Әлеуметтік қызметкер – қоғамның жанашыры

Жаһандану, эконо­мика­лық дағдарыстар, эко­логиялық апат, кө­ші-қон, халықтың қартаюы сияқ­ты күрделі құбылыстардың ая­сында мемлекет пен қоғам тарапы­нан әлеуметтік қолдау мен көмекті қажет ететін адамдар саны ұлғайып келеді. Осыған бай­ланысты әлеуметтiк жұмыс сала­сындағы арнаулы мекемелер мен қызметкерлердің көмегіне жүгінушілердің артатыны белгілі. Әлеуметтiк қорғау жүйесi қуатты әлеуметтiк бағдарланған салаға айналып келе жатқанын елімізде 110 мың адамның мемлекеттік әлеуметтік тапсырыспен жұмыс істейтін 1021 ұйымнан арнаулы қызмет алатындығынан да байқауға болады. Олардың жұмы­сы неғұрлым әділ, қолдаушы қоғам құруға арналған.

Кейде қарапайым адами қа­рым-қатынастың өзі – қамкөңіл жан­дардың көңіліне демеу. Халық­тың әлсіз санаттарына қолдау мен көмек кең ауқымды қызметті қамтиды. Көптеген азаматқа материалдық қолдау алу аса маңыз­­­ды. Әлеуметтік қызметкер олар­­дың құқын қорғауға, жәр­дема­қыны рәсімдеуге, уақыт­ша баспана іздеуге, азық-түлік пен киім-кешек жеткізуге көмек­теседі. Олар сондай-ақ күйзе­лісте жүрген адамдарға кеңес беріп, эмоционалдық алаңдау­шылықтарды еңсеруге, психоло­гиялық денсаулықты қалпына келтіруге қолдау көрсетеді, азамат­тар­дың жұмысқа орналасуына, жаңа дағдыларды үйренуіне, қоғам­­ға бейімделуіне ұйытқы болады.

Әлеуметтік кодексте мұндай маманның кәсіби қызметін жүзеге асыру кезіндегі құқы мен міндетіне, мәртебесі мен жұмыс ерекшеліктеріне, кәсіби құпия, мінез-құлық әдебіне, қызметті орындауға байланысты шектеу­лерге, әлеуметтік кепілдіктер туралы түсініктеріне жеке тарау ар­налған. Қоғам дамуындағы жаңа үдерістерді ескере отырып, әлеу­меттік қызметкерлердің кәсіби дайындық деңгейіне, дағдылары мен құзыреттеріне баса мән беріліп отыр.

Биылдан бастап меншік ныса­нына қарамастан ерекше қа­жет­тіліктері бар адамдарға арнау­лы әлеуметтік қызметтер көрсе­тетін субъектілерді лицензия­лау енгізілді. Сондай-ақ іске қосыл­ған жан басына шаққандағы қаржы­ландыру жүйесі дербес қажет­тіліктерді ескере отырып, әлеумет­тік көмек пен қолдаудың қажетті көлемін айқындауға мүмкіндік береді. Мұқтаж адамдар арнаулы тауарлар мен қызметтердi, қыз­мет көрсету ұйымдарымен қоса әлеуметтiк қызметкерді таңдай алады. Осы мақсатта жүйелеу, есепке алумен айналысатын Әлеу­меттік қызметкерлердің арнайы тізілімі қалыптастырылды. Онда қызметкердің біліктілігі, көрсететін қызметтердің түрі мен сапасы, жұмыс нәтижелері туралы ақпарат қамтылған. Әлеуметтік қызметкердің біліктілік деңгейі­не қатысты білім модульдері әзірленді. Сегіз деңгей бойынша кәсіптік стандарттар бекітіліп, жұмыс берушілердің даярланатын кадрлардың білім дәрежесіне, дағдылары мен іскерліктеріне қойылатын талаптары белгілен­ді. Сондай-ақ Ұлттық ғылыми орталықтың базасында арнаулы әлеуметтік қызмет көрсету саласында кәсіби біліктілікті тану орталығы құрылды.

Қызметтерді онлайн режімінде ұсынудың, әлеуметтік мәселелерді талдау, тиімді әлеуметтік бағдар­ла­маларды әзірлеуде үлкен дерек­терді пайдаланудың жаңа мүмкін­діктері пайда болды. Әлеуметтiк проблемалардың күрделенуiне, жаңа технологиялардың дамуы­на байланысты сала қызмет­керлерінiң бiлiмiне, кәсiби құзыретiне, жеке қасиеттерiне қойылатын талаптар ұдайы өсiп отырады.

Ұлттық қызметтер жіктеушінің жобасына төрт мамандық: әлеумет­тік көмекші, арнайы әлеуметтік қызмет көрсететін ұйымдардағы әлеумет­тік қызметкердің көмекші­сі, әлеуметтік қызметкер-кейс-менеджер, әлеуметтік жұмыс менед­жері алғаш енгізіліп отыр. Кәсіптік стандартта: халық­ты әлеу­меттік қорғау саласында цифрлық мобилді қосымша­лар­ды қол­да­нуға, коммуникация құруға бейімділік, мүмкіндігі шектеулі азаматтардың, олардың отбасыла­ры­ның әлеуетін бағалау, көпсала­лы топта қадағалау топтарын ұйымдастыра білу, адвокаттық қызмет, әлеуметтік сала клиент­терінің мүмкіндіктерін кеңейту секілді міндеттерді орындаудың бірқатар жаңа тәсілдері қарасты­рылған.

Әлеуметтік жұмысқа білікті­­лікті бағалаудың тәуелсіз­ жүйесінен өткен сертификатталған мамандар ғана жіберілетін болады. Кодексте көзделгендей, қызметкердің қоғам­дағы мәртебесін арттыру оқыту мен сертификаттауды, сондай-ақ олардың кәсіби деңгейін ескере отырып, еңбекақы төлеудің жаңа жүйесін енгізуді құрайды. Қазірде 12 704 әлеуметтік қызметкердің 9 568-і оқытылып, 7 537-сі сертификат алды. 2021–2023 жылдар ара­лығында Арнаулы қыз­мет көрсе­ту орталықтарында жұмыс істейтін әлеуметтік сала қыз­меткерлерінің жұмыс жағдайы мен мәртебесін арттыру мақсатында еңбекақыны көтеру кезең-кезең­мен жүргізіліп, нәтижесінде екі есе өсті. Бұл ретте көрсетiлетiн қыз­меттердiң бi­лi­к­тiлiк дең­гейiн, санаты мен ерекшелiгiн ескере­тiн еңбек­ақы төлеудiң жаңа жүйесi қолда­нылады. Әлеуметтік жұ­мыс­ты дамытуға бағытталған бұл шара­лардың барлығы түпкі нәтижеде әрбір адам өз әлеуетін іске асырып, лайықты өмір сүруге мүмкіндік алатын әділ де инклюзивті қоғам құруға ықпал етпек.