Бүгінде «Байелі болыс» шаруа қожалығының қарамағында 400 гектар жер бар. Оның бір бөлігінде пияз, картоп және бау-бақша өнімдері өсіріледі. Он бес гектар көпжылдық шөбі бар. Одан жыл сайын иелігіндегі мың бас жылқыға 400 тоннаға жуық сабақты мал азығын әзірлейді. Мұнда етті және сүтті көп беруімен ерекшеленетін асыл тұқымды қазақтың «жабы» жылқысы өсіріледі. Олар ыстыққа, суыққа төзімді. Қыстай өз аяғымен жайылып шығады. Басқа тұқымдарға қарағанда етті көп береді. Қожалық бұрын жыл сайын 150 бас жылқы семіртіп, оларды сойып, сауда нүктелеріне 50 тонна ет жөнелтетін. Бұған қоса бие сауып, қымыз өндірумен шұғылданады. Биыл 22 тонна шипалы сусын өндіріп, өткерген. Жақында заманауи үлгідегі, қол жұмыстары автоматтандырылған 50 бас жылқыны семіртуге арналған бордақылау алаңын іске қосты. Мұның өзі оларға малды жыл он екі ай үздіксіз семіртуге және жылына 100 тонна ет өндіруге мүмкіндік береді. Алаңда жылына 250-ге дейін жылқы бордақыланбақ.
Қазір қоғамда жер мәселесіне қатысты түрлі пікірлер өрбіп тұр. Жер мамандары ауыл-аймақтарды аралап, Жер кодексіндегі өзгерістерді түсіндіріп-ақ бағуда. Өмір бойы жер еміп келе жатқан диқан ретінде айтарым, жердің сатылғанын өз басым қолдаймын. Өйткені, Қазақстанда жер жетім қалды. Бұрын бидай, қызылша, мақта егіліп келген жердің бәрі тозған. Арамшөптен басқа ештеңе шықпайтын егістікті көргенде іштей егілесің. Бұлай жалғаса беруі мүмкін емес. Бір нәрсені жасау үшін әлемдік тәжірибені қарау керек. Қазір дамыған елдерде жер жекеменшікте. Бізге де бұдан басқа жол жоқ.
Жер жекеменшікте болған кезде ғана шаруа оған жанашырлықпен қарайды. Өйткені, ол өзінің жеке мүлкі. Мен өзімнің шаруашылығыма қажетті жердің бәрін мемлекеттен сатып алып қойғанмын. Жеке мүлкім болған соң жерге отбасыма, малыма қарағандай қараймын. Жердің тозып кетпеуін қадағалаймын, құнарлылығын арттыруға бар күшімді саламын. Жер құнарлы болса, ертең алынатын өнім де жоғары болатынын жақсы білемін.
Өзіңіз ойланып көріңізші, жерді кім сатып алады? Әрине, жерден несібемді тапсам, еңбектенсем деген адам алады. Жермен айналыспайтын адам оны сатып алып не істейді?! Егер ертең алған жерін игере алмаса, өкімет қайтып алып қояды. Бәрін жер инспекциясы бақылап отырады. Сондықтан, өз басым жердің сатылғанын қолдаймын, бұл дұрыс шешім болды деп, есептеймін.
Міне, өз жеріміздің болуының арқасында біраз шаруаны дөңгелетіп жатырмыз. Қайбір жылдары ауыл шаруашылығы саласы басымен қайғы болып, бір қой бір қап ұнға айырбасталып жатқан заманда кәсібімізді жаңартып, жылқы бағуды қолға алдық. Және жоқтан барды құрамай, бұл мәселеге жаңаша көзқараспен қарап, солтүстік облыстардан, Ресей, Қырғызстаннан асыл тұқымды жылқылар алып келдік. Сіз білесіз бе? Біздің елде ауыл шаруашылығымен айналысқандарға қолдау өте зор, көптеген жеңілдіктер қарастырылған. Асыл тұқымды мал сатып алсаң, субсидия береді, дәрі-дәрмегін береді, тіпті, жем-шөбіне дейін жеңілдіктер қарастырылған. Қымыз өндірсең, оған да көмек қаржы береді. Тек ерінбей еңбек ету керек. Осындай мемлекеттік қолдаудың арқасында аздаған жылдар ішінде шаруамыз дөңгелеп, мал басы күрт өсе түсті. Нәтижесінде қой және жылқы бағумен айналысатын 3 шаруа қожалығын құрдық. Әрине, айтуға оңай. Әйтпесе осы жылдар ащы терге, тынымсыз еңбекке толы болды. Кей жылдары еттің бағасы тым арзандап кетіп, шығынға батып қалған кездеріміз де болды. Негізі бүгінде ет өндірушіден арадағы алыпсатарлар бай тұрады. Бағаны да көтеретіндер осылар. Алыпсатарларды айналып өтудің сан түрлі жолдарын қарастырып, ақырында Тараз қаласынан супермаркет аштық. Міне, осы сауда орындарында қала халқы ет, сүт өнімдерін төмен бағамен сатып алуда. Бүгінде ағам Дәулет екеуіміздің шаруашылығымызда мыңға жуық жылқы жайылып жүр. Біздің шаруашылық қоныс тепкен Қыршынды жазығы малға өте ыңғайлы мекен. Қыстың күндері жылқы ну қамыстың ішінде жайылады. Әрине, бұл дүниенің бәрі Алланың жазуымен ерен еңбектің арқасында құралғаны белгілі. Сонымен қатар, мемлекеттің қолдауын, Елбасымыз Нұрсұлтан Назарбаевтың осы салаға деген қамқорлығын ерекше айтып өткім келеді.
Жұмасейіт НҰРБАЕВ,
«Байелі болыс» шаруа қожалығының төрағасы
Жамбыл облысы