Қазақ жерінде ең алғаш орыс әдебиетінің классиктерін тәржімалаушылардың бірі Халиолла Құнанбайұлы екенін біреу білсе, біреу білмес. Халиолла Құнанбайдың үшінші әйелі Айғыздан туған. Дана Абайдың талантты інісі. Ол жасында барлық Құнанбай балалары сияқты ауыл молдасы Ғабитханнан дәріс алып, мұсылманша хат таниды. Семейдегі Камалиден хазіреттің медресесінде үш жыл оқып, оған қоса өзі ынта қойып, орысша сауатын ашып, кейін Омбыдағы кадет корпусында білім алған.
Бұл – әйгілі Шоқан Уәлиханов оқыған тарихи оқу орны. Айта кетейік, Халиолла бұл оқу орнына Шоқаннан 12-13 жыл кейін түскен. Абайдың алғашқы өлеңдер жинағын шығарып, өмірбаянын жазған Кәкітай Ысқақұлы Халиолланың Омбыдағы оқуы туралы қызықты деректер келтіреді. Кәкітай Құнанбай атасын сипаттай келіп: «Өзге жұрт орыстан баласын жасырып жүргенде, балаларына орысша оқу оқытып, Халиолла деген баласын Омский кадетски корпустан оқытып, онан соң Москвадағы Павловский кавелериски школдан оқытып, сабақты жақсы бітіріп, корнет болып, қызметте жүргенде аурып, дүниеден қайтып еді», деп жазады.
Әрхам Ысқақовтың естелігіне сүйенсек, Халиолла қайтыс болғанда, оның денесімен қоса Омбыдан екі сандық қоса келіпті деседі. Халиолла жерленген соң оның дүниесін таратқанда, Абай еш ойланбастан кітаптар мен қолжазбаларға толы сандықты қалап алыпты. Халиолла тек орысша оқып, әскери шен алумен шектелмей, Шоқан сияқты қазақтың фольклор мұрасын жинаған, оны орыс жұртшылығына аударып таныстырған, әрі өзі де орыс ақын-жазушыларын көп оқып, олардың шығармаларын қазақ тіліне аударған екен. Халиолла Омбы мен Мәскеуде оқыған жылдары орыстың шығыстанушылары И.Н.Березин, Н.Ф.Костылецкий және Шоқанның досы Г.Н.Потанинмен тығыз байланыста болған. Бұл туралы Ә.Марғұлан, С.Мұқанов, М.Әуезов, Ү.Субханбердина сынды әдебиет тарихын зерттеуші ғалымдар әр жылдардағы зерттеу еңбектерінде айтып өтеді. Мәселен, фольклортанушы Ү.Субханбердина «Дала уалаятының газеті» атты екі томдық жинағында: «Г.Н.Потаниннің айтуынша, орыс классиктерінің шығармаларын алғаш аударушылардың бірі Абай Құнанбаевтың інісі Халиолла Өскенбаев болды. Ол 1863-1870 жылдары Омбы кадет корпусында оқиды, одан соң Семей маңындағы ауылда өмір сүрді. Ол халықтың ауыз әдебиет үлгілерін жазып жинаған. Оның ішінде «Еңлік-Кебек» әңгімесі, «Жиренше шешен» аңызы мен Тургенев, Лермонтов, Толстой және басқалардың өлеңдерін, әңгімелерін аударған. Х.Өскенбаев жинаған бұл материалдар белгілі шығыстанушы ғалым И.Н.Березиннің архивінде сақтаулы», деп жазады.