамды 10:1 есе­бімен ұтып, Азия чемпионы атанды.

Қыздар бәсекесінде Татьяна Аманжол (53 кг) финалда екі дүркін әлем чемпионы (2019, 2018), бір мәрте Азия бірін­ші­лігінде топ жарған жапония­лық Маю Мукаидан айласын асырып, алтыннан алқа тақты. Сондай-ақ 72 килодағы Ж.Бақ­бергенова да финалдық сайыста жапониялық қарсыласы Мей Шиндоны жеңіп, Азияның үздік балуаны атанды. Аталған жарыста жерлестеріміз 5 алтыннан бөлек, 2 күміс және 12 қола медаль жеңіп алғанын да айта кетейік. Осылайша, күрестің үш түрі бойынша да еліміздің ұлттық құрамасы сары құрлықтағы ең үздік командалардың санатына қосылды.

Наурыз айында бокстан Қа­зақ­стан командасы 2020 жыл­ғы Токио Олимпиадасына жол­дама беруші турнирде бақ сы­нап, Ғалымбек Кенжебаев шә­кірт­тері төрт жылдықтың басты додасына толық құрамда қа­тысуға мүмкіндік алды. Иор­дания астанасы – Амман қа­ла­сында ұйымдастырылған бә­секеде Сәкен Бибосынов (52 кг), Серік Теміржанов (57 кг), Зәкір Сафиуллин (63 кг), Абы­лайхан Жүсіпов (69 кг), Әбіл­хан Аманқұл (75 кг), Бекзат Нұр­дәулетов (81 кг), Василий Левит (91 кг) және Қамшыбек Қоңқабаев (+91 кг), ал қыздардан Надежда Рябец (75 кг) жолдамаға қол жеткізді.

Велоспортшылар арасын­да бейресми әлем чемпиона­ты саналатын «Тур де Франс» көпкүндігінің биылғы бәсекесі «Астана» велошабандоздары үшін табысты болды деп айтуға толық негіз бар. Өйт­кені жерлесіміз Алексей Лу­цен­ко жарыстың алтыншы кезе­ңінде жеңіс тойын тойлады. Қазақстандық велошабандоз 191 шақырымды 4 сағат 32 минут 34 секундта жүріп өтті. Бір айта кетерлігі, бұл – Алексей Луценконың «Тур де Франстағы» алғашқы жеңісі. Ол отандастарымыздың арасынан айтулы жарыстың белгілі бір кезеңінде топ жарған екінші спортшы атанды. Бұған дейін Александр Винокуров жеңіске жеткен болатын.

Олимпия ойындарының бағ­дарламасына еніп, Токио тө­рінде алғашқы чемпион­да­рын анықтайтын каратэ жан­күйерлері үшін жыл жағым­ды жаңалықпен басталды. Қа­зақстан командасының капитаны, Премьер-лига кезеңдерінің бірнеше дүркін жеңімпазы Дархан Асаділов біздің спортшылар сапынан алғаш болып Олимпиада лицензиясын иеленді. 67 килоға дейінгі біріккен салмақ дәрежесінде сынға түсетін Дар­хан Олимпия ойындарына мерзімінен бұрын лицензия ұтып алды. Төртжылдық додасына іріктеу кезеңі әлі аяқталмаса да, Асаділов Токио Олимпиадасына қатысу мүмкіндігін иеленіп отыр. Себебі, олимпиадалық рей­тинг­тің көш басында келе жат­қан Дарханды жақын арада еш­кім қуып жете алмайды.

Биыл спорттық гимнастика спортшылары індетке байланысты бар міндетті жоғары дәрежеде орындай алған жоқ. Мәселен, карантинге дейін Аус­тра­лияда өткен Әлем кубогы кезеңінде Милад Карими күміс медаль, Әзербайжандағы додада спортшыларымыз төрт жаттығу бойынша финалға жолдама алғанымен пандемияға байланысты ұйымдастырушылар финалдық бәсекені өткізген жоқ. Ал карантин шаралары же­ңіл­детілген соң қайта жалғас­қан Мажарстандағы Әлем кубогында Нариман Құрбанов гим­настикалық ат снарядындағы жаттығудан жеңіске жетсе, Милад Карими қоссырық пен гим­настикалық кермедегі жат­ты­ғуда күміс жүлдегер атанды.

Жылдың жеңісті нүктесін кәсіп­қой бокста атой салып жүр­ген жерлесіміз Геннадий Го­лов­кин қойды. АҚШ-тың Фло­рида штатында орналасқан Hard Rock Holly казино-қонақүйінде өткен бокс кешінің басты жекпе-жегінде Польшаның мықтысы Камил Шереметаны мерзімінен бұрын жеңіп, орта салмақта IBF және IBО нұсқалары бойын­ша әлем чемпионы атағын сәтті қорғады. Сонымен қатар әлем чемпионы атағын қорғау жағынан рекорд жаңартып (21 мәрте), кәсіпқой бокс тарихына өз есімін тағы бір рет ал­тын әріптермен жаздырды. Бұған дейінгі рекорд Бернард Хоп­кинске тиесілі болатын. Ол өз атағын 20 рет қорғаған еді.

Десек те, биыл «əттеген-ай» деген кездеріміз де аз болған жоқ. Мəселен, Швейцарияның Лозанна қаласында алауы тұтанған жас­­­өспірімдер арасындағы ІІІ қыс­қы Олимпия ойындарында жер­лестеріміз бірде-бір жүлде ала алмай, жанкүйер көңіліне селкеу түсірді. Сонымен қатар командаларымыз футболдан Еу­рокубок бәсекелерінің алғашқы айналымдарында-ақ сәтсіздікке ұшырады. Ол аздай, футболдан Қазақстан ұлттық құрамасы Ұлттар лигасында сүреңсіз ойнап, өз тобында соңғы орында қалып қойды.