Кез келген мемлекетке азаматтардың өмірі басты орында тұрады. Сол себепті де қай елде болсын денсаулық сақтау жүйесі үлкен маңызға ие. Ал қандай да бір сала зерделеп, зерттеусіз дамымайды. Өйткені барлық жаңалық пен ашылудың бастау бұлағы – ғылым. Осы орайда біз соңғы уақытта ғалымдарымыз қол жеткізген отандық медицинаны ілгерілетер ғылыми жетістіктерге тоқталғанды жөн көрдік.
Қатерлі ісікке қарсы препарат
Ұлттық Ғылым академиясының вице-президенті, Назарбаев университеті (NU) биология профессоры Дос Сарбасов қатерлі ісікке қарсы препаратты әзірлеп жатыр. Ғалымның аталған дәріні дайындау барысы туралы баяндауына қарағанда, препаратты бірінші рет қабылдағаннан кейін науқастардың жағдайы тұрақтанды, кейбірінде ісіктің өсуі тоқтады, ал біреуінде тіпті азайған.
«Біз 2022–2023 жылдары рұқсат құжаттарын алып, қатерлі ісікке қарсы аппаратты сынақтан өткізе бастадық. Клиникалық сынақтың 1 және 2-кезеңдерін өткіздік. Қазір жоғары дозаны алуға қол жеткіздік. Сынақтар Қазақ онкология және радиология институтында өткізіліп жатыр. Біз глюкозаны сіңіретін қатерлі ісік жасушаларын жоямыз. Халықаралық патентіміз бар. Бақылау тобында болған 5 пациенттің жағдайын тұрақтандыруға әсер етті. Ісік өскен жоқ, бір науқаста ісік тіпті 30%-ға азайды. Істі соңына дейін жеткізіп, 2-3 жыл ішінде жобаны аяқтауымыз керек», деді Д.Сарбасов.
Жүректі емдеуге арналған катетер
Елімізде миокард инфарктісі мен жүректің ишемиялық ауруын емдеуге арналған катетерлер шығарылады. Өнім авторларының айтуынша, Орталық Азияда осы катетерлердің баламасы жоқ. Мұндай медициналық құралды хирургтердің идеяларын коммерцияландыру орталығының мамандары әзірлеп жатыр. Аталған орталық Астанадағы NU технопаркінің аумағында «Galamat Group» холдингінің қолдауымен ашылмақ. Қазақстанға медициналық тауарларды жеткізумен айналысатын холдинг коронарлық стенттер мен баллондар шығарумен де айналысады.
«Біз миокард инфарктісі мен жүректің ишемиялық ауруын емдеуге көмектесетін арнайы катетерлер шығарамыз. Бұл – өте күрделі, Орталық Азия аумағында теңдесі жоқ технология. Қазір біз стенттеу бойынша операциялық бөлмелері бар барлық клиникаға жеткіземіз. Өнімді Орталық Азия мен Моңғолия сынды 7 елге экспорттауды жоспарлап отырмыз. Қазір біз 27 емханамен жұмыс істеп отырмыз. Технологияны Испания тарапы технологиялар трансферті шартымен берді. Біз локализацияны 3 кезеңге бөлдік, қазір өндірістің бірінші кезеңі жүріп жатыр. Ақпан айында хирургтердің идеяларын коммерцияландыру орталығын ашамыз. Талантты дәрігерлердің идеяларын бірқатар клиникалық сынақтар арқылы прототипке жеткізгіміз келеді», деді «Galamat Group» басшысы Сейітжан Сыпабеков.
Инсульттен кейін оңалтатын экзоқаңқа
Жүруді оңалтуға арналған аппараттар өндірісі жөніндегі стартаптың директоры Шыңғыс Дәулетбаев еліміздегі ғылыми ортада инновациялық шешімдер жасаудың барлық алғышарты бар екенін жеткізді.
«Біздің экзоқаңқа арнайы техникалық сынақтан өткізіліп жатыр. Нәтижесінде, өнім елімізде медициналық техника ретінде тіркеледі. Біз ауруханалармен, жекеменшік клиникалармен ұзақмерзімді келісімшарт жасай аламыз. Өнім инсульттен аман қалған адамдарға қажет. Кейбір зерттеулер мен сынақтардан кейін экзоқаңқаның балалардағы церебральды сал ауруына көмектесетінін білдік. Жаяу жүрудің жақсарғанына көзіміз жетті. Мен шетелдік баламалар үшін артық төлемей-ақ елімізде осындай аппаратты өндіріп, адамдарға қажетті ем бергенімізді қалаймын. Ғылыми нәтижелерді коммерцияландыру, болашақта бізге түрлі салаларда инновациялық озық шешімдерді қалыптастыра алатын осындай ғылыми ортаны құруға көмектеседі», деді Ш.Дәулетбаев.
Адам ағзасын ауыстыруға арналған құрылғы
Елімізде «University Medical Center»-дегі отандық кардиохирургтер ұжымы адам ағзасын денесінен бөлек сақтап, кейіннен трансплантациялау үшін инновациялық құрылғы әзірленіп отыр. Бұл трансплантация нәтижелерін айтарлықтай жақсарта алады. Жоба аясында мамандар соғып тұрған жүректі, жұмыс істеп тұрған өкпе мен бауырды сақтау үшін технологияларды жасап жатыр. Болашақта бүйректі де солай сақтау жоспарланған. Ағзаны өміршең күйде кем дегенде 24 сағат сақтауға болады.
«University Medical Center» корпоративтік қоры «Кардиохирургия» клиникалық академиялық департаментінің директоры Тимур Лесбеков: «Жүректі сақтау үшін біздің топ 29 сағат ішінде қауіпсіз және тиімді жұмыс істеуге болатынын дәлелдеді. Содан кейін сәтті трансплантация жасалды. Қазіргі уақытта әлемде бір ғана балама бар. Бұл – америкалық «TransMedics» компаниясының OCS жүйесі. Құрылғымыздың америкалық баламадан айырмашылығы – біздің жүйеде ағзаны адам денесінен бөлек алып емдеудің барлық кезеңі қарастырылған және біз ағзаны ультрадыбыстық, тамырішілік артериялық зерттеу жүргізу арқылы емдей аламыз, бағалай аламыз. Бұл жүректі нәрлендіреді, осылайша реципиенттің ағзаға ие болуын қамтамасыз етеді, трансплантациядан бас тарту немесе ағзаның әрекетсіздік қаупі жоқ әрі ең бастысы қауіпсіз», деп түсіндірді.
«University Medical Center» корпоративтік қорының басқарма төрағасы Юрий Пя әріптестері әзірлеген инновациялық құрылғыны адам ағзаларын ғана емес, жануарлардың да ағзасын сақтауда қолдануға болатынын айтты.
«Ағзаны 24 сағаттан артық сақтай алсаңыз, оны емдеуге және генетикалық деңгейде өзгертуге болады. Яғни бұл – алдында жануарлардың ағзасында болған дене мүшелерін адам игілігі үшін пайдалану үшін өзгерту деген сөз. Мұндай жаңалық трансплантация және донорлық мәселелерді айтарлықтай өзгертеді. Біз қазір жануарларды сынау кезеңін аяқтадық. Келесі жылдың басында осы құрылғыға толық қол жеткізгеннен кейін клиникалық сынақтарды бастаймыз. Менің ойымша, бұл бағдарламаны Қазақстанда ғана емес, көрші елдерде де дамыту болашағы бар», деді Ю.Пя.