Пәтерге қатер ұрыдан келетіні әлімсақтан аян. Сұрап құл болғаннан, ұрлап бай болғанды мақұл көретіндердің саны жыл жылыстаған сайын сирегенімен, сазайын тартпай тайраңдап жүргендер әлі күнге дейін иесіз қалған пәтерлерді тонаудан танған емес.
Әйткенмен, пәтер тонауды әдетке айналдырған, қолының сұғы бар «сұрапылдармен» күрес бір сәтке де саябырсыған емес. Ішкі істер министрлігі Криминалдық полиция департаментінің аса маңызды істер жөніндегі аға жедел уәкілі Сағындық Жантеміров қабылданған тиісті шаралардың негізінде пәтер тонаушылардың қарасы уақыт өткен сайын азайып келе жатқанын алға тартады.
Пәтер тонау ұрлықтың 20,5 пайызын құрайды
Еліміз бойынша пәтер тонау барлық ұрлықтың 20,5 пайызын құрайды екен. Одан келетін шығын шамалы болса да, мүлік иесіне айтарлықтай материалдық зиян келтіреді. Сондықтан осындай қылмыстардың алдын алуға және ашуға ішкі істер органдары ерекше көңіл бөледі.
«Қабылданған шараларды жетілдіру мақсатында Ішкі істер министрлігі бірқатар ұйымдастырушылық және заңнамалық бастаманы уақтылы іске асырып келеді. Осылайша, ашылған қылмыстардың тәжірибесінен пәтер тонауды жәбірленушілермен татуласып, жауапкершіліктен жалтаруға мүмкіндігі бар адамдар жасайтындығы анықталды», дейді ол.
С.Жантеміровтің айтуынша, ұрылардың пәтер иелерімен ымыраға келуі оңай екені ескеріліп, 2018-2019 жылдары қолданыстағы Қылмыстық кодекске бірқатар өзгеріс енгізілген. ІІМ өкілінің сөзіне сенсек, бірнеше рет пәтер тонап, үй-жайларға заңсыз кіргендер аса ауыр қылмысқа жол бергендердің санатына жатады. Оларды жеті жылға дейін бас бостандығынан айыру жазасы қарастырылған. Сондай-ақ мүлкін тәркілеу де назардан тыс қалмаған. Қысқасы, жазаның ауырлағаны да үй тонауды үйреншікті ісіне айналдырғандардың санын азайтуға ықпал еткені даусыз.
618 ұры алысқа кете алмады
«Ауырып ем іздегенше, ауырмайтын жол ізде» демекші, бүгінде пәтер ұрыларының жолын кесу, алдын алу жұмыстары жүйелі түрде жүзеге асырылады. Тұрғындардың қауіпсіздігі қай кезде де құзырлы орган қызметкерлерінің назарынан тыс қалмақ емес.
«Елімізде тұрғын үйлердің аулаларында 68 мыңнан астам бейнебақылау камералары орнатылды, олар 22 мыңнан астамы тұрғындардың бастамасы бойынша жабдықталған. Бұл жұмыстар алдағы уақытта да қарқынды түрде іске асырылмақ. Ұйымдастыру шаралары мен мақсатты жұмыстардың нәтижесінде жыл басынан бері алты жүзден астам (618) пәтер ұрысы және 29 қылмыстық топ ұсталды.
Мәселен, таяуда Қарағанды облысында пәтер тонаған азамат қолға түсті. Ол өзінің ойын бірнеше мәрте пластикалық терезелерді ашу арқылы жүзеге асырған. Сондай-ақ Алматы қаласында осы жылдың наурыз айында құрамында 3 адам бар қылмыстық топтың жолы кесілді. Олардың бес пәтерді тонағаны анықталған. Күдіктілер әдеттегідей үйге кірмей тұрып, пәтер иелерінің бар-жоғын мұқият зерттеген. Ойларын жүзеге асырудың оңтайлы сәтін тапқан олар лезде құлыпты ашып, тонауға кіріскен. Ұсақ тұрмыстық техника, қаржы, және зергерлік бұйымдарды қолды қылған.
Сондай-ақ Алматы қаласында Алматы, Шығыс Қазақстан облыстарының тумалары пәтер ұрысы ретінде қолға түсті. Бүгінге дейін оның жеті бірдей пәтер ұрлығы дәлелденіп отыр.
«Қабылданған шаралар нәтижесінде соңғы 5 жылда пәтер ұрлығының саны 33,4 пайызға төмендеген. Мәселен, 2017 жылы 37 893 ұрлық тіркелсе, 2018 жылы – 34 623, 2019 жылы – 31 153, ал 2020 жылы – 14 532, 2021 жылы 12 655 пәтер ұрлығы анықталған. Егер 2017 жылы 37 мыңнан астам қылмыс тіркелген болса, 2021 жылы олардың саны 12 мыңнан аспайды», дейді Сағындық Жантеміров мәселенің мәнісіне терең үңіліп.
Сақтанған адам сан соқпайды
Әсілінде қандай болсын қылмыстың алдын алған жөн. Мұнда алдымен басты жауапкершілік пәтер иелерінің мойнына жүктелсе керек-ті. Қысқасы, үй иесі есікке сапалы құлып орнатқаны жөн. Одан бөлек әрбір азамат ұрылардың пәтерге есіктен бөлек, терезе арқылы кіретінін де қаперден шығармағаны ләзім. Әмбебап ұрылардың пластик терезелерді оңай ашатынын есте ұстаған абзал. Ең негізгісі, көпқабатты тұрғын үйлерді мекен еткен адамдар стационарлық торлар орнатқаны дұрыс.
«Адамдар осындай қадамдарға барған кезде «қауіпсіздік шараларын тек бірінші, екінші және үшінші қабаттың тұрғындары сақтауға тиіс» деген ұстанымнан ада болғандары жөн. Барлық қабаттың тұрғындары стационарлық тор орнатса, одан ұтылмайды», дейді Сағындық Жантеміров.
Түйіп айтсақ, пәтер ұрлығы соңғы бес жылдың бедерінде айтарлықтай азайғанымен, әмбебап ұрылар әлі де өз әрекеттерін толыққанды тоқтатқан жоқ. Ұрлықты «кәсібіне» телігендер түн қатып жүріп, өз ойларын ара-тұра болса да жүзеге асырып жатыр.
Ұрылар ұрымтал тұсты ұтымды пайдалануға тырысатыны белгілі. Мәселен, Тараз қаласының маңындағы Қайнар ауылында болған жарылыс дүмпуі көне шаһардағы 15 шағын аудан тұрғындарының дегбірін қашырғанын көз көрді. Сол кезде сан түрлі алып-қашпа әңгімелерге сенген тұрғындар көліктеріне жалма-жан отырып, туыстарының үйін паналамақ ниетпен жолға шыққан еді. Олардың пәтерін тастап қашқанын естіген пәтер ұрыларының балкон арқылы пәтер тонауға кіріскен бейнежазбалары әлеуметтік желілерде тарап та кетті. Бір анығы, қандай жағдай болса да, тұрғындардың ресми ақпаратқа сенгені жөн екеніне сол кезде тағы бір мәрте көз жеткен болатын. Қысқасы, қарақшылардың қақпанына түсіп, полицейлерге шағымданғаннан гөрі, олардың ойын жүзеге асырмаудың жолын қарастырған жөн.